Katowicki Oddział WOP nr 10
Katowicki Oddział WOP nr 10 był zlikwidowanym oddziałem w strukturze organizacyjnej Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił służbę na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Katowicki Oddział WOP nr 10 JW 2219 (zgodnie z Zarządzeniem SzSG Nr 053/Org. z dnia 30 marca 1946) został utworzony we wrześniu 1946 roku na podstawie 10 Oddziału Ochrony Pogranicza, na mocy rozkazu NDWP nr 0153/org. z 21 września 1946. Miejscem dyslokacji oddziału były Gliwice. Oddział składał się z pięciu komend oraz 25 strażnic, a jego etat wynosił 1900 żołnierzy oraz 14 pracowników cywilnych.
W 1947 roku zlikwidowano grupę manewrową oddziału, a w jej miejsce powstała szkoła podoficerska, w której etat wynosił 34 oficerów i podoficerów oraz 140 elewów.
Sztab oddziału mieścił się w Gliwicach przy ul. Nowotki, obecnie znanej jako Daszyńskiego 56. Oddział został rozformowany 24 kwietnia 1948 roku, a na jego bazie utworzono 21 Brygadę Ochrony Pogranicza.
Struktura organizacyjna
W 1946 roku struktura organizacyjna oddziału przedstawiała się następująco:
- Dowództwo, sztab i pododdziały dowodzenia
- Grupa manewrowa – rozformowana w marcu 1947
- Szkoła Podoficerska – sformowana w marcu 1947
- 44 komenda odcinka – Ustroń
- 45 komenda odcinka – Cieszyn
- 46 komenda odcinka – Racibórz
- 47 komenda odcinka – Głubczyce
- 48 komenda odcinka – Prudnik
We wrześniu 1946 roku stan etatowy oddziału wynosił: 5 komend, 25 strażnic, 1900 żołnierzy i 14 pracowników cywilnych. Po reorganizacji w 1947 roku struktura ta zmieniła się na: 4 komendy odcinków, 25 strażnic, 1774 żołnierzy i 13 pracowników cywilnych. Z dniem 15 lipca 1947 roku, 224 strażnica WOP Głuchołazy została przekazana Wrocławskiemu Oddziałowi Wojsk Ochrony Pogranicza nr 11, zgodnie z rozkazem Departamentu WOP nr 033 z dnia 26 czerwca 1947.
Sztandar oddziału
Sztandar został wręczony 4 listopada 1946 roku. W uroczystości uczestniczyli m.in.: minister obrony narodowej, marszałek Polski Michał Rola-Żymierski, minister hutnictwa Hilary Minc, wojewoda śląski gen. bryg. Aleksander Zawadzki, dowódca Okręgu Wojskowego IV gen. Stanisław Popławski oraz szef Departamentu WOP gen. bryg. Gwidon Czerwiński.
Na lewej stronie płatu sztandaru, w dolnym prawym rogu, umieszczono czterowierszowy napis: „C.Z.P. (HUTNICZEGO) 24.XI.1946”.
W drzewce sztandaru gwoździe pamiątkowe wbijali m.in.: gen. Marian Spychalski, minister Eugeniusz Szyr, Generalny Dziekan Wojska Polskiego ks. płk Stanisław Warchałowski, wicewojewoda śląski płk Jerzy Ziętek, płk Redlich, płk Kuczyński oraz przedstawiciele kopalń „Pokój”, „Kościuszko”, „Bankowa” i „Mała Panew”.
Pomimo reorganizacji i zmiany nazwy jednostki, sztandar nie przeszedł żadnych poprawek. Został on przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie 1 lipca 1963 roku.
Wydarzenia
- 1946 – 3 maja dowódca Oddziału ppłk Murawiecki odmówił władzom miasta udziału żołnierzy w spacyfikowaniu manifestacji z okazji rocznicy podpisania Konstytucji 3 maja.
- 1946 – w grudniu żołnierze 10 Oddziału WOP zatrzymali siedmiu Niemców na tajnym zebraniu we wsi Dzinkowice, którzy szerzyli antypolską i antyradziecką propagandę.
- 1947 – przy sztabie Oddziału zorganizowano centralną bibliotekę.
- 1948 – uruchomiono 13 przejściowych punktów kontrolnych małego ruchu granicznego: Jasnowice, Leszna Górna, Puńców, Pogwizdów, Kaczyce Dolne, Kaczyce Górne, Wymysłów, Marklowice, Skrbeńsko, Gołkowice, Olza, Chałupki, Pilszcz.
Żołnierze oddziału
Dowódcy oddziału:
- płk Aleksander Murawiecki (21.09.1946–15.04.1947)
- ppłk Michał Hakman (16.04.1947–23.04.1948)
Podoficerowie i szeregowcy:
- Tadeusz Dziekan
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Henryk Dominiczak: Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1971.
- Henryk Dominiczak: Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985. Warszawa: Wojskowa Drukarnia w Łodzi, 1985, s. 1–356. (pol.).
- Zenon Jackiewicz: Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
- Tadeusz Niedziela: Wojska Ochrony Pogranicza w pięćdziesiątą rocznicę objęcia służby w ochronie granicy Polski 1945–1995. „Jednodniówka Związku Byłych Żołnierzy Zawodowych Środowiska WOP”, s. 14, 1995-06.
- Stefan Gacek: Górnośląska Brygada WOP. Rys historyczny 1945–1991. Gliwice: Wydawnictwo Byłych Żołnierzy Zawodowych i Oficerów Rezerwy Wojska Polskiego, 2005, s. 1–112. (pol.).
- Sławomir Żurawlow: Pododdziały Ochrony Pogranicza w Jaworzynce, Istebnej i Koniakowie – Rys historyczny 1922–2008, Gliwice: Gminny Ośrodek Kultury w Istebnej, 2011.
- Sławomir Żurawlow: Garnizon Wojska Polskiego w Gliwicach – Rys historyczny 1945–2014, Gliwice: Zakład Poligraficzny Waldemar Wiliński, 2014.
- Wiesław Ziemianek: Proces powstania, organizacji i rozwoju Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1948 na przykładzie jednostki w Kłodzku. „Biuletyn Centralnego Ośrodka Straży Granicznej”, 23/2003, Koszalin: Centralny Ośrodek Szkolenia Straży Granicznej, ISSN 1429-2505.
- Archiwum Straży Granicznej, DWOP sygn. 2825/1. Rejestr główny jednostek WOP.