11 eskadra wywiadowcza to pododdział lotnictwa Wojska Polskiego, który powstał na początku II Rzeczypospolitej.
Eskadra została założona w 1919 roku w Warszawie jako 11 eskadra lotnicza. Uczestniczyła w wojnie polsko-bolszewickiej oraz w zajmowaniu Pomorza przez Wojsko Polskie. Została rozwiązana na froncie, a następnie ponownie reaktywowana w Toruniu. W 1921 roku weszła w skład nowej 8 eskadry wywiadowczej.
Formowanie i walki
11 eskadra została utworzona 9 stycznia 1919 roku w Warszawie.
Na początku w skład personelu latającego wchodzili: rtm. Niżewski, rtm. Buckiewicz, por. Tytus Karpiński, ppor. Stefan Sznuk oraz sierżant Karol Biel.
Na podstawie rozkazu Sztabu Generalnego nr 487/I z 9 stycznia 1919, eskadra weszła w skład I Grupy Lotniczej, którą dowodził kpt. pil Roman Florer.
Od samego początku formowania napotykano poważne trudności związane z rekrutacją personelu latającego oraz z brakami w sprzęcie, ponieważ sprawne samoloty były przekazywane wcześniej odchodzącym na front eskadrom.
Na froncie litewsko-białoruskim
7 kwietnia 1919 roku eskadra opuściła Warszawę, udając się na lotnisko Dojlidy. W jej skład wchodziło 6 lotników, jednak nie dysponowała żadnym samolotem. Samolot typu DFW C.V przydzielony w Białymstoku okazał się niesprawny i wymagał poważnego remontu.
Po przybyciu do Dojlid, oficer techniczny eskadry, por. obs. Karpiński, zorganizował w fabryce Hasbachów park remontowy.
Dwa kolejne samoloty, które eskadra otrzymała, musiała przekazać 1. i 4. eskadrze, które odchodziły na front.
W lipcu eskadra opuściła skład I Grupy Lotniczej i przeniosła się na lotniska Słonim oraz Baranowicze, gdzie wspierała 1 Dywizję Litewsko-Białoruską pod dowództwem gen. Stefana Mokrzeckiego.
Dysponując jedynie jednym sprawnym samolotem typu DFW C.V, załogi eskadry realizowały loty rozpoznawcze, łącznikowe oraz bombardierskie.
1 sierpnia eskadra wykonała swój pierwszy lot bojowy z lotniska Baranowicze. Przeprowadziła go załoga kpt. Iwaszkiewicza i por. Karpińskiego, rozpoznając trasy Baranowicze – Stołpce oraz Baranowicze – Łuniniec.
2 sierpnia załoga w składzie sierż. Karol Biel i ppor. Stefan Sznuk poleciała w rejon Stołpiec. W trakcie lotu zostali ostrzelani przez bolszewików, na co Polacy odpowiedzieli bombardowaniem za pomocą 3-kilogramowych pocisków do miotaczy min. W drodze powrotnej odkryli sowiecką baterię artylerii.
W tym czasie eskadra otrzymała do swojej dyspozycji drugi samolot.
5 sierpnia miała miejsce nieudana próba współpracy z kawalerią. Oczekujący na ułanów samolot został ostrzelany przez nieprzyjaciela, co zmusiło załogę do awaryjnego lądowania z uszkodzonym silnikiem.
Samolot został zniszczony, a obaj lotnicy odnieśli rany.
8 sierpnia załoga rtm. Antoni Buckiewicz i ppor. Stefan Sznuk wykonała lot zwiadowczy w kierunku Kojdanowa.
Atakując, rozproszyli grupę saperów sowieckich, którzy przygotowywali się do wysadzenia mostu na Niemnie w Stołpcach. Po zajęciu Mińska, 11 eskadra zorganizowała wysunięte lotnisko w Słucku.
W tym czasie eskadra dysponowała 3 samolotami: 2 DFW C.V oraz AEG C.IV.
Na Pomorzu
W obliczu zagrożenia ze strony Niemiec, jesienią eskadra została przeniesiona do Białegostoku.
W zimie 1919/1920 eskadra operowała na rzecz dowództwa Frontu Mazowieckiego, wykonując loty rozpoznawcze w rejonie granicy z Prusami Wschodnimi. Wchodziła w skład IV Grupy Lotniczej pod dowództwem por. Borejszy.
Na początku 1920 roku eskadra została przeniesiona do Torunia, gdzie zainstalowała się na dawnym niemieckim lotnisku, skąd wykonywała loty grupowe w kierunku granicy z Prusami, co wiązało się z zajmowaniem Pomorza przez oddziały Wojska Polskiego.
Na dzień 1 lutego 1920, eskadra posiadała 3 pilotów, 3 obserwatorów oraz 3 samoloty.
Powtórnie na froncie północnym
Pod koniec marca 1920 roku, na Froncie Litewsko-Białoruskim stacjonował 1 dywizjon lotniczy, który składał się z 1., 4. oraz 8. eskadry wywiadowczej, a także wielkopolskiego dywizjonu obejmującego 12. i 14. eskadrę wywiadowczą oraz 13. eskadrę myśliwską. W kwietniu lotnictwo na froncie zostało wzmocnione przez 4 dywizjon lotniczy, który obejmował 11. i 18. eskadrę wywiadowczą. W maju do rejonu frontu dołączyły 10. eskadra wywiadowcza oraz 19. eskadra myśliwska. Naczelne dowództwo przydzieliło 4 Armii pięć eskadr, 1 Armii – trzy eskadry, a do 7 Armii włączono tylko jedną eskadrę.
11 eskadra wywiadowcza stacjonowała na lotnisku Zahaccie.
Po dwóch miesiącach została przeniesiona na lotnisko Zahacie, gdzie operowała w składzie Frontu Północnego pod dowództwem gen. Stanisława Szeptyckiego.
W maju, dysponując jedynie 2 załogami oraz ograniczonym sprzętem, eskadra została podzielona między inne eskadry IV dywizjonu lotniczego i przestała istnieć jako niezależna jednostka. Większość personelu weszła w skład 1 eskadry, a reszta uzupełniła 4. oraz 18. eskadrę wywiadowczą.
Odtworzona eskadra
11 eskadrę odtworzono ponownie we wrześniu 1920 roku w Toruniu, wydzielając ją z 4. eskadry wywiadowczej. Po otrzymaniu samolotów, pododdział przemieszczał się do Lidy, gdzie wszedł w skład IV dywizjonu lotniczego. Nie wziął już udziału w walkach, ponieważ wcześniej podpisano rozejm.
W okresie działań wojennych załogi 11 eskadry wywiadowczej wykonały 16 lotów bojowych w czasie 41 godzin.
Eskadra w okresie pokoju
Zgodnie z rozkazem z 18 stycznia 1921 roku, eskadry 8. i 11. zostały połączone, tworząc nową 8 eskadrę wywiadowczą.
Żołnierze eskadry
Samoloty eskadry
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Ryszard Bartel, Jan Chojnacki, Tadeusz Królikiewicz, Adam Kurowski: Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918–1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
Wiktor Brummer, Wacław Zawadzki. Spis byłych oddziałów Wojska Polskiego. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2 (183), 2000. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona. ISSN 1640-6281.
Józef Jungrav. Wspomnienia z 11 eskadry lotniczej. „Przegląd Lotniczy. Organ lotnictwa Wojskowego”. 111-12, 1932. Warszawa: Sekcja Towarzystwa Wiedzy Wojskowej.
Mariusz Niestrawski: Polskie wojska lotnicze w okresie walk o granice państwa polskiego (1918–1921). Walka i demobilizacja. T. II. Oświęcim: Wydawnictwo NapoleonV, 2017. ISBN 978-83-65746-74-0.
Jerzy Pawlak: Polskie eskadry w latach 1918-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1989. ISBN 83-206-0760-4.
Jerzy Pawlak: Pamięci lotników polskich 1918–1945. Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998. ISBN 83-11-08786-5.
Marian Romeyko (red.): Ku czci poległych lotników. Księga pamiątkowa. Warszawa: Wydawnictwo Komitetu Budowy Pomnika ku Czci Poległych Lotników, 1933.
Krzysztof Tarkowski: Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919–1920. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1991. ISBN 83-206-0985-2. OCLC 69498511.