Armata 105 mm wz. 29 Schneider
Armata 105 mm wz. 29 Schneider (105 mm dalekonośna armata polowa wz. 29) to francuska armata polowa, która powstała w wyniku modernizacji armaty 105 mm wz. 13 Schneider, produkowanej w zakładach Schneider. Była wykorzystywana m.in. przez armie Polski oraz Finlandii, a także produkowana na terenie Polski.
Historia
Armata weszła na uzbrojenie armii polskiej po 1918 roku. W 1930 roku Polska nabyła od Francji licencję na jej produkcję oraz pewną liczbę armat wyprodukowanych we Francji. Produkcja na terenie Polski rozpoczęła się w 1934 roku w Starachowicach, a od 1937 roku również w Stalowej Woli.
W wrześniu 1939 roku Polska dysponowała 118 armatami wz. 13 i 124 wz. 29 (według innych źródeł liczba ta wynosiła 254 armaty obu typów) oraz 203 000 sztukami amunicji do tych dział. Wraz z haubicami 155 mm stanowiły one podstawowy sprzęt dywizjonów artylerii ciężkiej. Zgodnie z etatem każdy dywizjon miał mieć 3 armaty 105 mm oraz 3 haubice 155 mm.
Część z tych dział została zdobyta przez Niemców podczas kampanii wrześniowej i wprowadzona do służby pod oznaczeniem 10.5 cm FK 29 (p). W 1940 roku Finlandia zakupiła od Niemców 54 sztuki tych armat, które dotarły do kraju w październiku tego samego roku i otrzymały oznaczenie 105 K/29. Podczas wojny kontynuacyjnej armaty te były używane w pięciu dywizjonach artylerii ciężkiej, wystrzeliwując łącznie 144869 sztuk amunicji. Finlandia borykała się z poważnymi brakami w artylerii dalekonośnej, co sprawiło, że zakup ten znacznie wzmocnił fińskie zdolności do rażenia oddalonych celów oraz prowadzenia ognia przeciwbateryjnego. Artylerzyści fińscy cenili sobie te działa, jednak pojawiły się problemy z zapłonnikami.
Z 54 dostarczonych armat, 40 przetransportowano na pokładzie S/S Inga 2 października 1940 roku, a 14 przybyło na S/S Widor 9 października 1940 roku. Latem 1944 roku 4 Korpus Armii Fińskiej stracił 8 dział na terenie przesmyku karelskiego. W Finlandii stosowano amunicję rozdzielnego ładowania elaborowaną trotylem, szneiderytem oraz amatolem, nie używając nabojów scalonych. Po zakończeniu II wojny światowej armaty w Finlandii zostały zmodernizowane poprzez wymianę kół drewnianych na pneumatyczne pochodzenia radzieckiego (prawdopodobnie od haubic 122 mm). Dodatkowo zredukowano przodki, przeniesiono lemiesze na pancerz i dodano odblaski pozycyjne.
Jednostka ognia dla armaty wz. 29 wynosiła 40 nabojów, w tym: 39 nabojów z granatem stalowym (łącznie 742 kg), 1 nabój z pociskiem wskaźnikowym (53 kg) oraz 40 ładunków miotających (300 kg). Łącznie zapalniki ważyły 22 kg, a ich większa liczba wynikała z różnorodności typów, takich jak RYG. wz. 18 (37,5%), wz. 99/15 z krótką zwłoką (50%) oraz wz. 99/15 z długą zwłoką (12,5%). Różnorodność zapalników dotyczyła także innego sprzętu artyleryjskiego Wojska Polskiego II RP. W powyższych obliczeniach nie uwzględniono zaokrągleń do pełnych opakowań.
W zbiorach muzealnych
W zbiorach muzealnych zachowało się przynajmniej dziewięć armat wz. 29:
- Nr 241 – w zbiorach prywatnych (produkcja francuska)
- Nr 291 – Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy (produkcja francuska)
- Nr 293 – w zbiorach prywatnych w Polsce (produkcja francuska)
- Nr 304 – Muzeum Przyrody i Techniki w Starachowicach (produkcja polska)
- Nr 317 – Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (produkcja polska)
- Nr 319 – w zbiorach prywatnych w Polsce (produkcja polska)
- Nr 326 – Fińskie Muzeum Artylerii w Hämeenlinna (produkcja polska)
- Nr 3?? – Porvoo w Finlandii jako pomnik, zachowane oryginalne drewniane koła (produkcja polska)
- Nr ??? – nieustalone miejsce w Finlandii jako pomnik (produkcja nieustalona)
Galeria
Armata 105 mm wz. 29 Schneider wyprodukowana w Starachowicach. Zdjęcia z Fińskiego Muzeum Artylerii oraz pomnika w Porvoo.
Przypisy
Linki zewnętrzne
Opis działa na stronie www.1939.pl
Opis fińskiej służby armaty na stronie www.jaegerplatoon.net
Strona o fińskiej artylerii podczas II wojny światowej
