Szwadron ułanów tatarskich
Szwadron ułanów tatarskich to 1. szwadron 13 pułku Ułanów Wileńskich, składający się z ułanów tatarskiego pochodzenia, który stanowił ostatni pododdział jazdy tatarskiej w historii Rzeczypospolitej.
Historia
9 czerwca 1936 roku minister spraw wojskowych wydał rozkaz (Dep. Dow. Og. 1011–20 Og.) nadający pierwszemu szwadronowi 13 pułku Ułanów Wileńskich nazwę „Szwadron ułanów tatarskich”. W ramach tego rozkazu oficerowie, podoficerowie oraz ułani mieli prawo nosić na proporczykach umieszczonych na kołnierzach kurtek i płaszczy emblemat w kształcie półksiężyca z gwiazdą. Dla oficerów i chorążych emblematy były haftowane złotymi nićmi, oksydowanymi na stare złoto, natomiast dla pozostałych podoficerów i ułanów wykonane były z matowego, żółtego metalu.
Korzenie szwadronu tatarskiego sięgają 1920 roku, kiedy to po rozwiązaniu Pułku Jazdy Tatarskiej im. Mustafy Achmatowicza wielu ułanów dołączyło do 13 pułku.
Szwadron, wraz z pułkiem, stacjonował w Nowej Wilejce w pobliżu Wilna. Po nadaniu nazwy w 1936 roku, zaczęto kierować do niego wszystkich polskich poborowych Tatarów. Podczas ceremonii składania serca marszałka Józefa Piłsudskiego na cmentarzu wileńskim na Rossie, 1 szwadron pełnił honorową asystę. W trakcie święta pułkowego, które miało miejsce 25 lipca 1937 roku, szwadron otrzymał buńczuk wykonany według wzorów starotatarskich, ufundowany przez całą społeczność tatarską w Polsce.
W kampanii wrześniowej 1939 roku szwadron walczył w składzie swojego macierzystego pułku. W dniach od 2 do 5 września brał udział w zaciętych walkach pod Piotrkowem Trybunalskim. 9 i 10 września poniósł znaczne straty podczas przeprawy przez Wisłę, na przyczółku pod Maciejowicami. Następnie walczył na Lubelszczyźnie, gdzie został rozbity na przeprawie pod Tomaszowem Lubelskim w okolicach wsi Suchowola. 1 szwadronowi przypisuje się przeprowadzenie jednej z szarż kawaleryjskich we wrześniu 1939 roku, która miała miejsce pod dowództwem rotmistrza Aleksandra Jeljaszewicza w rejonie Maciejowic, 9 lub 10 września. Maciejowicka szarża symbolizuje końcowy rozdział historii walk oddziałów tatarskich w Wojsku Polskim. Po bitwie grupa ułanów, pod dowództwem rtm. Jeljaszewicza, próbowała bezskutecznie przebić się do granicy węgierskiej, natomiast reszta żołnierzy pułku dołączyła do Samodzielnej Grupy Operacyjnej „Polesie” gen. Franciszka Kleeberga.
Dowódcy szwadronu
- rtm. Michał Bohdanowicz
- rtm. Bazyli Marcisz
- rtm. Jan Tarnowski (od 5 VIII 1938)
- rtm. Aleksander Jeljaszewicz, „Sasza” (od 25 X 1938)
Żurawiejki
Zobacz też
Przypisy
Bibliografia
- Zygmunt Kosztyła, Szwadron Ułanów Tatarskich, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (118), Warszawa 1986.
- Henryk Smaczny: Księga Kawalerii Polskiej 1914 – 1947. Warszawa: TESCO, 1989, s. 148. ISBN 83-00-02555-3.
- Xenia Jacoby, Abramowicz – najstarszy ułan Rzeczypospolitej, 2 czerwca 2015.