1 Pułk Strzelców Konnych – jednostka kawalerii Armii Księstwa Warszawskiego.
Historia pułku
Pułk ten wywodził się z oddziałów konnych powstańców z województw łęczyckiego, mazowieckiego oraz rawskiego, które w 1806 roku zorganizowały pułk kawalerii narodowej pod dowództwem płk. Jana Michała Dąbrowskiego. W początkowym okresie swojego istnienia, pułk był związany z Legią Wielkopolską gen. Dąbrowskiego, mimo że został sformowany na terytorium, gdzie działała Legia księcia Poniatowskiego. Nazwa pułku została oficjalnie przyjęta w czerwcu 1807 roku, a w niektórych kręgach określano go również jako pułk szaserów po francusku.
W 1807 roku pułk brał udział w działaniach na Pomorzu, a w marcu tego samego roku biwakował w warunkach polowych w pobliżu Gdańska. W 1808 roku stacjonował w Piasecznie, a po zakończeniu wojny z Austrią w 1809 roku, jego jednostki znajdowały się w Staszowie, Szydłowie oraz Bogorii. 14 listopada 1809 roku stan pułku wynosił 937 żołnierzy. Od końca 1809 roku do kwietnia 1811 roku pułk był stacjonowany w Staszowie, Klimontowie, Szydłowie, Oleśnicy oraz Rytwianach. Pułk wziął także udział w inwazji Napoleona na Rosję w 1812 roku. W lutym 1813 roku wszedł w skład Dywizji Kawalerii Antoniego Pawła Sułkowskiego, a następnie walczył w ramach 7 Dywizji Jazdy Michała Sokolnickiego.
Barwą pułku był kolor pąsowy.
Dowódcy pułku
Pułkiem kierowali:
płk Jan Michał Dąbrowski (od 1 grudnia 1806)
płk Konstanty Przebendowski (od 9 listopada 1808)
płk Józef Sokolnicki (od 18 stycznia 1813)
Walki pułku
Pułk brał udział w zmaganiach podczas pierwszej wojny polskiej w 1807 roku, wojnie polsko-austriackiej, inwazji na Rosję w 1812 roku oraz kampanii w 1813 roku.
Bitwy i potyczki, w których uczestniczył pułk:
- Pułtusk (25 grudnia 1806)
- Tczew (23 lutego 1807)
- Oblężenie Gdańska (1807)
- Raszyn (19 kwietnia 1809)
- Radzymin (25 kwietnia 1809)
- Góra (3 maja 1809)
- Rożki (5 czerwca 1809)
- Sandomierz (6, 7, 15 i 16 czerwca 1809)
- Wrzawy (12 czerwca 1809)
- Grodno (30 czerwca 1812)
- Romanów (14 lipca 1812)
- Rumburg (17 sierpnia 1813)
- Kirschenstein (19 sierpnia 1813)
- Seidenberg (31 sierpnia 1813)
- Haesslich (22 września 1813)
- Altenberg (2 października 1813)
- Penig (7 października 1813)
- Wachau (16 października 1813)
Sztandar
Opis sztandaru pułku 1 Strzelców Konnych z 1807 roku:
Bławat wykonany z jedwabnej tkaniny karmazynowej, o wymiarach 61 cm x 61 cm. Na środku bławatu umieszczony jest orzeł z białego sukna, wysokości 31 cm i szerokości 38 cm. Korona, berło oraz jabłko są wyszywane cekinami, a kontury orła obszyte srebrnym sznurkiem. Na orle haft z białego jedwabiu w formie piórek. Powyżej orła znajduje się haftowany napis w żółtym jedwabiu: „Legia I”, a poniżej: „I PUŁK LEKKI JAZ.” Frędzle mają szerokość 6 cm. Bławat przymocowano do drzewca malowanego na czarno, którego długość do tulei wynosi 249,5 cm. Tuleja ma długość 18 cm, a na niej umieszczona jest tablica o wysokości 8,8 cm, szerokości 27,5 cm (wraz ze skrzydełkami) i grubości 1,8 cm. Na czarno malowanej blasze żelaznej znajdują się napisy wykonane złoconymi literami: „POLSKIE”, a na odwrocie: „WOYSKO”. Obramowanie tablicy ze skrzydełkami jest z blachy złoconej. Na tablicy znajduje się orzeł z blachy dętej, posrebrzanej, z koroną złoconą, o wysokości 31 cm i szerokości 55 cm. Całkowita długość sztandaru wynosi 310 cm.
Sztandar obecnie znajduje się w Muzeum Wojska w Warszawie.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
Tadeusz Korzon, Bronisław Gembarzewski, Jadwiga Rogowa: Dzieje wojen i wojskowości w Polsce. Poznań: „Kurpisz”, 2003. ISBN 83-88841-52-1.
Marian Kukiel: Zarys historii wojskowości w Polsce. London: Puls, 1993. ISBN 0-907587-99-2.
Karol Linder: Dawne Wojsko Polskie. Ubiór i uzbrojenie. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1960.
Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807–1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.
Zdzisław Żygulski jun., Henryk Wielecki: Polski mundur wojskowy. Kraków: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1988. ISBN 83-03-01483-8.