11 Dywizja Pancerna
11 Dywizja Pancerna (niem. 11. Panzer-Division) to niemiecka dywizja pancerna, która działała w czasie II wojny światowej. Brała udział w agresji na Jugosławię, ataku na Związek Radziecki oraz w walkach z siłami aliantów zachodnich.
Historia
Dywizja została utworzona z przekształcenia 11 Brygady Strzelców (Zmot.) na rozkaz z dnia 1 sierpnia 1940 roku, kiedy to jednostkę rozwinięto do rangi dywizji.
W styczniu 1941 roku dywizja została przeniesiona do Rumunii, a następnie, w ramach 12 Armii, wzięła udział w inwazji na Jugosławię, atakując z terytorium Bułgarii. W trakcie tej operacji dywizja prowadziła działania na kierunku Nisz – Belgrad i 12 kwietnia 1941 roku weszła do Belgradu.
Po zakończeniu walk w Jugosławii, w maju 1941 roku, dywizja wróciła do Niemiec, a w lipcu została włączona do Grupy Armii Południe, rozpoczynając działania bojowe w ataku na Związek Radziecki z rejonu Stalowej Woli. Wówczas dywizja dysponowała 146 czołgami, głównie Panzerkampfwagen II, i prowadziła walki przeciwko Armii Czerwonej w rejonie Żytomierza. W październiku 1941 roku została włączona do 4 Grupy Pancernej Grupy Armii Środek, biorąc udział w bitwie pod Moską. Następnie walczyła na południowym skrzydle tej grupy.
W lipcu 1943 roku, jako część 4 Armii Pancernej Grupy Armii Południe, uczestniczyła w operacji Cytadela, prowadząc walki w okolicy Biełgorodu. Potem dywizja kontynuowała działania w rejonie Krzywego Rogu oraz pod Kijowem, ponosząc znaczne straty, co doprowadziło do jej wycofania z frontu.
W maju 1944 roku dywizja została przeniesiona do Francji, w okolice Bordeaux, gdzie przeprowadzono jej uzupełnienie. W wyniku alianckiej operacji Ironside dywizja nie została wysłana do Normandii w celu obrony zachodniego wybrzeża Francji przed ewentualnym lądowaniem wojsk alianckich z kierunku Zatoki Biskajskiej. We wrześniu 1944 roku walczyła z amerykańską 7 Armią oraz francuską 1 Armią, które wylądowały w Prowansji. Następnie 11. DPanc. wycofała się na teren Alzacji i Saary. W 1945 roku broniła linii Renu, walcząc w marcu 1945 roku w rejonie Remagen, gdzie została rozbita. Ostateczne resztki dywizji wycofały się w kierunku Bawarii, gdzie w kwietniu 1945 roku złożyły broń przed wojskami amerykańskimi.
Oficerowie dowództwa dywizji
Dowódcy dywizji:
- gen. wojsk panc. Ludwig Crüwell (1940–1941)
- gen. por. Günther Angern (1941)
- gen. wojsk panc. Hans-Karl Freiherr von Esebeck (1941)
- gen. por. Walter Scheller (1941–1942)
- gen. wojsk panc. Hermann Balck (1942–1943)
- gen. piech. Dietrich von Choltitz (1943)
- gen. por. Johann Mickl (1943)
- gen. por. Wend von Wietersheim (1943–1945)
- gen. mjr Horst Freiherr Treusch von Buttlar-Brandenfels (1945)
Struktura organizacyjna
Skład w 1940:
- 15 pułk pancerny (Panzer Regiment 15)
- 11 Brygada Strzelców (Schützen-Brigade 11)
- 110 pułk strzelców (Schützen-Regiment 110)
- 111 pułk strzelców (Schützen-Regiment 111)
- 61 batalion motocyklowy (Motorrad Batallion 61)
- 231 batalion rozpoznawczy (Aufklarung Abteilung 231)
- 119 pułk artylerii (Artillerie-Regiment 119)
- 209 pancerny batalion pionierów (Panzer Pioniere Abteilung 209)
- 341 batalion łączności (Nachtichten Abteilung 341)
Skład w 1943:
- 15 pułk pancerny (Panzer-Regiment 15)
- 110 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 110)
- 111 pułk grenadierów pancernych (Panzer-Grenadier-Regiment 111)
- 119 pułk artylerii pancernej (Panzer-Artillerie-Regiment 119)
- 11 pancerny batalion rozpoznawczy (Panzer-Aufklärungs-Abteilung 11)
- 227 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Heeres-Flak-Artillerie-Abteilung 277)
- 61 dywizjon przeciwpancerny (Panzerjäger-Abteilung 61)
- 209 pancerny batalion pionierów (Panzer-Pionier-Bataillon 209)
- 89 pancerny batalion łączności (Panzer-Nachrichten-Abteilung 89)
Przypisy
Bibliografia
- Marcin Bryja: Panzerwaffe. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1996. ISBN 83-86209-67-4. Brak numerów stron w książce
- Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2009. ISBN 978-83-11-11391-6. Brak numerów stron w książce
- Dariusz Jędrzejewski, Zbigniew Lalak: Niemiecka broń pancerna 1939-1945. Warszawa: Wyd. Lampart, 1998. ISBN 83-867-7636-6. Brak numerów stron w książce
- Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
- Jorge Rosado, Chris Bishop: Dywizje pancerne Wehrmachtu 1939–1945. Poznań: Wydawnictwo Vesper, 2012. ISBN 978-83-7731-130-1.
- Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: PWN, 1987. ISBN 83-01-06556-7. Brak numerów stron w książce
- Carlos Caballero Jurado: Dywizje pancerne Hitlera. Siły uderzeniowe Wehrmachtu. Warszawa: 2016. ISBN 978-83-11-14190-2.
- Leksykon Wehrmachtu – 11 Dywizja Pancerna