11 Brygada Ochrony Pogranicza
11 Brygada Ochrony Pogranicza to zlikwidowana jednostka w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza, która pełniła służbę na granicy polsko-radzieckiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
11 Brygada Ochrony Pogranicza JW 1867 (Zarządzenie SzSG Nr 0053/Org. z 30 marca 1946) została sformowana w 1948 roku na podstawie Białostockiego Oddziału WOP nr 6, na mocy rozkazu MON nr 055/org. z dnia 20 marca 1948. Jednostka składała się z czterech batalionów, a jej stan etatowy wynosił 1081 żołnierzy oraz 10 pracowników cywilnych. Brygada została podporządkowana Głównemu Inspektoratowi Ochrony Pogranicza, a zaopatrzenie realizowane było przez kwatermistrzostwo okręgu wojskowego.
Zgodnie z rozkazem Ministra Obrony Narodowej nr 205/Org. z dnia 4 grudnia 1948, od 1 stycznia 1949 Wojska Ochrony Pogranicza zostały podporządkowane Ministerstwu Bezpieczeństwa Publicznego, a zaopatrzenie brygady przejęła Komenda Wojewódzka MO.
Sztab brygady miał swoją siedzibę w Białymstoku. W celu podkreślenia wojskowego charakteru formacji, od 1 stycznia 1950 przywrócono wcześniejsze nazewnictwo jednostek: „Wojska Ochrony Pogranicza”. 1 stycznia 1951 wprowadzono nową numerację batalionów i brygad WOP, a na bazie 11 Brygady Ochrony Pogranicza powstała 22 Brygada WOP.
Struktura organizacyjna
W 1948 roku struktura brygady obejmowała:
- Dowództwo, sztab oraz pododdziały dowodzenia
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 13 – Sejny
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 15 – Makowlany
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 17 – Michałowo
- Samodzielny batalion ochrony pogranicza nr 19 – Kleszczele.
Etat brygady przewidywał 4 bataliony, 1081 wojskowych oraz 10 pracowników cywilnych.
Na terenie odpowiedzialności brygady działały cztery GPK:
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 28 „Kuźnica” (kolejowo-drogowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 29 „Krynki” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 30 „Narewka” (kolejowa)
- Graniczna Placówka Kontrolna nr 31 „Czeremcha” (kolejowa).
Sztandar brygady
Wręczenie sztandaru miało miejsce na Rynku Kościuszki w Białymstoku, w obecności Dowódcy WOP płk. Romana Garbowskiego oraz wojewody białostockiego Juliana Horodeckiego. Sztandar stanowił również symbol sukcesorów 11 Brygady OP. Został po raz pierwszy przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie 20 sierpnia 1956 roku, a do Białegostoku powrócił 10 grudnia 1957 roku, pełniąc rolę znaku bojowego do 2 listopada 1963 roku. Następnie ponownie trafił do Muzeum WP.
Dowódca brygady
Dowódcą brygady był ppłk Włodzimierz Baranowski.
Przekształcenia
6 Oddział Ochrony Pogranicza → 6 Białostocki Oddział WOP → 11 Brygada Ochrony Pogranicza → 22 Brygada WOP → Grupa Manewrowa WOP Białystok → Samodzielny Oddział Zwiadowczy WOP Białystok → 22 Oddział WOP → 22 Białostocki Oddział WOP → Podlasko-Mazurska Brygada WOP → Podlaski Oddział Straży Granicznej
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1845-1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945-1985. Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza (1945-1991). Krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jerzy Prochwicz: Wojska Ochrony Pogranicza 1945-1965. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznice objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945-1995. Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP. 1995.
Grzegorz Goryński. Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945 – 1965. Próba oceny – cz. I. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”. 1/11, 2011. Koszalin: Centralny Ośrodek Straży Granicznej. ISSN 1429-2505.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn.2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.
Wykaz dyslokacyjny pododdziałów Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1948−1956, Szczecin, Archiwum Straży Granicznej.
Archiwum Straży Granicznej, DBWOP sygn. 1842/10, Historia Białostockiego Oddziału Wojsk Ochrony Pogranicza. Białystok 1960.