1 Samodzielny Dywizjon Wojskowej Straży Granicznej
To jednostka organizacyjna Wojskowej Straży Granicznej w II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
W połowie 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych oraz Inspektorat Wojskowej Straży Granicznej przygotowywały się do przejęcia odcinków granicy na terenie Pomorza Gdańskiego. Granicę na obszarze Wolnego Miasta miała objąć 1 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej.
13 lipca 1919 roku 3 szwadron 3 pułku Strzelców Granicznych został odesłany do Warszawy, co stanowiło podstawę dla nowo formowanego 1 samodzielnego dywizjonu Wojskowej Straży Granicznej (Strzelców Granicznych).
14 lipca 1919 roku opublikowano rozporządzenie ministra spraw wojskowych dotyczące dyslokacji i reorganizacji oddziałów granicznych, które nakazywało także sformowanie przy dywizjonie 1 szwadronu szkolnego WSG.
3 marca 1920 roku oddział został przemianowany na 1 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych, a rozkaz ministra spraw wojskowych z 7 maja 1920 roku nakazywał sformowanie na bazie dywizjonu 9 pułku Strzelców Granicznych. Zgodnie z tym rozkazem:
Dowództwo samodzielnego dywizjonu zostało przekształcone w dowództwo 9 pułku Strzelców Granicznych, a dowódca dywizjonu tymczasowo objął dowództwo pułku. 1 samodzielny dywizjon StG stał się I/9 pStG, a jego dowództwo utworzono z personelu dowództw szwadronów.
Rozmieszczenie dywizjonu
Struktura dywizjonu w lipcu 1919 roku:
- dowództwo dywizjonu – Warszawa
- szwadron szkolny – Warszawa
- dowództwo 1 szwadronu – Warszawa
- dowództwo 2 szwadronu – Warszawa
- dowództwo 3 szwadronu – Warszawa (w trakcie formowania)
- dowództwo 4 szwadronu – Warszawa (w trakcie formowania)
W lutym 1920 roku, mimo że dywizjon nie był w pełni sformowany, stacjonował nadal w Warszawie przy ul. Koszykowej 82, a jego szwadron szkolny znajdował się w Zegrzu.
Żołnierze dywizjonu
Stan na dzień 7 września 1919 roku:
- dowódca dywizjonu – mjr Ignacy Lipczyński
- adiutant dywizjonu – por. Bolesław Cenzartowicz
- lekarz – por. Zygmunt Łaski
- oficer kasowy – ppor. Tomasz Sekalski
- oficer prowiantowy – urzędnik Wacław Świerzawski
- dowódca 1 szwadronu – por. Roman Rymsza
- dowódca 2 szwadronu – kpt. Adam Laszuk
- dowódca 3 szwadronu – rtm. Aleksander Kozierowski
- dowódca 4 szwadronu – por. Sosnowski
- dowódca szwadronu szkolnego – cz.p.o. por. Sosnowski
- bez przydziału – rtm. Antoni Iłajkowicz
Przekształcenia
3 szwadron I dywizjonu 3 pułku Wojskowej Straży Granicznej → 1 samodzielny dywizjon Wojskowej Straży Granicznej (do 1 II 1920) → 1 samodzielny dywizjon Strzelców Granicznych (do V 1921) → 9 pułk Strzelców Granicznych ↘ rozformowany
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne. Dokumenty organizacyjne. Wybór źródeł. T. 1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999. ISBN 83-87424-84-6.
Karolina Piekarz. Polskie formacje graniczne 1918 – 1924. „Mówią Wieki”. 2s, 2017. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Mówią Wieki”. ISSN 1897-8088.
Ordre de Bataille Wojskowej Straży Granicznej 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.6/81.)
Imienne spisy oficerów inspektoratu, pułków, samodzielnych dywizjonów i szkoły podoficerskiej Wojskowej Straży Granicznej. 1919–1920 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin. (sygn.6/112.)
Materiały dotyczące przeformowania i rozformowania oddziałów Strzelców Granicznych 1920–1921 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.