7 Brygada Kawalerii Narodowej
7 Brygada Kawalerii Narodowej to brygada jazdy koronnej Rzeczypospolitej Obojga Narodów.
Inne nazwy:
W czasie istnienia czterech brygad, aż do jesieni 1789 roku, istniała 1 Brygada Kawalerii Narodowej w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej (potocznie nazywana 1 Ukraińską Brygadą Kawalerii Narodowej).
Po reorganizacji w 1789 roku oraz utworzeniu ośmiu brygad, powstała 1 Wołyńska Brygada Kawalerii Narodowej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Brygada została utworzona w 1776 roku z chorągwi husarskich oraz pancernych partii ukraińskiej i podolskiej.
W październiku 1789 roku rozpoczęto proces reorganizacji brygad kawalerii. Z chorągwi I Ukraińskiej BKN powstała 1 Wołyńska Brygada Kawalerii Narodowej pod dowództwem brygadiera Rafała Dzierżka, a jej chorągwiom nadano numery od 73 do 84. Brygada ta była kontynuacją 1 Brygady KN w Dywizji Ukraińskiej i Podolskiej. Początkowo znajdowała się w składzie teoretycznie istniejącej Dywizji Podolskiej i Bracławskiej, a po zmianach w 1790 roku weszła w skład Dywizji Wołyńskiej i Podolskiej. Proces rozbudowy oraz przemieszczenia poszczególnych chorągwi trwał wiele miesięcy.
Gen. inspektor Józef Podhorodeński ocenił jedną z chorągwi 1 Wołyńskiej Brygady KN w następujący sposób:
Wiosną 1792 roku, tuż przed wojną z Rosją, osiągnęła najwyższy poziom organizacyjny, licząc etatowo 1818 żołnierzy, a faktycznie 1752.
6 maja 1793 roku brygada została wcielona do wojsk rosyjskich jako Brygada Bracławska. Na wieść o wybuchu powstania kościuszkowskiego, brygada przedarła się przez kordon i wzięła udział w walkach.
Stanowiska
Siedziba brygady znajdowała się w Szarogrodzie w latach 1776-1792.
Po wojnie polsko-rosyjskiej w 1792 roku, bazą stały się Zwinogród i okolice (1792-1793).
Walki brygady
Pod koniec kwietnia 1794 roku brygada rozpoczęła marsz do Polski. Dowodzona przez Franciszka Wyszkowskiego, wzięła udział w walkach insurekcyjnych.
Żołnierze brygady walczyli w bitwach pod Serbami i Cekinówką (22 maja 1792), Mórafą (26 maja 1792), Zieleńcami (17 czerwca 1792), Białorękawami (30 kwietnia 1794), Starym Konstantynowem (1 maja 1794), Włodzimierzem (7 lipca 1794), Bereżem (18 lipca 1794), Dubienką (18 maja 1794) i Chełmem (8 czerwca 1794). Uczestniczyli również w obronie Warszawy oraz walkach pod Gołchówem (29 czerwca 1794), Raszynem (10 lipca 1794), Wolą (27 lipca 1794), Powązkami (18 sierpnia 1794) oraz pod Wawrzyszewem (28 września 1794).
Żołnierze brygady
Do jesieni 1789 roku sztab brygady składał się z brygadiera, vicebrygadiera, kwatermistrza, audytora i adiutanta. Nowy etat, uchwalony 9 października 1789 roku, poszerzył sztab o trzech majorów i adiutanta. Zgodnie z przepisami, brygadier, vicebrygadier oraz major mieli być wybierani przez króla spośród osób przedstawionych przez Komisję Wojskową, uwzględniając zarówno starszeństwo, jak i zdolności z służby czynnej, jak i rotmistrzów kawalerii narodowej oraz rodaków wracających z zagranicy. Pozostali oficerowie sztabu byli mianowani przez brygadiera.
Komendanci:
- Rafał Dzierżek (1777-1792),
- vacat,
- Stanisław Kublicki (27 IV 1793 – ),
- Franciszek Ksawery Wyszkowski.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Krzysztof Bauer: Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1981. ISBN 83-11-06605-1.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Konstanty Górski: Historya jazdy polskiej. Kraków: Spółka wydawnicza Polska, 1894.
Mariusz Machynia, Czesław Srzednicki: Oficerowie Rzeczypospolitej Obojga Narodów 1717-1794. T.1: Oficerowie wojska koronnego, cz.1: Sztaby i kawaleria. Kraków: Księgarnia Akademicka. Wydawnictwo Naukowe, 2002. ISBN 83-71-88-500-8.
Tomasz Ciesielski: Jazda koronna i Wielkiego Księstwa Litewskiego autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w latach 1717-1776. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.1. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2010. ISBN 978-83-231-2567-9.
Maciej Trąbski: Kawaleria autoramentu narodowego armii Rzeczypospolitej Obojga Narodów w epoce stanisławowskiej. Lata 1775-1794. W: Aleksander Smoliński[red.]: Do szarży marsz, marsz… Studia z dziejów kawalerii. T.2. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2012. ISBN 978-83-231-2783-3.
Leonard Ratajczyk, Jerzy Teodorczyk: Wojsko powstania kościuszkowskiego w oczach współczesnych malarzy. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1987. ISBN 83-11-07090-3.