10 Dywizjon Rakiet Taktycznych

10 Dywizjon Artylerii

10 Dywizjon Artylerii, znany do 1963 roku jako 10 Dywizjon Artylerii Rakietowej, stanowił samodzielny pododdział wojsk rakietowych i artylerii Wojska Polskiego. W latach 1963–1992 powszechnie stosowano nazwę Dywizjon Rakiet Taktycznych, szczególnie w kontekście ćwiczeń taktycznych oraz dowódczo-sztabowych.

Formowanie i zmiany organizacyjne

10 dywizjon artylerii rakietowej

Na podstawie rozkazu organizacyjnego Ministra Obrony Narodowej nr 0045/Org. z dnia 17 maja 1951 roku, do 1 grudnia 1952 roku, sformowano ponownie 10 Dywizjon Artylerii Rakietowej (JW 2628) w Żarach. Jednostka ta weszła w skład 11 Dywizji Zmechanizowanej. 2 października 1951 roku do Żar dotarły pierwsze elementy dywizjonu: 1 oficer, 4 podoficerów oraz 14 kanonierów. 15 października przybyło kolejnych 19 podoficerów (w tym m.in. kpr. Roman Kuziański, Jerzy Nowakowski, Edmund Skupień, Stefan Stefaniak i Kazimierz Woźniak) oraz wcielono 48 poborowych. Dowództwo baterii objął ppor. Szymański, a dowódcami plutonów zostali ppor. Władysław Banasik i ppor. Andrzej Czystaw. W listopadzie do jednostki dołączył dowódca dywizjonu por. Kazimierz Brzozowski oraz szef uzbrojenia chor. Wojciech Wąsowicz. W 1963 roku 11 Dywizja Zmechanizowana została przeformowana w 11 Dywizję Pancerną, a dywizjon stał się jej częścią.

10 dywizjon rakiet taktycznych

Wiosną 1963 roku rozpoczęto proces tworzenia dywizjonów rakiet taktycznych, które miały być włączone do dywizji ogólnowojskowych.

Na mocy zarządzenia organizacyjnego Szefa Sztabu Generalnego WP nr 059/Org. z dnia 8 kwietnia 1963 roku, 10 Dywizjon Artylerii Rakietowej został do 31 grudnia 1963 roku przeformowany z etatu 5/208 na etat 4/243 (zestaw 2K6) oraz przemianowany na 10 Dywizjon Artylerii (JW 2628).

20 września 1964 roku o godzinie 9:45, 2 bateria pod dowództwem por. Borkowskiego przeprowadziła pierwszy bojowy start rakiety 3R9 – ocena dobra. Zarządzeniem Szefa Sztabu Generalnego nr 0110/Org. z dnia 1 sierpnia 1967 roku dywizjon zmienił etat z 4/243 na 4/281 (zestaw 9K52). 23 sierpnia 1968 roku o godzinie 9:00, 1 bateria pod dowództwem kpt. Tadeusza Ligęzy przeprowadziła start rakiety 9M21Je – ocena bardzo dobra. W 1988 roku dywizjon został przekształcony według etatu 30/202 z dniem 1 maja 1988 (zestaw 9K52). Na mocy uchwały Rady Państwa PRL z 1 lipca 1967 roku, przyznano mu sztandar. Ostatni start bojowy miał miejsce 26 czerwca 1992 roku, kiedy to bateria mjr. Tadeusza Skowyry uzyskała ocenę bardzo dobrą. Dywizjon został rozformowany na podstawie zarządzenia Szefa Sztabu Generalnego WP nr 070/Org. z dnia 17 czerwca 1992 roku oraz Szefa Sztabu Śląskiego Okręgu Wojskowego nr 046/Org. z dnia 28 lipca 1992 roku, z terminem do 31 grudnia 1992 roku. 18 grudnia 1992 roku odbyła się uroczysta zbiórka oraz pożegnanie sztandaru.

Skład organizacyjny

1964 – zestaw 2K6

dowództwo i sztab

  • sekcja przygotowania nastaw
  • pluton łączności
  • 1 bateria startowa
  • pluton dowodzenia
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • 2 bateria startowa
  • pluton dowodzenia
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • 3 bateria startowa
  • pluton dowodzenia
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • pluton obsługi technicznej
  • pluton remontowy
  • pluton zaopatrzenia

Razem w dywizjonie:

  • 3 wyrzutnie 2P16
  • 3 autotopografy GAZ-69TMG
  • 3 karabiny-wiatromierze WR-2
  • 3 naczepy transportowe 2U663 z ciągnikami ZIŁ-157W
  • 3 żurawie samochodowe 8T210
  • radiostacja R-118

1968 – zestaw 9K52

dowództwo i sztab

  • bateria dowodzenia
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • pluton łączności
  • pluton meteorologiczny
  • 1 bateria startowa
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • 2 bateria startowa
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • 3 bateria startowa
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna topogeodezyjna
  • drużyna meteorologiczna
  • zespół obsługi wyrzutni
  • pluton obsługi technicznej
  • pluton remontowy
  • pluton zaopatrzenia
  • pluton medyczny

Razem w dywizjonie:

  • 3 wyrzutnie 9P113
  • 4 autotopografy GAZ-69TMG (później zastąpione przez UAZ-452T)
  • 3 stacje radiolokacyjne sondowania wiatru RWZ-1 „Proba”
  • 3 karabiny-wiatromierze WR-2
  • 3 samochody transportowe 9T29
  • żuraw samochodowy ŻSH-6M
  • radiolokacyjna stacja meteorologiczna RMS-1
  • radiostacja R-118
  • radiostacja R-137

1988 – zestaw 9K52

dowództwo i sztab

  • bateria dowodzenia
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna rozpoznania skażeń (czasu „W”)
  • pluton łączności
  • pluton meteorologiczny
  • 1 bateria startowa
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna autotopograficzna
  • drużyna meteorologiczna
  • 1 obsługa wyrzutni rakietowej
  • 2 obsługa wyrzutni rakietowej
  • 2 bateria startowa
  • drużyna rachunkowa
  • drużyna autotopograficzna
  • drużyna meteorologiczna
  • 3 obsługa wyrzutni rakietowej
  • 4 obsługa wyrzutni rakietowej
  • pluton przechowywania i elaboracji
  • pluton remontowy
  • pluton zaopatrzenia
  • pluton medyczny

Razem w dywizjonie:

  • 4 wyrzutnie 9P113
  • 4 samochody transportowe 9T29
  • radiolokacyjna stacja meteorologiczna RMS-1
  • radiolokacyjna stacja sondowania wiatru RWZ-1
  • 4 karabiny-wiatromierze WR-2
  • 4 autotopografy UAZ-452T(2)
  • 2 żurawie samochodowe ŻSH-6M
  • 2 radiostacje R-137

Dowódcy dywizjonu

  • por./kpt. Kazimierz Brzozowski (15.11.1951–2.11.1954)
  • mjr Roman Bobiarski (3.11.1954–29.12.1956)
  • mjr Zdzisław Kazimierz Wójcik (30.12.1956–1.01.1959)
  • mjr/ppłk Czesław Misztal (2.01.1959–31.03.1972)
  • mjr/ppłk Marian Adamus (1.04.1972–9.08.1985)
  • mjr/ppłk Józef Olczyk (10.08.1985–4.08.1991)
  • mjr dypl. Paweł Frankiewicz (5.08.1991–31.12.1992)

Obsada etatowa w 1977

Dowództwo dywizjonu

  • dowódca dywizjonu – ppłk Marian Adamus
  • zastępca dowódcy ds. politycznych – por. Ryszard Foltyn
  • sekretarz Podstawowej Organizacji Partyjnej – chor. Mieczysław Długaszek
  • kierownik klubu żołnierskiego – sierż. Zygmunt Miłkowski

Sztab

  • szef sztabu – zastępca dowódcy – mjr Kazimierz Sułkowski
  • pomocnik szefa sztabu ds. operacyjnych – ppor. inż. Zbigniew Moszumański
  • pomocnik szefa sztabu ds. rozpoznania – por. Wojciech Bartnik
  • szef łączności – por. Józef Grzesiak
  • instruktor saperski – sierż. Mirosław Piotrowicz
  • instruktor chemiczny – st. sierż. Stanisław Pukacki
  • instruktor WF – sierż. Jakub Koziński
  • kierownik kancelarii tajnej – sierż. Henryk Lewandowski

Służby Techniczne

  • szef służb technicznych – zastępca dowódcy – por. mgr inż. Wojciech Filipecki
  • szef służby samochodowej – por. Jerzy Dembowski
  • magazynier uzbrojenia – plut. Kazimierz Przybylski

Kwatermistrzostwo

  • kwatermistrz – kpt. Bronisław Król
  • szef zaopatrzenia finansowego – kpt. Zygmunt Markiewicz
  • szef zaopatrzenia żywnościowego – mł. chor. Zbigniew Zdebiak
  • szef zaopatrzenia mps – st. sierż. Piotr Smuszkiewicz
  • szef zaopatrzenia mundurowego – st. chor. Edward Szumański

Pododdziały

  • Bateria dowodzenia
    • dowódca – por. inż. Andrzej Truszkowski
    • dowódca drużyny topogeodezyjnej – ogn. Jan Malewicz
    • dowódca plutonu łączności – sierż. Michał Sokalski
    • dowódca radiostacji R-137 – plut. Wojciech Ziółek
    • operator urządzenia kodującego typu „Fiałka” – sierż. Zdzisław Kowalski
    • dowódca plutonu meteorologicznego – kpt. Antoni Koprowski
    • dowódca drużyny rachunkowej – plut. Piotr Podlipniak
    • dowódca stacji RMS-1 – chor. Kazimierz Kurek
    • szef baterii – plut. Lech Szczepanowski
  • 1 bateria startowa
    • dowódca – por. inż. Ryszard Świątek
    • dowódca zespołu obsługi wyrzutni – ppor. Andrzej Firek
    • szef baterii – plut. Tadeusz Lachowicz
  • 2 bateria startowa
    • dowódca – por. Sławomir Tomczyński
    • dowódca drużyny topogeodezyjnej – plut. Czesław Fidor
    • dowódca zespołu obsługi wyrzutni – ppor. inż. Tadeusz Sulikowski
    • szef baterii – plut. Zbigniew Szubert
  • 3 bateria startowa
    • dowódca – por. inż. Ryszard Bącal
    • dowódca drużyny rachunkowej – plut. Zbigniew Michalski
    • dowódca zespołu obsługi wyrzutni – ppor. inż. Jerzy Skrzypczak
    • szef baterii – plut. Władysław Marcinek
  • Pluton obsługi technicznej
    • dowódca plutonu – ogn. Zygmunt Basałaj
    • pomocnik dowódcy plutonu – plut. Idzi Szmajdziński
  • Pluton remontowy
    • dowódca – plut. Władysław Preisner
  • Pluton zaopatrzenia
    • dowódca – plut. Andrzej Pawlaczyk
    • magazynier mundurowy – plut. Zbigniew Wyrębak
  • Pluton medyczny
    • dowódca – kpt. lek. med. Ludwik Kołecki

Przypisy

Bibliografia

Michał Trubas. Wojska „jednorazowego użytku”. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. 2, 2011. [zarchiwizowane z adresu 2019-06-21].

Mariusz Cielma (mac76): Brygada Rakiet LWP. 2009-08-06. [dostęp 2012-10-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-17)]. (pol.).

Robert Rochowicz. Rakiety operacyjne i taktyczne w Siłach Zbrojnych PRL. „Poligon”. Nr 1(62), s. 56-68, styczeń-marzec 2018. Warszawa: Magnum-X. ISSN 1895-3344.