10 Brygada Artylerii Polowej
10 Brygada Artylerii Polowej (10. FABrig.) była jednostką artylerii polowej w armii cesarskiej i królewskiej.
Historia brygady
10 Brygada Artylerii została utworzona 1 maja 1885 roku w Brnie (niem. 10. Artillerie-Brigade). Była podporządkowana komendantowi 10 Korpusu w Brnie i składała się z:
- 10. Morawsko-śląskiego Pułku Artylerii Korpuśnej w Ołomuńcu,
- 19. Ciężkiego Dywizjonu w Brnie,
- 20. Ciężkiego Dywizjonu w Ołomuńcu.
Komendant brygady pełnił jednocześnie funkcję brygadiera artylerii, będącego organem pomocniczym dla komendanta 10 Korpusu.
W 1889 roku, w wyniku zmian w podziale terytorialnym armii, brygada przeszła reorganizację, która obejmowała:
- Przeniesienie Komendy 10 Brygady Artylerii oraz Komendy 10 Korpusu z Brna do Przemyśla,
- Włączenie 10. Morawsko-śląskiego Pułku Artylerii Korpuśnej oraz 20. Ciężkiego Dywizjonu do 1 Brygady Artylerii w Krakowie,
- Włączenie 19. Ciężkiego Dywizjonu do 2 Brygady Artylerii w Wiedniu,
- Podporządkowanie komendantowi 10 Brygady Artylerii 1. Galicyjskiego Pułku Artylerii Korpuśnej w Krakowie, 2. Ciężkiego Dywizjonu w Przemyślu oraz 3. Ciężkiego Dywizjonu w Jarosławiu, a także Czeskich Batalionów Artylerii Fortecznej Nr 2 i 8 oraz Dywizjonu Taborów Nr 10.
Komendant brygady pozostał organem pomocniczym dla komendanta 10 Korpusu.
Po reorganizacji skład brygady przedstawiał się następująco:
- 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej w Krakowie,
- 2. Ciężki Dywizjon w Przemyślu,
- 3. Ciężki Dywizjon w Jarosławiu,
- Czeski Batalion Artylerii Fortecznej Nr 2 w Przemyślu,
- Czeski Batalion Artylerii Fortecznej Nr 8 w Przemyślu,
- Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu 3 Pułku Taborów.
W 1890 roku samodzielne dywizjony ciężkie zostały przemianowane na 2. i 3. Dywizjon.
1 stycznia 1891 roku oba bataliony artylerii fortecznej złączono w 3. Czesko-galicyjski Pułk Artylerii Fortecznej, który został podporządkowany komendantowi brygady. W tym samym roku 1. Galicyjski Pułk Artylerii Korpuśnej przeniesiono z Krakowa do Przemyśla, z wyjątkiem 1. Dywizjonu Artylerii Konnej, który pozostał w Jarosławiu.
1 stycznia 1892 roku z 1. Galicyjskiego Pułku Artylerii Korpuśnej wyłączono 38. Dywizjon w Przemyślu, który uzyskał samodzielność i został podporządkowany komendantowi brygady.
W 1893 roku 3. Czesko-galicyjski Pułk Artylerii Fortecznej został wyłączony z brygady i podporządkowany dyrektorowi artylerii fortecznej w Przemyślu.
1 stycznia 1894 roku wprowadzono kolejną reorganizację, w ramach której:
- 10 Brygada Artylerii przyjęła nazwę „Galicyjska” od 1. Pułku Artylerii Korpuśnej,
- 1. Pułk Artylerii Korpuśnej przemianowano na 10. Pułk Artylerii Korpuśnej,
- 2., 3. i 38. Dywizjony przekształcono w 28., 29. i 30. Pułk Artylerii Dywizyjnej.
Po reorganizacji skład 10 Galicyjskiej Brygady Artylerii był następujący:
- 10. Pułk Artylerii Korpuśnej w Przemyślu,
- 28. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Przemyślu,
- 29. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Jarosławiu,
- 30. Pułk Artylerii Dywizyjnej w Przemyślu,
- Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu 3 Pułku Taborów.
6 kwietnia 1908 roku wprowadzono nową organizację artylerii, w ramach której:
- 10 Brygada Artylerii została przemianowana na 10 Brygadę Artylerii Polowej i pozbawiona dotychczasowej nazwy wyróżniającej,
- 10. Pułk Artylerii Korpuśnej przemianowano na 10. Pułk Haubic Polowych,
- Dywizjon artylerii konnej wyłączono ze składu 10. Pułku Artylerii Korpuśnej i przekształcono w samodzielny 10. Dywizjon Artylerii Konnej,
- 28., 29. i 30. Pułki Artylerii Dywizyjnej przemianowano na 28., 29. i 30. Pułki Armat Polowych,
- W Przemyślu utworzono 3. Dywizjon Ciężkich Haubic oraz Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic.
Wszystkie wymienione oddziały podlegały komendantowi 10 Brygady Artylerii Polowej w zakresie wyszkolenia, natomiast w zakresie taktycznym były podporządkowane komendantom dużych jednostek piechoty i kawalerii:
- 29. i 30. Pułk Armat Polowych – 2 Dywizji Piechoty,
- 10. Pułk Haubic Polowych, 28. Pułk Armat Polowych oraz 3. Dywizjon Ciężkich Haubic i Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic – 24 Dywizji Piechoty,
- 10. Dywizjon Artylerii Konnej – Dywizji Kawalerii Jarosław.
W 1910 roku rozwiązano 3 Pułk Taborów, a Dywizjon Taborów Nr 10 w Przemyślu stał się samodzielny i bezpośrednio podporządkowany komendantowi 10 Korpusu.
1 marca 1912 roku 3. Dywizjon Ciężkich Haubic w Przemyślu został przemianowany na 10. Dywizjon Ciężkich Haubic, a Kadra 8. Dywizjonu Ciężkich Haubic została zlikwidowana.
W latach 1912-1914 w skład brygady wchodziły:
- Pułk Haubic Polowych Nr 10 w Przemyślu,
- Pułk Armat Polowych Nr 28 w Przemyślu,
- Pułk Armat Polowych Nr 29 w Jarosławiu,
- Pułk Armat Polowych Nr 30 w Przemyślu,
- Dywizjon Ciężkich Haubic Nr 10 w Przemyślu,
- Dywizjon Artylerii Konnej Nr 10 w Jarosławiu.
W sierpniu 1914 roku, w trakcie mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, 10 Brygada Artylerii Polowej została rozwiązana. W jej miejsce w 9 Korpusie sformowano nową 10 Brygadę Artylerii Polowej, która weszła w skład 10 Dywizji Piechoty. Z jednostek poprzedniej 10 Brygady Artylerii Polowej powołano dwie nowe brygady: 2 Brygadę Artylerii Polowej dla 2 Dywizji Piechoty oraz 24 Brygadę Artylerii Polowej dla 24 Dywizji Piechoty.
Komendanci brygady
- płk Sztabu Artylerii / GM Friedrich von Gehren (1885 – 1889 → komendant 1 Brygady Artylerii)
- płk Sztabu Artylerii Eduard Babouczek (1889 – 1890 → stan spoczynku)
- płk Sztabu Artylerii / GM Michael von Strommer (1890 – †4 IX 1894)
- płk Sztabu Artylerii / GM Wilhelm Haarmann (1894 – †4 II 1897)
- GM Ladislaus Cenna (1897 – 1901 → komendant 11 Brygady Artylerii)
- GM Bruno Kletler (1901 – 1905 → dyrektor artylerii w Innsbrucku)
- GM Georg von Dormus (1905 – 1907 → komendant Technicznej Akademii Wojskowej)
- GM Heinrich von Brilli (1907 – 1908 → urlopowany, 1 XII 1909 przeniesiony w stan spoczynku)
- płk / GM Ferdinand Oppitz (1908 – 1910)
- płk / GM Ludwig Kuchinka (1910 – 1 XI 1912 → stan spoczynku)
- płk / GM Karl von Seyferth de Uhlen (1912 – VIII 1914 → komendant 24 Brygady Artylerii Polowej)
Przypisy
Bibliografia
- Anhang zum Kais. Königl. Militär-Schematismus für das k.k. Heer 1885. Enthält die Artillerie-Waffe mit rücksicht auf die mit 1 maj durchgeführte organisation. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, maj 1885. (niem.)
- Kais. Königl. Militär-Schematismus für 1887. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1886. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1890. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1889. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1891. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1891. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1892. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1892. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1893. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1893. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1894. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1894. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1909. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, styczeń 1909. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1911. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1910. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1913. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, grudzień 1912. (niem.)
- Schematismus für das k.u.k. Heer und für die k.u.k. Kriegsmarine für 1914. Wiedeń: Nadworna i Państwowa Drukarnia, luty 1914. (niem.)
- Juliusz Bator: Wojna galicyjska. Działania armii austro-węgierskiej na froncie północnym (galicyjskim) w latach 1914-1915. Kraków: Wydawnictwo EGIS Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-7396-747-2. (pol.) Brak numerów stron w książce
- Tomasz Nowakowski: Armia Austro-Węgierska 1908-1918. Warszawa: Feniks, 1992. ISBN 83-900217-4-9. (pol.) Brak numerów stron w książce
- Antonio Schmidt-Brentano: Die k. k. bzw. k. u. k. Generalität 1816-1918. Wiedeń: Austriackie Archiwum Państwowe, 2007.
- Order of Battle – Galicia August, 1914. [w:] Austro-Hungarian Land Forces 1848-1918 [on-line]. Glenn Jewison & Jörg C. Steiner. [dostęp 2020-02-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-09)].