101 Reykjavik
101 Reykjavik (isl. 101 Reykjavík, wymowa) to islandzki film komediowy z 2000 roku, wyreżyserowany przez Baltasara Kormákura. Film powstał w międzynarodowej koprodukcji i bazuje na powieści islandzkiego pisarza Hallgrímura Helgasona wydanej w 1996 roku, która zdobyła nominację do Nagrody literackiej Rady Nordyckiej w 1998 roku. Ekranizacja zyskała dużą popularność, przynosząc twórcom uznanie oraz wiele nagród.
W Polsce film po raz pierwszy zaprezentowano podczas Warszawskiego Festiwalu Filmowego w 2000 roku, gdzie zdobył drugą nagrodę publiczności. Rok później, 19 października 2001, zadebiutował w polskich kinach, będąc pierwszą islandzką produkcją wyświetlaną w tym kraju. Filmowi towarzyszyła płyta ze ścieżką dźwiękową, której autorami są Damon Albarn (Blur, Gorillaz), Gus Gus oraz Einar Örn Benediktsson (były lider zespołu The Sugarcubes).
Tytułowy numer 101 to kod pocztowy centralnej części oraz hipsterskiej dzielnicy Reykjavíku, gdzie rozgrywa się akcja filmu i gdzie został on nakręcony.
Fabuła
Akcja filmu rozgrywa się w Reykjavíku i skupia się na postaci Hlynura (granym przez Hilmira Snæra Guðnasona), który jest 33-letnim obibokiem i wiecznym młodzieńcem, żyjącym z matką (Hanna María Karlsdóttir) i utrzymującym się z zasiłków oraz darmowych posiłków. Hlynur spędza czas na oglądaniu telewizji i stron pornograficznych w Internecie, a wieczorami odwiedza puby, flirtując z dziewczynami i biorąc narkotyki. Nie ma zamiaru dorastać ani rezygnować z wygodnego życia.
Zmiany w jego życiu następują, gdy matkę odwiedza jej przyjaciółka Lola, hiszpańska nauczycielka tańca flamenco (w tej roli Victoria Abril, znana z filmów Pedro Almodóvara). Hlynur staje w obliczu nieplanowanej ciąży ze znajomą dziewczyną, co stawia go przed koniecznością podjęcia odpowiedzialności. Jednocześnie zaczyna go fascynować Lola, która również jest w ciąży z nim. Problemy się zaostrzają, gdy Hlynur odkrywa, że Lola jest partnerką jego matki, która przechodzi późny coming out jako lesbijka.
Lola i matka Hlynura, jako para, decydują się na adopcję dziecka. „Na tle intensywnego życia nocnego Reykjavíku, ta czarna komedia przygląda się otwarcie złożonemu i często zabawnemu seksualnemu uniwersum swojego antybohatera”.
Motyw wiecznego chłopca
Życiowe motto głównego bohatera opiera się na bezczynności, cynizmie wobec historii i powierzchownym podejściu do relacji z kobietami, co odzwierciedla archetyp wiecznego chłopca. Blisko domu znajduje się pub, który staje się miejscem spełnienia jego hedonistycznych pragnień związanych z alkoholem i kontaktami seksualnymi. Hlynur zmaga się z brakiem umiejętności nawiązywania trwałych relacji, co w filmie kontrastuje z przedstawieniem kobiet jako emocjonalnie i intelektualnie dominujących nad mężczyznami. Jego słabości są ukazywane w retrospekcjach, które pokazują trudne relacje z ojcem. Próba odebrania sobie życia z powodu rozczarowania własnym życiem kończy się niepowodzeniem, a jego decyzja o ojcostwie zmienia jedynie to, że w końcu znajduje pracę, ponieważ dziecko wychowują jego matka i jej partnerka.
Obsada
Znaczenie filmu
Film został odebrany jako manifest braku umiejętności przejścia w dorosłość przez przedstawicieli pokolenia X. W porównaniu do powieści Helgasona, ekranizacja jest mniej dosadna, ale zawiera wiele ironicznych wątków, które ujawniają się w kontrastach między narracją a towarzyszącymi jej scenami. Feministyczny wątek, ukazujący matriarchalną postać Kobiety-Góry, jest przedstawiony zarówno jako dawczyni życia, jak i prostytutka. Treść filmu oraz obecność Victorii Abril, aktorki z produkcji Almodóvara, w roli hiszpańskiej nauczycielki flamenco i lesbijki, wprowadza spojrzenie zewnętrzne na kulturę Islandii, umiejscawiając ją w europejskich kontekstach. Film oraz książka przyczyniły się do stworzenia wizerunku Islandii jako miejsca dla klubowych imprez, co z kolei doprowadziło do powstania zjawiska „dzikich weekendów w Reykjaviku”.
Nagrody i nominacje
W 2000 roku film zdobył:
- nagrodę Edda w Reykjavíku
- nagrodę dla Baltasara Kormákura za najlepszy scenariusz
- nagrodę dla Kjartana Kjartanssona za najlepszy dźwięk (również za 3 inne filmy)
- nominację dla Hilmira Snæra Guðnasona w kategorii aktor roku
- nominację dla Victorii Abril w kategorii aktorka roku
- nominację dla Hanny Maríi Karlsdóttir w kategorii aktorka roku
- nominację dla Baltasara Kormákura i Ingvara Þórðarsona w kategorii film roku
- nominację dla Baltasara Kormákura w kategorii reżyser roku
- nominację dla Baltasara Kormákura do Europejskiej Nagrody Filmowej w kategorii Europejskie odkrycie roku – Prix Fassbinder
- nagrodę festiwalową dla Baltasara Kormákura podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Toronto w sekcji „Odkrycia”
- nominację dla Petera Steugera do Złotej Żaby na Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Autorów Zdjęć Filmowych Camerimage
- nagrodę młodego jury Euro<26 dla Baltasara Kormákura
- nominację do Złotego Leoparda dla Baltasara Kormákura
- nagrodę ekumenicznego jury dla Baltasara Kormákura podczas Nordyckich Dni Filmowych w Lubece
- nagrodę FIPRESCI dla Baltasara Kormákura podczas Festiwalu Filmowego w Salonikach
W 2001 roku film zdobył:
- nominację do Golden Precolumbian Circle dla Baltasara Kormákura w kategorii najlepszy film podczas Festiwalu Filmowego w Bogocie
- nominację dla Baltasara Kormákura w kategorii najlepszy film podczas Międzynarodowego Festiwalu Niezależnego Kina w Buenos Aires
- nagrodę Big Golden Arena dla Baltasara Kormákura w kategorii najlepszy film europejski podczas Festiwalu Filmowego w Pula
- nagrodę wielkiego jury dla Baltasara Kormákura podczas Rouen Nordic Film Festival
- nagrodę Gruzińskiego Związku Filmowców dla Baltasara Kormákura podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Tbilisi
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
Sebastian Jakub Konefał: Kino Islandii. Tradycja i ponowoczesność. Gdańsk: Wydawnictwo w Podwórku, 2016. ISBN 978-83-64134-14-2.