1 złoty 1928 Wieniec dębowy

1 złoty 1928 Wieniec dębowy to moneta próbna z czasów złotowych II Rzeczypospolitej, wybita według projektu Józefa Aumillera i datowana na 1928 rok.

Moneta ta jest częścią serii czterech próbnych złotówek z 1928 roku, które zaprojektował Józef Aumiller. Żaden z tych projektów nie stał się wzorem dla wprowadzonej w 1929 roku monety niklowej o tym samym nominale.

Występują dwie wersje rewersu:

bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy,
z napisem „PRÓBA” i bez znaku mennicy na rewersie.

Rys historyczny

W ramach reformy walutowej Władysława Grabskiego, na mocy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 20 stycznia 1924 roku, zmienionego w kwietniu tego samego roku, wprowadzono między innymi srebrną monetę jednozłotową (próba 750) o masie 5 gramów i średnicy 23 mm. Wzór tej monety został ustalony rozporządzeniem Ministra Skarbu z 26 maja 1924 roku, razem z wzorami innych planowanych nominałów monet od 1 grosza do 100 złotych.

Na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 5 listopada 1927 roku zmieniono system monetarny, zastępując srebrną monetę jednozłotową jej niklowym odpowiednikiem o parametrach: masa – 7 gramów, średnica – 25 mm.

Cztery projekty wzoru niklowej złotówki opracował Józef Aumiller, kierujący artystycznym działem Mennicy Państwowej, który również prowadził dział medalierski. Monety te miały taki sam rysunek awersu z datą 1928, przedstawiającym godło zaprojektowane przez Zygmunta Kamińskiego, wprowadzone w grudniu 1927 roku (Dz.U. z 1927 r. nr 115, poz. 980).

Rewersy Aumillera miały klasyczną kompozycję, w centralnej części umieszczony był nominał otoczony jednym z czterech wieńców:

wieniec zbożowy,
wieniec dębowy,
wieniec kwiatowy przewiązany u dołu,
wieniec kwiatowy nieprzewiązany u dołu.

Projekty te nie zostały zaakceptowane. W wyniku ogłoszonego konkursu wybrano do realizacji projekt M. Kotarbińskiego, w którym nominał otoczony był geometrycznym ornamentem w stylu art déco.

Awers

Na awersie znajduje się godło – orzeł w koronie, według wzoru z grudnia 1927 roku, wokół którego w otoku widnieje napis: „RZECZPOSPOLITA POLSKA”. Na dole umieszczono rok – 1928, z po obu stronach spłaszczone gwiazdy sześcioramienne.

Rewers

Rewers przedstawia nominał 1 otoczony wieńcem z liści dębu. Na niektórych monetach pod jedynką znajduje się wypukły napis „PRÓBA”, poniżej otokowo napis „ZŁOTY”, a na niektórych egzemplarzach widać herb Kościesza – znak mennicy w Warszawie.

Opis

Monetę wybito w Mennicy Państwowej, z gładkim rantem, na krążku o średnicy 25 mm w:

niklu bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy w Warszawie – nakład 35 sztuk,
niklu z napisem „PRÓBA” i bez znaku mennicy – nakład 110 sztuk,
brązie bez napisu „PRÓBA” i ze znakiem mennicy w Warszawie – nakład 32 sztuki.

Na koniec drugiego dziesięciolecia XXI wieku, z znanych monet II Rzeczypospolitej, złotówka z wieńcem dębowym z 1928 roku jest:

jednym z czterech wzorów próbnych złotówek z wieńcami przygotowanych przez Józefa Aumillera w 1928 roku,
jedną z dziewięciu złotówek, obok:

obiegowej złotówki wzoru 1924 – projektu Tadeusza Breyera,
próbnej 1 złoty 1928 Wieniec zbożowy – również autorstwa Józefa Aumillera,
próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy przewiązany – również autorstwa Józefa Aumillera,
próbnej 1 złoty 1928 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – również autorstwa Józefa Aumillera,
próbnej 1 złoty 1929 Wieniec kwiatowy nieprzewiązany – awers projektu M. Kotarbińskiego, rewers projektu Józefa Aumillera,
obiegowej złotówki z 1929 – projektu M. Kotarbińskiego.

wersji próbnej o średnicy 20 mm obiegowej złotówki 1929 z napisem „PRÓBA” – projektu M. Kotarbińskiego.
próbnej 1 złoty 1932 Polonia – projektu Antoniego Madeyskiego.

Odmiany

Na rynku kolekcjonerskim można również spotkać odbitki w:

brązie, wybite stemplem odwróconym (masa 8,4 grama, nakład nieznany),
niklu, jednocześnie z wypukłym napisem „PRÓBA” i znakiem mennicy w Warszawie na rewersie (masa 7 gramów, nakład nieznany),
niklu, wybite stemplem lustrzanym (masa 7,04 grama, nakład nieznany).