10 Batalion Wojsk Kolejowych („10 bat. woj. kol.”) – jednostka saperów kolejowych w Wojsku Polskim w okresie II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W grudniu 1918 roku w Jabłonnie utworzono „Batalion Wyszkolenia Wojsk Kolejowych”, który został zorganizowany na podstawie rozkazu Szefa Kolejnictwa Naczelnego Dowództwa, pod dowództwem kapitana Mikołaja Kolankowskiego. Głównym celem batalionu było szkolenie wojskowe i techniczne dla zmobilizowanych żołnierzy, a także formowanie z nich kompanii, które miały być wysłane na front. Batalion ten stał się podstawą „Kadry Wojsk Kolejowych Nr. 3” w Łodzi, wysyłając jedną kompanię z odpowiednim składem oficerskim i podoficerskim do Łodzi.
W czerwcu 1919 roku, oddając część swojego stanu „Kadrze Wojsk Kolejowych Nr. 2”, „Batalion Wyszkolenia Wojsk Kolejowych” przestał istnieć jako taki, przekształcając się w „Wojskową Linię Ćwiczebną Kolejową” z reszty swojego stanu, nadal pod dowództwem kapitana Kolankowskiego. Linia ta obejmowała obszar około 100 km, łącząc miejscowości Zawada i Włodzimierz Wołyński.
Po upływie czterech miesięcy „Linia Ćwiczebna” została rozwiązana i przekształciła się w „X batalion kolejowy”, który pod dowództwem kapitana Kolankowskiego wyruszył na front. Z chwilą zawarcia pokoju w 1921 roku batalion ten został rozwiązany, z wyjątkiem jednej kompanii, która, jako jednostka samodzielna, pod dowództwem porucznika Stelmachowskiego, została przetransportowana na Górny Śląsk, a następnie do Tczewa, aby objąć koleje gdańskie. Następnie, po przejściu do Żywca, w styczniu 1923 roku, jednostka powróciła do 2 Pułku Wojsk Kolejowych w Jabłonnie.
Obsada batalionu
kpt. Mikołaj Kolankowski – dowódca batalionu,
Odznaka pamiątkowa
Odznaka to złoty równoramienny krzyż o rozwartych ramionach, pokryty białą emalią. Na ramionach widnieje data „1920 – 1921”. W centralnej części znajduje się czerwony medalion w złotym wieńcu, połączony znakiem kolejowym oraz srebrnym orłem. Na medalionie umieszczona jest złota cyfra rzymska „X” oraz skrót „B.W.K”.
Odznaka została wybita w tombaku złoconym, emaliowana, o wymiarach 35 x 35 mm, z nakładką na cztery miedziane sztyfty. Rewers jest gładki, lekko pofałdowany, z wytłoczonym numerem, a słupek jest cienki, mosiężny z gwintem calowym.
Brak jest informacji o oficjalnym zatwierdzeniu odznaki.
Przypisy
Bibliografia
Janusz Turulski, Odznaki Wojsk Technicznych, Oficyna Ajaks, Pruszków 2005, ISBN 83-88773-33-X.
Piotr Zarzycki, 2 Batalion Mostów Kolejowych, Oficyna Ajaks, Pruszków 1994, ISBN 83-85621-56-3.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne Na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007, s. 364. ISBN 83-204-3299-5.
Józef Wyporek „2 Pułk Wojsk Kolejowych”, Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, Warszawa, 1930,
„Saperzy w Służbie Polsce” – Adam Julian Szugajew, Londyn 1985 roku.