100 mm haubica wz 14/19
100 mm haubica wz 14/19 to czechosłowacka haubica kal. 100 mm, której produkcję rozpoczęto w zakładach Škoda. Jest to usprawniona wersja wcześniejszej haubicy 100 mm M.14, wytwarzanej od 1914 roku na potrzeby armii austro-węgierskiej. W latach 1928–1939 haubica ta była także wytwarzana na licencji w Polsce.
Po uzyskaniu niepodległości przez Czechosłowację po zakończeniu I wojny światowej, wznowiono produkcję tej broni w zmodernizowanej wersji. Udoskonalono konstrukcję oraz przedłużono lufę do 24 kalibrów (2,4 m), co znacząco zwiększyło maksymalny zasięg haubicy.
Broń ta była eksportowana do wielu państw, w tym do Polski (haubica 100 mm wz. 1914/19) oraz Jugosławii (M.1914/19).
Na początku II wojny światowej, obie wersje haubic były wykorzystywane przez wojska włoskie na różnych frontach, od wschodniego frontu w Związku Radzieckim po Afrykę Północną. Po kapitulacji Włoch, haubice te zostały przejęte przez Niemców, którzy oznaczyli je jako 10-cm leFH 315(i) (lekka haubica polowa, numer 315, włoska).
Niemcy korzystali również z haubic tego typu przejętych od armii innych podbitych krajów: Austrii – 10-cm leFH 14 (ö); Czechosłowacji – 10-cm leFH 14/19(t); Grecji – 10-cm leFH 318(g); Polski – 10-cm leFH 14/19(p); oraz Jugosławii – 10-cm leFH 316(j). Część haubic została sprzedana przez Niemców do Włoch, gdzie używano ich jako obice da 100/22 (Włochy już wcześniej korzystały z modelu 100/17 Mod.14).
Dane taktyczno-techniczne
100 mm haubica wz 14/19
- Kaliber: 100 mm
- Długość lufy: 2400 mm
- Masa na stanowisku bojowym: 1505 kg
- Kąt podniesienia lufy: -7,5° do +48°
- Prędkość wylotowa pocisku: 415 m/s
- Zasięg maksymalny: 9970 m
- Masa pocisku: 14 kg
Użycie w Wojsku Polskim
Haubica, wraz z nieco starszym modelem wz. 14, była wykorzystywana w WP od 1918 roku. W czasie wojny z Rosją Radziecką zakupiono dużą liczbę haubic Škoda 100 mm wz 14/19, a po wojnie nabyto licencję na ich produkcję. Produkcja rozpoczęła się w 1928 roku w zakładach w Starachowicach, a w 1939 roku także w Stalowej Woli, gdzie montowano je z części wytworzonych w Starachowicach. W Polsce powstały modele tej haubicy określane jako: wz. 1914/1919P i wz. 1914/1919A.
We wrześniu 1939 roku Wojsko Polskie dysponowało około 900 haubicami tego typu. Stanowiły one, obok armat 75 mm, ważny element wyposażenia pułków artylerii lekkiej, w których dwa dywizjony miały po 24 haubice (niektóre pułki dysponowały 12 haubicami w jednym dywizjonie). Haubice wz. 1914/19 skutecznie działały podczas kampanii 1939 roku. Ich właściwości taktyczno-techniczne były porównywalne z innymi lekkimi haubicami europejskimi (w 1939 roku haubice te były również w uzbrojeniu armii słowackiej, jugosłowiańskiej i włoskiej). W Wojsku Polskim haubice te były holowane przez konie, podobnie jak lekkie haubice niemieckie, francuskie czy radzieckie. Istniała także wersja przystosowana do holowania przez ciągnik artyleryjski C4P, używana w 1 Pułku Artylerii Motorowej.
Haubica ta była także wykorzystywana w pociągach pancernych oraz jako uzbrojenie monitorów rzecznych Flotylli Pińskiej.
Jednostka ognia [j.o.] dla haubicy wynosiła 40 naboi (20 z pociskiem stalowym wz. 28 i 20 z pociskiem stalowym wz. 31) oraz 59 zapalników (24 zapalniki uderzeniowe natychmiastowego działania RYG wz. 19, 15 zapalników uderzeniowych z krótką zwłoką wz. 99/15, 15 zapalników uderzeniowych z długą zwłoką wz. 99/15 oraz 5 zapalników podwójnego działania L.D. wz. 17). Masa brutto 1 j.o. wynosiła 792 kg.
Haubica wz. 14/19P, używana podczas działań obronnych w 1939 roku, została przejęta przez armię niemiecką i następnie przekazana Włochom. Obecnie znajduje się wśród eksponatów Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy.
Armaty salutacyjne 2A28SP-94, stylizowane na te haubice, stanowią w ilości 6 sztuk wyposażenie plutonu salutowego Pułku Reprezentacyjnego, będąc w rzeczywistości odmianą armaty 2A28 kal. 73 mm.
Przypisy
Bibliografia
Christopher Chant: Artillery: over 300 of the world’s finest artillery pieces from 1914 to the present day. Wigston: Silverdale Books, 2005. ISBN 1-84509-248-1. (ang.) Brak numerów stron w książce.
Andrzej Ciepliński, Ryszard Woźniak: Encyklopedia współczesnej broni palnej (od połowy XIX wieku). Warszawa 1994: Wydawnictwo „WIS”, s. 83. ISBN 83-86028-01-7.