101 dalmatyńczyków (ang. The Hundred and One Dalmatians) to powieść dla dzieci napisana przez Dodie Smith, która została opublikowana w 1956 roku.
Treść
W Londynie żyją świeżo upieczeni małżonkowie, państwo Poczciwińscy, wraz z dwoma psami rasy dalmatyńczyk, Pongiem i Mimi. W ich domu pracują dwie nianie, które nazywane są od swoich obowiązków – Kucharską i Lokajską. Niedługo później Mimi spodziewa się szczeniąt po Pongu. Podczas spaceru z mężem i psami, Pani Poczciwińska spotyka swoją dawną koleżankę z czasów szkolnych, bywalczyni salonów, Torturellę de Mon, oraz jej męża, kuśnierza, który został zmuszony do przyjęcia jej nazwiska. Torturella, mająca obsesję na punkcie futer, sugeruje, że z dalmatyńczyków można by uzyskać znakomite futro. Poczciwiński i psy czują współczucie dla męża Torturelli oraz perskiej kotki, którą traktuje ona jak ozdobę.
Wkrótce Mimi rodzi piętnaście szczeniąt, gdy Poczciwińscy goszczą de Monów. Torturella stara się kupić szczenięta, jednak Poczciwińscy odmawiają. Mimi jest zaniepokojona obsesyjnym zainteresowaniem Torturelli jej szczeniętami, zwłaszcza po usłyszeniu, że Torturella bezwzględnie pozbywała się miotów swojej kotki, które miała z jej zdaniem nieodpowiednimi dachowcami. Cudowny Weterynarz, widząc, że Mimi nie jest w stanie wykarmić tylu szczeniąt, radzi właścicielom, aby znaleźli psia mamkę. Pani Poczciwińska odnajduje bezdomną sukę dalmatyńczyka w brązowe łatki, którą nazywa Perdita. Ta opowiada Pongowi o swoim zaginionym mężu Księciu oraz o szczeniętach, które zostały sprzedane przez jej właściciela – ubogiego farmera pewnej kobiecie. W związku z tym uciekła, aby je odnaleźć.
Po wielu tygodniach, kiedy Pani Poczciwińska i Niania Lokajska wychodzą na spacer z Pongiem, Mimi i Perditą, do ich domu niepostrzeżenie wkraczają złodzieje, którzy porywają szczenięta, gdy Niania Kucharska rozmawia z Torturellą na temat szczeniąt. Śledztwo prowadzone przez Scotland Yard napotyka trudności. W związku z tym Pongo i Mimi wykorzystują „szczekanie o zmierzchu”, aby zaalarmować inne psy w Londynie i poprosić o pomoc w odnalezieniu swoich szczeniąt. Wkrótce wiadomość rozprzestrzenia się po całej Anglii. Dociera ona do Suffolk, gdzie owczarek staroangielski Pułkownik i kotka Kicia Sarenka odkrywają miejsce, gdzie przetrzymywane są porwane szczenięta, w Czarcim Dworze, słynącym z okrutnych braci Jaspera i Saula Złoczyńskich, którzy pilnują nieruchomości na zlecenie właściciela.
Po otrzymaniu wiadomości Pongo i Mimi postanawiają uciec od Poczciwińskich, aby samodzielnie dotrzeć do Suffolk. Perdita zostaje, by wspierać ludzi. Po drodze różne psy pomagają rodzicom szczeniąt, dając im wskazówki, jak dotrzeć do swoich dzieci. Docierają do Czarciego Dworu, którego właścicielami są de Monowie. To właśnie Torturella wynajęła złodziei, aby porwali szczenięta Poczciwińskich, a także zakupiła legalnie 82 szczeniąt dalmatyńczyków. Planuje je oskórować i uszyć z nich futro, a następnie w Czarcim Dworze założyć fermę hodowlaną dalmatyńczyków na futra na sprzedaż. Pongo, który od początku podejrzewał Torturellę, i Mimi decydują się adoptować pozostałe 82 szczenięta.
Do Czarciego Dworu przybywa Torturella, zaniepokojona śledztwem policji, i nakazuje Złoczyńskim zabić szczenięta jeszcze dzisiaj. Złoczyńscy zwlekają z wykonaniem rozkazu, chcąc obejrzeć ulubiony program w telewizji, co wykorzystują dorosłe dalmatyńczyki. Z pomocą Pułkownika i dwuletniego chłopca Toma Tompkinsa udaje im się bezpiecznie wyprowadzić szczenięta. Dalmatyńczyki wyruszają w drogę powrotną do Londynu, po drodze napotykając tabor cygański. Romowie, nieświadomi kradzieży, łapią wszystkie psy, aby je wytresować do zarabiania pieniędzy. Z pomocą przychodzi im koń, który jako jedyny z romskich zwierząt zna angielski.
Następnie schronienie w piekarni zapewnia im miejscowy collie, znajomy Pułkownika. Świadome, że w takiej liczbie rzucają się w oczy, dalmatyńczyki tarzają się w sadzy domu kominiarza, aby udawać czarne psy. W Wigilię Świąt Bożego Narodzenia, po spoczynku w kościele, psy są świadkami pożaru piekarni. Są przerażone, gdy dostrzegają Torturellę, która szuka szczeniąt. Wyczerpane chowają się w przejeżdżającej ciężarówce, która tego samego dnia zmierza do Londynu, dokładnie do Regent’s Park, gdzie mieszkają Poczciwińscy. Tam perska kotka, chcąc zemścić się na Torturelli za utopienie wszystkich swoich kociąt, pomaga dalmatyńczykom wejść do domu de Monów, gdzie wspólnie niszczą wszystkie nieopłacone wyroby futrzarskie Torturelli.
Dalmatyńczyki łączą się ponownie ze swoimi właścicielami, nianiami oraz Perditą. Okazuje się, że wśród adoptowanych szczeniąt są również szczenięta urodzone przez Perditę. Po upewnieniu się, że szczenięta nie mają właścicieli, Poczciwiński postanawia kupić wiejski dom, aby pomieścić wszystkie psy. Nabywa Czarci Dwór, który był wystawiony przez de Monów zmuszonych do wyjazdu z Anglii z powodu długów, a Złoczyńscy trafili do więzienia za pobicie komornika, który chciał zarekwirować ich telewizor. Poczciwińscy adoptują Księcia, który w końcu może zjednoczyć się z Perditą, a tym samym mają 101 dalmatyńczyków.
Adaptacje filmowe
101 dalmatyńczyków – film animowany wyprodukowany przez Walta Disneya w 1961 roku.
101 dalmatyńczyków – serial animowany z lat 1997-1998 (oparty na filmie z 1961).
101 dalmatyńczyków II. Londyńska przygoda – film animowany z 2003 roku (kontynuacja produkcji z 1961 roku).
101 dalmatyńczyków – film aktorski z 1996 roku.
102 dalmatyńczyki – film aktorski z 2000 roku (kontynuacja filmu z 1996 roku).
Bibliografia
Dodie Smith: 101 dalmatyńczyków. Maria Andrzejewska i Andrzej Andrzejewski (ilustr.), Robert Ginalski (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Alfa, 1990. (pol.).
Przypisy