10 Pułk Saperów
10 Pułk Saperów (10 psap) to jednostka saperów Wojska Polskiego II Rzeczypospolitej.
Historia
Pułk został utworzony 22 sierpnia 1921 roku w wyniku połączenia „wojennych” 2 batalionu saperów mjr. Adolfa Juniewicza, 22 batalionu saperów kpt. Ignacego Gicali oraz 24 batalionu saperów por. Adolfa Szmidta. Jego pierwszym dowódcą był mjr Bronisław Karol Zrogowski, a jednostka stacjonowała w Przemyślu.
W czerwcu 1922 roku, z powodu niskiego poziomu wody w rzece San, pułk zdemontował most pontonowy, a następnie w ciągu trzech dni zbudował w tym miejscu tymczasowy most stały.
Od 2 do 5 lipca 1925 roku pułk uczestniczył w akcji przeciwpowodziowej, pomagając ludności wschodniej Małopolski w naprawie i wzmacnianiu wałów ochronnych.
W ramach pułku funkcjonował amatorski teatr, którym kierował por. Korneluk.
Na początku 1929 roku oddział został skadrowany i przyjął nazwę „kadra 10 pułku saperów”. Pod koniec stycznia 1929 roku w kadrze pozostało tylko trzech oficerów, reszta została przeniesiona do innych jednostek. 25 marca 1930 roku do kadry dołączono 22 oficerów rezerwowych oraz 5 oficerów pospolitego ruszenia. Wiosną 1931 roku kadra została rozformowana, a oficerowie zostali przeniesieni na nowe stanowiska z dniem 1 kwietnia 1931 roku.
Prace pokojowe
W sierpniu 1921 roku pułk uczestniczył w gaszeniu pożaru lasów w Rudniku nad Sanem, który zagrażał magazynom oraz prochowni, a także współpracował przy zwalczaniu licznych pożarów w Przemyślu i pobliskich miejscowościach.
W 1921 roku jednostka wysadzała przęsła zniszczonego w czasie wojny mostu żelaznego na Sanie, używając 10 ton amunicji.
W 1922 roku, podczas silnych zatorów lodowych, wszystkie mosty w Przemyślu zostały zerwane. Pułk, gdy tylko lód częściowo ustąpił, zapewnił komunikację między brzegami za pomocą mostu pontonowego i kładki, a następnie w ciągu trzech dni zbudował most drewniany o długości 70 metrów, angażując wszystkie kompanie batalionu do pracy na zmianę.
W 1922 roku pułk zbudował most na rzece Strwiąż w powiecie samborskim o długości 80 metrów, most na Sanie w Radymnie również o długości 80 metrów oraz most na Dniestrze w Starym Samborze o długości 180 metrów, a także naprawił szereg uszkodzonych mostów.
W 1925 roku jednostka pracowała nad wysadzaniem zniszczonych konstrukcji mostu kolejowego w Worochcie.
W 1927 roku pułk brał udział w budowie drogi Tuchołka – Smorz.
Żołnierze 10 Pułku Saperów
Dowódcy pułku:
- płk inż. Ludwik Hickiewicz,
- mjr Bronisław Karol Zrogowski,
- ppłk sap. Stefan Dąbkowski (1922–1924),
- ppłk Adolf Juniewicz,
- ppłk sap. Henryk Czyż (1928).
Zastępcy dowódcy pułku:
- mjr Bronisław Karol Zrogowski (1922–1923),
- ppłk inż. Jan Świszczowski (1924),
- ppłk Adolf Juniewicz (1925),
- mjr Edward Nejberg (X 1926),
- ppłk SG dr Marian Jan Steifer (IV 1928–1929).
Sztandar
W niedzielę 22 lipca 1923 roku o godz. 10:00 w Rynku w Przemyślu, Inspektor Armii, generał dywizji Lucjan Żeligowski, wręczył pułkowi chorągiew. Mszę świętą odprawił i poświęcił sztandar ksiądz biskup Karol Józef Fischer.
Święto pułkowe obchodzono 23 lipca.
Przypisy
Bibliografia
- Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych.
- Zdzisław Józef. Cutter: Saperzy II Rzeczypospolitej. Warszawa [etc.]: Pat, 2005. ISBN 83-921881-3-6.
- Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 83-204-3299-5.
- Spis byłych oddziałów wojskowych WP, Przegląd Historyczno-Wojskowy, Warszawa 2000, Nr 2 (183), s. 105-108.
- „Przegląd Wojskowo – Techniczny” nr 6 z grudnia 1928 roku.