107 mm armata dywizyjna wz. 1940 (M-60)
107 mm armata dywizyjna wz. 1940 (M-60) (ros. 107-мм дивизионная пушка образца 1940 года, М-60) to radziecka armata polowa, która została wyprodukowana w ograniczonej serii w latach 1940–1941.
W 1939 roku sowiecki wywiad poinformował szefa GAU, marszałka G.I. Kulika, o gotowości przemysłu niemieckiego do uruchomienia produkcji nowoczesnych, silnie opancerzonych czołgów z armatami kal. 100 mm. W związku z tym uznano, że sowieckie armaty przeciwpancerne kal. 45 mm oraz dywizyjne kal. 76 mm nie będą w stanie skutecznie zwalczać niemieckich czołgów.
W odpowiedzi na te obawy, GAU podjął decyzję o przyspieszeniu prac nad 107 mm armatą dywizyjną. Prace te rozpoczęły się na początku 1939 roku, a ich rezultatem były prototypy armat M-25, M-45 i M-60. Po przeprowadzeniu testów prototypów zdecydowano się na dalszy rozwój armaty M-60, zaprojektowanej w Fabryce Nr 172 w Permie. Po kolejnych testach przeprowadzonych pod koniec 1939 i w pierwszej połowie 1940 roku, armatę M-60 przyjęto do uzbrojenia. Produkcję rozpoczęto w nowo utworzonej Fabryce Nr 352 w Nowoczerkasku, która wyprodukowała 24 armaty w 1940 roku i 103 w 1941. Produkcję przerwano po zajęciu miasta przez wojska niemieckie, co uniemożliwiło pełną ewakuację sprzętu fabrycznego, a tym samym całkowicie wstrzymało produkcję armat. Niewielką liczbę dział wytworzyła również fabryka w Permie.
Po wstrzymaniu produkcji M-60 nie rozpoczęto produkcji innych armat kal. 107 mm, takich jak prototypowe ZiS-24 i ZiS-25 opracowane przez Grabina, ani też armaty 9S-1 tego samego kal.
Początkowo planowano, aby armaty M-60 stanowiły uzbrojenie artylerii dywizyjnej, jednak ten plan nie został zrealizowany. Wiosną 1941 roku rozpoczęto formowanie brygad artylerii przeciwpancernej w systemie dwupułkowym, gdzie jeden z dywizjonów w każdym pułku miał być wyposażony w armaty M-60. Po zakończeniu produkcji, większość dywizjonów została wyposażona w działa przeciwlotnicze 52-K kal. 85 mm. Pod koniec 1941 roku brygady te zostały rozwiązane, a pozostałe działa przydzielono do samodzielnych dywizjonów artylerii przeciwpancernej. Armaty M-60 były używane aż do końca wojny, jednak z powodu ich ograniczonej liczby nie miały istotnego wpływu na działania wojenne.
Bibliografia
А. Иванов: Артиллерия СССР в период второй мировой войны. Санкт-Петербург: Издательский Дом «Нева», 2003. Brak numerów stron w książce.
Linki zewnętrzne
Opis na stronie www.victory.mil.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-29)].
Opis na stronie easyget.narod.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-09-26)].