10 złotych polskich (1820–1825)
10 złotych polskich to dziesięciozłotowa moneta Królestwa Kongresowego z okresu autonomii, która powstała na podstawie zgody cara Aleksandra I z dnia 20 października 1818 roku. Zgoda ta obejmowała między innymi emisję monet dziesięciozłotowych z napisem „Z SREBRA KRAIOWEGO” na rewersie. Monety te były bity w latach 1820–1825, zgodnie z systemem monetarnym opartym na grzywnie kolońskiej. Z obiegu wycofano je 1 maja 1847 roku.
Moneta była wybita z otokiem, podobnie jak niektóre inne nominały Królestwa Polskiego z okresu autonomii, emitowane po 1819 lub po 1820 roku.
Awers
Na awersie znajduje się prawe popiersie cara Aleksandra I, otoczone wypukłym otokiem z napisem:
Rysunek popiersia cara uległ drobnej modyfikacji w 1823 roku.
Rewers
Rewers przedstawia średni herb Królestwa Kongresowego, który ukazuje orła rosyjsko-polskiego – dwugłowego orła z trzema koronami. Duża korona znajduje się pośrodku, a dwie mniejsze na głowach orła. Orzeł w prawej łapie trzyma miecz i berło, a w lewej jabłko królewskie. Na piersi, na tle gronostajowego płaszcza, umieszczono tarczę herbowa z polskim orłem. Po obu stronach dużej korony znajduje się rok bicia: 1820, 1821, 1822, 1823, 1824 lub 1825. Na dole, po obu stronach ogona orła, widnieje znak intendenta mennicy w Warszawie – I.B. (Jakuba Benika), a otokowo napis:
Poniżej znajduje się:
Dookoła także znajduje się wypukły otok.
Opis
Moneta była produkowana w mennicy w Warszawie, wykonana ze srebra próby 868, na krążku o średnicy 39 mm i wadze 31,1 grama, z gładkim rantem i otokiem. Z danych mennicy wynika, że w latach 1820–1824 w obieg trafiło 3 599 sztuk dziesięciozłotówek.
Stopień rzadkości poszczególnych roczników przedstawiono w tabeli:
Moneta była bita w okresie panowania Aleksandra I, dlatego w numizmatyce rosyjskiej klasyfikowana jest jako moneta tego cara.
W odpowiedzi na pismo Namiestnika Królestwa Polskiego z 9 kwietnia 1818 roku, które prosiło o zgodę na:
- bicie monet z napisem „z miedzi krajowej”, oraz
- srebrnych 10-złotówek, które nie były wymienione w akcie prawnym z 1 grudnia 1815 roku,
król-cesarz Aleksander I wyraził zgodę, pod warunkiem, że będą one bite przez Mennicę Królewską w Warszawie „w formie cylindrycznej, z wykonaniem obrzeża monet prostopadłego do płaszczyzny krążka”. Aby spełnić to wymaganie administracji petersburskiej, konieczne było sprowadzenie parowych maszyn menniczych z stolicy Cesarstwa Rosyjskiego, które zainstalowano w nowo budowanej mennicy. Pojawienie się w 1819 roku różnych nominałów z otokiem zbiegło się z uruchomieniem petersburskich automatów. W przypadku dziesięciozłotówek ich pierwsza emisja, wyłącznie z otokiem, miała miejsce dopiero w 1820 roku.
Zobacz też
- 10 złotych polskich 1827
- 1½ rubla – 10 złotych (1833–1841)
- 1 złoty polski (1822–1825)
- 2 złote polskie (1819–1825)
- monety Królestwa Kongresowego
- tabela cennikowa Bolcewicza
- rosyjskie monety bite dla Polski (1815–1841)