10 Batalion Powietrznodesantowy im. Ludowych Partyzantów Ziemi Śląskiej
10 bpd to pododdział wojsk powietrznodesantowych w ramach Wojska Polskiego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Batalion został utworzony w 1957 roku w garnizonie Kraków, w koszarach przy ul. Rajskiej, na podstawie rozformowywanego 16 Kołobrzeskiego Pułku Piechoty. Pierwsi ochotnicy zgłosili się 25 października, a pierwsza przysięga miała miejsce 5 stycznia 1958 roku. 12 października 1958 roku batalion otrzymał sztandar.
Zgodnie z rozkazem z 15 października 1958 roku, 10 BPD został przeniesiony z Krakowa do Oświęcimia.
W listopadzie 1961 roku batalion przyjął imię Ludowych Partyzantów Ziemi Śląskiej.
Od października 1967 roku w Oświęcimiu stacjonował również 33 BPD, który jednak na początku lat 70. został przeniesiony do Niepołomic.
W 1976 roku jednostka powróciła z Oświęcimia do Krakowa, a następnie do Rząski.
5 stycznia 1978 roku batalion udał się na poligon do Lipy i Nowej Dęby. W lutym na podstawie 16 BPD powstał tzw. batalion awangardowy. W wyniku tych zmian część zawodowej kadry skierowano do nowej jednostki, w tym żołnierzy z 2 kompanii szturmowej oraz baterii moździerzy 120mm.
W styczniu 1979 roku przeprowadzono szkolenie narciarskie na Sikorniku, a następnie batalion wyjechał do Muszak na zimowy poligon. Po powrocie zakwaterowano ich w bloku mieszkalnym znanym jako „blok Pijarów”, gdzie ulokowano 1 kompanię szturmową, kompanię obsługi, baterię moździerzy oraz baterię przeciwlotniczą. Pod koniec maja 1979 odbyły się ćwiczenia w Nowej Dębie.
W 1985 roku batalion przeszedł reorganizację. Zamiast baterii przeciwlotniczej utworzono samodzielny pluton przeciwlotniczy.
Latem 1986 roku 6 PDPD została przekształcona w 6 PBPD. Nowa struktura wprowadziła zmiany nie tylko w sztabie, ale również w batalionach, co skutkowało mniejszą liczbą etatów dla żołnierzy zawodowych oraz obniżeniem ich stopni wojskowych.
Rok 1989 przyniósł zmiany ustrojowe, a jednostka została przekształcona w 6 Pomorską Brygadę Desantowo-Szturmową, co wpłynęło na zmianę nazwy batalionu na 10 Batalion Desantowo-Szturmowy.
14 kwietnia 1990 roku batalion został przeniesiony z Rząski do koszar przy ul. Ułanów, gdzie stacjonował od wcześniejszych lat.
W 1991 roku jednostka przyjęła nazwę 6 Brygada Desantowo-Szturmowa. W wyniku restrukturyzacji w 2004 roku brygada została podporządkowana Dowództwu Wojsk Lądowych w Warszawie. 17 września 2009 roku brygada zyskała nową nazwę – 6 Brygada Powietrznodesantowa, a jej przeformowanie zakończyło się 1 lipca 2010 roku.
W styczniu 1992 roku, po szkoleniu narciarskim, podjęto decyzję o powrocie batalionu do jednostki w Rząsce.
19 marca 2001 roku ogłoszono decyzję o likwidacji batalionu, a 10 Batalion Desantowo-Szturmowy Ziemi Krakowskiej został rozformowany. Uroczystość pożegnania miała miejsce w Rząsce 7 listopada 2001 roku.
Tradycje batalionu
15 lipca 1995 roku jednostka zyskała nazwę wyróżniającą „Ziemi Krakowskiej” oraz przyjęła dziedzictwo tradycji:
- pułku piechoty Ziemi Krakowskiej (1919),
- 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej (1919-1939),
- 20 pułku piechoty Ziemi Krakowskiej Armii Krajowej (1943-1944),
Dzień 25 maja został ustanowiony jako Święto batalionu.
Dowódcy batalionu
- mjr Józef Łakomy (1957)
- mjr Nowak (po miesiącu odwołany do sztabu 6 PDPD)
- mjr Stępowski (po tygodniu odwołany do WOW)
- mjr Józef Łakomy (1957-17.X.1958)
- ppłk Henryk Wysocki (1958-1960)
- ppłk dypl. Marian Brzeski (1960-1963)
- mjr dypl. Jerzy Jarosz (1963-1967)
- ppłk dypl. Mieczysław Bubliński (18.X.1967-XI.1970)
- ppłk dypl. Zdzisław Kica (XI.1970-1973)
- ppłk dypl. Stanisław Balawender (1973-1974)
- ppłk dypl. Maciej Szałański (1974-1979)
- ppłk dypl. Jan Maliborski (1979-1984)
- ppłk dypl. Andrzej Januszewski (1984-1986)
- ppłk dypl. Bogdan Mirek (1986)
- ppłk dypl. Stanisław Adamczak (1986-1988)
- mjr dypl. Kazimierz Skowyra (1988-1992)
- ppłk dypl. Bronisław Jansohn (1992-1994)
- mjr dypl. Tadeusz Sapierzyński (1995-1998)
- ppłk dypl. Edward Nieżałowski (1998-1999)
- mjr Piotr Wałęga (1999-2001)
Przypisy
Bibliografia
Hubert Marcin Królikowski: 6 Pomorska Dywizja Powietrznodesantowa. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1997. ISBN 83-87103-19-5. Brak numerów stron w książce
Tomasz Leszkowicz: Spadkobiercy Mieszka, Kościuszki i Świerczewskiego. Ludowe Wojsko Polskie jako instytucja polityki pamięci historycznej. Warszawa: Wydawnictwo Instytut Pamięci Narodowej, 2022. ISBN 978-83-8229-588-7.
Tadeusz Dytko: My spadochroniarze z Dziesiątego, 2008. ISBN 978-83-919727-4-8.