11 Korpus Zmechanizowany
11 Korpus Zmechanizowany (ros. 11-й механизированный корпус) był wyższym związkiem taktycznym wojsk zmechanizowanych Armii Czerwonej, działającym w latach trzydziestych oraz podczas II wojny światowej.
I formowanie
Korpus został utworzony jesienią 1932 roku na podstawie 11 Dywizji Piechoty Leningradzkiego Okręgu Wojskowego. Pierwszym dowódcą był komkor Kasjan Czajkowski. W 1934 roku korpus przeniesiono na Daleki Wschód.
Skład korpusu
W skład korpusu wchodziły:
- 31 Brygada Zmechanizowana z czołgami T-26:
- trzy bataliony czołgów,
- batalion piechoty,
- batalion karabinów maszynowych,
- dywizjon artylerii,
- batalion saperów,
- kompania przeciwlotniczych karabinów maszynowych.
- 32 Brygada Zmechanizowana z czołgami BT:
- trzy bataliony czołgów,
- batalion piechoty,
- batalion karabinów maszynowych,
- dywizjon artylerii,
- batalion saperów,
- kompania przeciwlotniczych karabinów maszynowych.
- 33 Brygada piechoty (pierwotnie: „Brygada strzelecka karabinów maszynowych”),
- jednostki korpuśne:
- batalion łączności,
- batalion rozpoznawczy,
- batalion chemiczny,
- batalion saperski,
- dywizjon artylerii.
Wyposażenie
Na wyposażeniu korpusu znajdowało się:
- około 500 czołgów,
- ponad 200 samochodów pancernych,
- 60 dział.
Według etatu z 1935 roku, korpus powinien liczyć 8200 żołnierzy i mieć w swoim arsenale:
- 456 czołgów, w tym:
- 24 czołgi BT-7A,
- 310 czołgów BT,
- 8 BT PTO,
- 60 T-37,
- 36 czołgów BCHM-3 z miotaczami płomieni (chemiczne),
- 18 czołgów BCHM-4 z miotaczami płomieni (chemiczne),
- 8 armat (4 × 122 mm i 4 × 75 mm),
- 1500 samochodów .
Jednak w rzeczywistości, na dzień 1 marca 1935 roku, korpus dysponował:
- 618 czołgami, w tym:
- 254 czołgami T-26,
- 241 czołgami BT,
- 92 T-37,
- 35 czołgami z miotaczami płomieni (chemiczne),
- 5 czołgami saperskimi,
- 15 działami samobieżnymi,
- 25 lekkimi i 22 średnimi samochodami pancernymi,
- 79 ciągnikami .
II formowanie
Korpus był formowany od marca 1941 roku w rejonie Grodna, Sokółki oraz Wołkowyska w Zachodnim Specjalnym Okręgu Wojskowym. Dowództwo korpusu znajdowało się w Wołkowysku. Utworzono go na podstawie 15 i 25 Brygady Pancernej oraz 9 Brygady Zmotoryzowanej. Do 22 czerwca 1941 roku nie zakończono jego formowania. W czerwcu 1941 korpus wszedł w skład 3 Armii Frontu Zachodniego.
Dowództwo korpusu
Dowódca − generał major Dmitrij Mostowienko,
Komisarz polityczny − Aleksander Andriejew,
Szef sztabu − pułkownik Semen Muchin,
Skład korpusu
- 29 Dywizja Pancerna,
- 33 Dywizja Pancerna,
- 204 Dywizja Zmotoryzowana,
- 16 pułk motocyklowy,
- 456 samodzielny batalion łączności,
- 64 samodzielny zmotoryzowany batalion inżynieryjny,
- 111 samodzielna eskadra lotnicza.
Wyposażenie
Na dzień 1 czerwca 1941 roku w korpusie służyło 21 605 żołnierzy oraz oficerów, w tym:
- 19 czołgów z miotaczami ognia (chemiczne).
Działania bojowe
Od 22 czerwca 1941 roku korpus prowadził walki obronne w rejonie Grodna (Bitwa białostocko-mińska). Zaskoczenie atakiem niemieckim spowodowało, że korpus nie był w pełni gotowy do działań bojowych, a jego oddziały wkraczały pojedynczymi, improwizowanymi grupami. Z powodu utraty łączności ze sztabem 3 Armii korpus nie wziął udziału w przeciwnatarciu korpusów zmechanizowanych Frontu Zachodniego na Grodno 23 czerwca. Dopiero 24 czerwca podjęto atak na siły niemieckiej 9 Armii, jednak napotkawszy dobrze przygotowaną obronę, korpus poniósł znaczne straty. 25 czerwca w linii pozostało jedynie 50 czołgów, co zmusiło korpus do rozpoczęcia odwrotu. Straty w ludziach były równie dotkliwe: w dywizjach pancernych pozostało po 300-400 żołnierzy. Po rozgromieniu 3 Armii przez Wehrmacht, korpus znalazł się w okrążeniu (znanym jako „kocioł białostocki”), praktycznie ulegając zagładzie. 14 lipca 1941 roku z okrążenia wydostała się kilkusetosobowa grupa pod dowództwem generała Mostowienki, w rejonie na południe od Bobrujska.
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Sławomir Kosim: Mińsk Białoruski 1941. Warszawa: Wydawnictwo Belona, 2009. ISBN 978-83-11-11444-9.
Mark Siemiowicz Sołonin: Czerwiec 1941. Ostateczna diagnoza. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2007. ISBN 978-83-7818-616-8. (pol.).
Mark Siemiowicz Sołonin: 22 czerwca 1941 czyli jak zaczęła się Wielka Wojna Ojczyźniana. Poznań: Dom Wydawniczy Rebis, 2007, seria: Historia. ISBN 978-83-7510-130-0. OCLC 750110162. (pol.).
Jan J. Nikołajuk: Pierwszy sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na „występie białostockim” w przededniu Barbarossy. Militaria nr 4(26), Lublin: Kagero, 2012 (pol.).
Władimir W. Bieszanow: „Nie byliśmy jeszcze całkowicie gotowi …” (2). Technika Wojskowa Historia. Nr 3/2012, Warszawa: Magnum – X, 2012 (pol.).
[Historia leningradzkiego 11 Korpusu zmechanizowanego (20 Korpusu czołgów). [dostęp 2016-12-06].