1,1-Dimetylohydrazyna, znana również jako UDMH, to organiczny związek chemiczny będący dimetylową pochodną hydrazyny. Jest to jeden z dwóch izomerów konstytucyjnych dimetylohydrazyny, w którym obie grupy metylowe są przyłączone do tego samego atomu azotu. W normalnych warunkach jest to bezbarwna, oleista ciecz o charakterystycznym zapachu amoniaku. Charakteryzuje się silnymi właściwościami redukującymi oraz jest higroskopijna. Używana jest m.in. jako składnik paliwa rakietowego, w produkcji pestycydów (np. daminozydu) oraz jako pochłaniacz kwaśnych gazów.
Właściwości
UDMH występuje jako bezbarwna ciecz o zapachu amoniaku. W kontakcie z powietrzem żółknie, absorbując tlen oraz dwutlenek węgla. Jest rozpuszczalna w wodzie, etanolu oraz naftzie. Jej opary są łatwopalne przy stężeniu w powietrzu wynoszącym od 2,5% do 95%. Jest niewrażliwa na wstrząsy.
Najczęściej spotykanymi zanieczyszczeniami są woda oraz dimetyloamina.
Szkodliwość
Nie ma pełnych danych dotyczących toksyczności 1,1-dimetylohydrazyny u ludzi, jednak w związku z jej ostrą toksycznością u zwierząt, klasyfikuje się ją jako substancję szkodliwą. Może przenikać przez skórę i jest produktem rozpadu daminozydu.
UDMH jako paliwo
UDMH jest wykorzystywana jako ciekłe paliwo rakietowe od połowy lat 50. XX wieku. Badania nad tym związkiem rozpoczęto w ZSRR w 1949 roku. Wiele nowoczesnych silników rakietowych, w tym rakiety Proton, Titan oraz Delta, korzysta z jej właściwości. Jako paliwo, UDMH łączy się z utleniaczami takimi jak: N2O4, IRFNA oraz ciekły tlen. Często stosuje się ją w mieszance z hydrazyną, znaną jako Aerozine 50, która składa się w 50% z UDMH i 50% z hydrazyny. Specyfikacja tego paliwa to MIL-D-25064. UDMH może być długo przechowywana w zbiornikach rakietowych.
W 1959 roku cena UDMH wynosiła około 1 USD za kilogram w ilościach kilkudziesięciu litrów. Jednak ze względu na jej toksyczność, cena końcowa jest znacznie wyższa. W latach 80. XX wieku NASA płaciła już 24 USD za kilogram. UDMH nie jest stosowana w silnikach manewrowych, gdzie zastępuje ją monometylohydrazyna, która posiada wyższy impuls właściwy.
Przypisy
Bibliografia
CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).
UDMH w Encyclopedia Astronautica. astronautix.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-28)].