10 Kompania Saperów (10 ksap) – jednostka saperska Polskich Sił Zbrojnych.
Geneza
25 lutego 1942 roku, Naczelny Wódz, generał Sikorski, podjął decyzję o powołaniu pierwszej w historii polskiego wojska dywizji pancernej. We wrześniu 1942 roku w skład 1 Dywizji Pancernej weszły oddziały saperskie, w tym 10 kompania saperów. Kompania ta była kontynuatorką Zmotoryzowanego Baonu Saperów, który brał udział w obronie Polski w 1939 roku.
W czerwcu 1943 roku kompania została przeniesiona ze Szkocji do Anglii, gdzie zakwaterowano ją w wiosce Great Wilbraham. Pod koniec tego samego roku jednostka zmieniła miejsce pobytu na East Linton, w pobliżu Dunbar, gdzie zajmowała się rozbrajaniem i oczyszczaniem wybrzeża z pól minowych oraz pułapek przeciwdesantowych.
W ramach 10 Brygady Kawalerii Pancernej, kompania brała udział w ćwiczeniach dywizyjnych i międzydywizyjnych wiosną 1944 roku, które odbyły się w rejonie Scarborough i Pickering w hrabstwie York. Następnie pododdział przeszedł cały szlak bojowy na kontynencie, zaczynając od sierpnia 1944 roku.
Działania kompanii
10 kompania saperów została przetransportowana z Wielkiej Brytanii do Francji w ostatnich dniach lipca 1944 roku na statku Ft. Wirgley. 31 lipca, o godzinie 16:00, została rozładowana na plaży w Normandii. W momencie rozładunku liczyła 9 oficerów oraz 254 szeregowych. Podczas rozładunku jedna z ciężarówek o wadze trzech ton spadła z żelaznego pomostu i utonęła. Po zakończeniu rozładunku kompania udała się do obozu saperów w rejonie Bazenville. 6 sierpnia saperzy zorganizowali szkolenie dla oddziałów 10 Brygady Kawalerii Pancernej, które obejmowało znajomość i rozbrajanie min oraz pułapek niemieckich stosowanych w północnej Francji. Uczestniczyli w nim przedstawiciele pułków pancernych, w tym jeden oficer i dwóch podoficerów z każdego pułku, a także oficerowie z 10 pułku dragonów oraz ze szwadronu sztabowego. Uczestnicy stali się instruktorami saperskimi w swoich jednostkach.
Organizacja wojenna kompanii saperów
Dowódca kompanii saperów (major)
Zastępca dowódcy kompanii saperów (kapitan)
3 plutony liniowe a. 4 drużyny
Pluton dowodzenia wraz z pocztem dowódcy
Każdy pluton saperski składał się z 2 oficerów (dowódca plutonu – porucznik i zastępca dowódcy plutonu – podporucznik) oraz 70 saperów.
Łącznie kompania liczyła 9 oficerów i 256 szeregowych. Dysponowała jedną radiostacją dla dowódcy kompanii oraz 66 pojazdami mechanicznymi, w tym 12 półgąsienicowymi transporterami opancerzonymi typu Halftrack.
Obsada personalna
Dowódcy kompanii:
mjr sap. Jan Dorantt (1942 – X 1943 → dowódca Oddziałów Saperów Dywizyjnych 1 DPanc)
mjr sap. Wiktor Neklaws (X 1943 – 1945 → dowódca 4 bsap)
kpt. sap. Aleksander Koślacz (po zakończeniu działań)
Zastępcy dowódcy kompanii:
kpt. sap. Adam Gorczyca (1942 – 1943 → dowódca 11 kompanii parkowej saperów)
kpt. sap. Stefan Bergander (1943 – 1947)
kpt. sap. Aleksander Koślacz
kpt. Andrzejewski (po zakończeniu działań)
Dowódcy plutonów saperów:
I plutonu – por. sap. Mieczysław Borchólski, ppor. Antoni Gruszka
II plutonu – por. sap. Włodzimierz Jasieński, ppor. Józef Jarosz
III plutonu – ppor. sap. Marian Lewandowski, por. Aleksander Parzycki
Plutonu dowodzenia – ppor. sap. Aleksander Grzesik, kpt.sap. Zygmunt Koronkiewicz, por. sap. Sala (po zakończeniu działań)
Oficer rozpoznawczy – kpt.sap. Zbigniew Karwiński, ppor. sap. Stanisław Surawski
Oficer techniczny – por. sap. Henryk Besser
Zastępcy dowódców plutonów saperów:
I plutonu – ppor. sap. Henryk Besser
ppor. sap. Józef Jarosz
ppor. sap. Stanisław Korzeniowski
ppor. sap. Aleksander Paprocki
Przypisy
Bibliografia
Mieczysław M. Borchólski, Z saperami generała Maczka, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1990, ISBN 83-11-07794-0.
Jacek Kutzner, Juliusz S. Tym, Polska 1 Dywizja Pancerna w Normandii, Warszawa: Oficyna Wydawnicza Rytm, 2010, ISBN 978-83-7399-404-1.
Adam Szugajew, Saperzy w służbie Polsce, Londyn 1985.