11 Batalion Celny
11 Batalion Celny to jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z 24 marca 1921 roku, w miejsce batalionów wartowniczych oraz etapowych, utworzono bataliony celne. 11 batalion celny został powołany w granicach DOG Lwów, bazując na strukturze 2/VI batalionu wartowniczego. Etat batalionu wynosił 14 oficerów oraz 600 szeregowych. Podlegał on Komendzie Głównej Batalionów Celnych, natomiast w kwestiach politycznych nadzorował go Minister Spraw Wewnętrznych.
Choć batalion był w pełni wojskową jednostką, nie wchodził w skład pokojowego etatu armii, co uniemożliwiało pozyskiwanie rekrutów z normalnego poboru. Ministerstwo Spraw Wojskowych często przydzielało do jego uzupełnienia żołnierzy, którzy mieli być zwolnieni, oficerów rezerwy oraz żołnierzy zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nieprzydatnych do dalszej służby wojskowej.
W listopadzie 1921 roku Ministerstwo Spraw Wewnętrznych zdecydowało o powołaniu brygad celnych, a 11 batalion celny został włączony do 4 Brygady Celnej. W lutym 1922 roku batalion przejął kompanię celną z 20 batalionu celnego, która otrzymała numer 5. W lecie 1922 roku 11 batalion celny został zastąpiony przez Straż Celną i skoncentrował swoje pododdziały przy dowództwie batalionu w Śniatyniu oraz jego okolicach w celu reorganizacji. Jego 2 kompania pozostała na linii granicznej, a dowództwo stacjonowało w Horodynce. W lipcu 1922 roku batalion został przeznaczony do wzmocnienia granicy wschodniej, a w sierpniu opuścił Śniatyń, przekształcając się na Wileńszczyznę do dyspozycji Wojewody Wileńskiego. Jego dotychczasowy odcinek graniczny został obsadzony przez nowo utworzony Inspektorat Straży Celnej „Śniatyn”.
Od sierpnia do października 1922 roku dowództwo batalionu, 1 i 2 kompania stacjonowały w Dzisnej, 3 kompania w Kadniszkach, a 4 kompania w Kotowiczach.
W odpowiedzi na uchwałę Rady Ministrów z 23 maja 1922 roku, Minister Spraw Wewnętrznych, w rozkazie z 9 listopada 1922 roku, zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”. Wprowadzono również nową organizację wewnętrzną w formacji. 11 batalion celny został przekształcony w 11 batalion Straży Granicznej.
Służba celna
Odcinek batalionowy był podzielony na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki były umiejscowione wzdłuż linii granicznej w taki sposób, aby mogły się nawzajem widzieć w ciągu dnia. Batalion współpracował w tym zakresie z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że batalion wystawiał stałe posterunki i patrole wzdłuż granicy, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście.
W kwietniu 1922 roku bataliony celne na terenie DOG Lwów otrzymały zadanie ochrony wiaduktów, mostów kolejowych oraz dworców w rejonie swojej odpowiedzialności, co dotyczyło również 11 batalionu celnego w Śniatynie.
Sąsiednie bataliony
- 10 batalion celny w Kołomyi ⇔ WP – VI 1921
- 10 batalion celny ⇔ 22 batalion celny – IX 1921
Kadra batalionu
Dowódcy batalionu
Struktura organizacyjna
Przypisy
Bibliografia
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
Ordre de bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.110/350 i 110/351)
Zarządzenia i wytyczne Ministerstwa Skarbu, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz Głównej Komendy Batalionów Celnych dotyczące organizacji, reorganizacji i luzowania batalionów celnych → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Materiały dotyczące ochrony granicy na odcinku 10 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.