1 Pułk Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki

1 Pułk Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki (1 psp) to oddział piechoty Wojska Polskiego, który działał we Wschodniej Rosji, stanowiąc część Armii Polskiej we Francji.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk został utworzony 1 lipca 1918 roku w Ufie. 17 sierpnia 1918 roku przyznano mu numer „1” i włączono w struktury podległe dowódcy Wojska Polskiego w Wschodniej Rosji. 25 stycznia 1919 roku pułk stał się częścią 5 Dywizji Strzelców Polskich, której dowództwo objął pułkownik Kazimierz Rumsza.

Szlak bojowy jego żołnierzy, walczących z bolszewikami, przebiegał przez całą Syberię i zakończył się 21 lutego 1920 roku w Harbinie, w Mandżurii. 15 kwietnia tego samego roku, ocalała część żołnierzy pułku, wraz z większością oficerów oraz częścią rodzin wojskowych, wyruszyła angielskim okrętem z portu Dairen do Polski, docierając do Gdańska 1 lipca 1920 roku. Po włączeniu ich do Wojska Polskiego, już 10 lipca zostali skierowani na obszary plebiscytowe w Warmii i Mazurach. Część batalionu pułku oraz część Legii Oficerskiej utworzyła kadry 1 Syberyjskiego Pułku Piechoty, organizującego się przy 63 Pułku Piechoty w Toruniu.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku

kpt. Antoni Kalinowski (od 1 VII 1918)
mjr Jan Skorobohaty-Jakubowski (17 VIII – 23 X 1918)
ppłk Kazimierz Rumsza (23 X 1918 – 25 I 1919)
mjr Maksymilian Lipiński (25 I – 27 III 1919)
płk Ludwik Bołdok (od 27 III 1919)

Obsada personalna pułku w dniu 17 maja 1919 roku:

dowódca pułku – płk Ludwik Bołdok,
dowódca 1 batalionu – kpt. Franciszek Dindorf-Ankowicz,
dowódca 2 batalionu – kpt. Tadeusz Lipiński,
dowódca 3 batalionu – kpt. Józef Werobej,
dowódca batalionu km – kpt. Franciszek Januszyk.

Oficerowie pułku:

por. Jan Czechowski – dowódca kompanii wywiadowczej
ppor. Stanisław Janik – zastępca dowódcy kompanii wywiadowczej i dowódca plutonu
ppor. Józef Czyżewski – dowódca 5 kompanii
por. Stanisław Sztarejko – dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych
kpt. Stanisław Undas – dowódca 4 kompanii
Bronisław Mikołaj Szczyradłowski
mjr Emil Werner – dowódca kompanii 1918/1919

Przypisy

Bibliografia

Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa. Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1921.

Franciszek Dindorf-Ankowicz: Zarys historii wojennej 82-go Syberyjskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.

Polskie formacje wojskowe w Rosji 1914-1920 w świetle dokumentów CAW. [dostęp 2014-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].

Tadeusz Radziwonowicz, Z problematyki tworzenia polskiego wojska na Syberii (1918-1919), Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3/4 (133/134), Warszawa 1990.