1 Pułk Ułanów – jednostka jazdy Wojska Polskiego Królestwa Kongresowego.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Oddział został utworzony w 1815 roku.
Od 5 czerwca 1825 nosił nazwę Pułk Ułanów Jego Królewiczowskiej Mości Księcia Oranii Nr 1. Składał się z czterech szwadronów oraz piątego rezerwowego. Pierwszy i drugi szwadron tworzyły 1 dywizjon, natomiast trzeci i czwarty wchodziły w skład 2 dywizjonu. Każdy szwadron dzielił się na dwa półszwadrony, które z kolei składały się z dwóch plutonów, a każdy pluton na półplutony, czyli sekcje. Pluton był również dzielony na oddziały, zwane trójkami, złożone z trzech rot.
Pułk wchodził w skład 1 brygady Dywizji Ułanów Królestwa Kongresowego.
Ubiór
Kolorem pułku był karmazynowy.
Kurtka ułańska była granatowa, z wyłogami, wypustkami oraz kołnierzem w kolorze karmazynowym.
Czapka była w kolorze karmazynowym, a oficerowie przy czapkach nosili złocone krzyże kawalerskie na kokardach.
Kołnierze na surdutach, lejbikach i płaszczach były w kolorze karmazynowym. Na guzikach oraz czapkach znajdował się numer 1.
Chorągiewki pułku miały barwy karmazynowo-białe.
Konie
Pułk posiadał konie w maści gniadej.
1 szwadron – konie o jednolitej maści.
2 szwadron – konie mogły mieć gwiazdki na czole.
3 szwadron – konie mogły mieć gwiazdki, strzałki oraz pęciny.
4 szwadron – konie mogły mieć łysiny.
Trębacze posiadali konie gniado-srokate.
Konie żołnierskie miały ogony przycięte do kolon i przerywane, natomiast konie oficerskie były anglizowane.
Dyslokacja
Stanowisko: województwo lubelskie.
Miejsce dyslokacji w 1830 roku:
- sztab – Lubartów
- 1 szwadron – Lubartów
- 2 szwadron – Parczew
- 3 szwadron – Ostrów Lubelski
- 4 szwadron – Łęczna
Żołnierze pułku
Szefem pułku był J. K. M. Następca Tronu Niderlandzkiego Książę Oranii.
Dowódcy pułku:
- płk Jan Tomicki
- płk Ludwik Bukowski (od 1830)
- ppłk Aleksander Konopka (28 lutego 1831, zmarł 23 kwietnia 1831)
- ppłk Lucjan Borkowski
Oficerowie:
- mjr Edward Gierałdowski (1788-?)
- kpt Ignacy Godlewski (1788-?)
- kpt. Paweł Jaroszewicz (1787-1840)
- kpt. Łukasz Sulejewski (1778-1840)
- por. Tomasz Strzemieczny (1795-1879)
- por. Michał Kośmiński (1791-?)
- por. Michał Szweycer
- ppor. Jan Bartkowski
- ppor. Feliks Gołęmbiowski (1791-?)
- ppor. Michał Jobkiewicz (1799-1857)
Żołnierze:
- podoficer Adam Kniaziewicz (1800-?)
- podoficer Karol Krasuski (1805-?)
- podoficer Jan Korolkiewicz (1798-?)
- wach. plut. Maciej Roguski (1800-1870)
- wach. plut. Andrzej Dyski (1803-1852)
- ks. Mikołaj Kotarski (1787-1865)
- tow. Szymon Angierda (1794-1843)
- tow. Jan Bogdanowicz (1800-?)
- tow. Jan Filipek (1798-?)
- tow. Jan Górski (1791-?)
- tow. Piotr Górski (1789-1839)
- tow. Walenty Jakrzyński (1792-?)
- tow. Antoni Kopiński (1797-?)
- tow. Wojciech Oleksiewicz (1796-?)
- tow. Marceli Olszewski (1804-?)
- tow. Piotr Sitawski (1791-?)
- tow. Antoni Sucharski (1796-1844)
- tow. Antoni Tański (1806-?)
Walki pułku
Pułk uczestniczył w walkach podczas powstania listopadowego.
Bitwy i potyczki:
- Siedlce (9 lutego)
- Liw (11 i 16 lutego)
- Stoczek (14 lutego)
- Kałuszyn (17 lutego)
- Nowa Wieś (19 lutego)
- Grochów (25 lutego)
- nad Narwią (20 marca)
- Ostrołęka (26 marca)
- Różan (4 kwietnia)
- Węgrów (14 kwietnia)
- Boreml (19 kwietnia)
- Sokołów (26 kwietnia)
- Długosiodło (16 maja)
- Plewki, Laski, Jakać (17 maja)
- Bielsk (22 maja)
- Harnowszczyzna (23 maja)
- Chrynki (26 maja)
- Lida (31 maja)
- Użogość (5 czerwca)
- Rykonty, Malowanka (12 czerwca)
- nad rzeką Waką (17 czerwca)
- Wilno (19 czerwca)
- Siwki (4 lipca)
- Ejragoła, Plembork (5 lipca)
- Karczew (23 sierpnia)
- Kranka (28 sierpnia)
- Rogoźnica (29 sierpnia)
- Opole (15 września)
Za udział w bitwach pułk otrzymał 1 krzyż kawalerski, 23 złote oraz 19 srebrnych.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie. Tom IV. Od 1815 do 1831 roku. Warszawa: 1966.
Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie – Królestwo Polskie 1815-1830. Poznań: Wydaw. Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-48-3.
Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. T.3. Lwów, Warszawa, Kraków: Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, 1923.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.