1 Pułk Rozpoznawczy to jednostka rozpoznawcza wchodząca w skład 1 Dywizji Pancernej.
Dywizjon rozpoznawczy
Jednostka ta została utworzona 1 października 1940 roku jako dywizjon rozpoznawczy I Korpusu Polskiego, a jej dowódcą mianowano ppłk Emila Gruszeckiego. Dywizjon stacjonował w Perth, a na początku dysponował dwoma improwizowanymi pojazdami pancernymi Bedford OXA oraz czterema Bren Carriery. Nie otrzymał jednak żadnych czołgów. Szwadron czołgów został przekazany do 1 pułku czołgów, a w jego miejsce zorganizowano szwadron samochodów pancernych.
W lipcu 1941 roku dywizjon uzyskał wystarczającą liczbę Universal Carrierów, co zaspokoiło potrzeby etatowe szwadronów. Rozpoczęto intensywne szkolenie żołnierzy. W październiku zwiadowcy ćwiczyli wspólnie z pododdziałami szkockiej 51 Dywizji, pełniąc rolę „strony przeciwnej”. W trakcie tych ćwiczeń dywizjon „wziął do niewoli” znaczną liczbę „jeńców”.
Skład organizacyjny
W jego skład wchodziły:
dowództwo
szwadron dowodzenia
trzy szwadrony liniowe
Dwa z szwadronów miały być wyposażone w samochody pancerne, a jeden w czołgi.
W składzie 1 Dywizji Pancernej
8 kwietnia 1942 roku dowódca I Korpusu podporządkował dywizjon dowódcy 1 Dywizji Pancernej. Trzy dni później dywizjon zmienił miejsce postoju i stacjonował w Deer Park Camp. Na przełomie czerwca i lipca rozpoczęto stopniowe dostawy sprzętu pancernego, w tym samochodów Daimler Dingo oraz Humber. Rozpoczęto także przeszkalanie żołnierzy na nowym wyposażeniu.
30 czerwca 1942 roku dywizjon został przekształcony w 1 Pułk Rozpoznawczy według brytyjskiego etatu Nr I/44/1, mającego w składzie 860 oficerów i szeregowców. W maju 1943 roku pułk musiał oddać wszystkie samochody Daimler, co spowodowało, że dwa szwadrony liniowe chwilowo pozostały bez podstawowego wyposażenia. Jednak pod koniec miesiąca otrzymano nowe samochody Humber, co pozwoliło pułkowi na pełne uzupełnienie sprzętu pancernego zgodnie z etatem.
W związku z przejściem 1 Dywizji Pancernej na nowe etaty, 1 października 1943 roku 1 Pułk Rozpoznawczy został rozwiązany.
W jego miejsce powstał pancerny pułk rozpoznawczy – 10 Pułk Strzelców Konnych, a na bazie kadry i sprzętu 1 Pułku Rozpoznawczego zorganizowano 1 Samodzielny Szwadron CKM.
Struktura organizacyjna pułku
w składzie pułku znajdowały się:
dowództwo
szwadron dowodzenia
pluton sztabowy
pluton techniczno-gospodarczy
pluton regulacji ruchu
cztery szwadrony liniowe
pluton dowódcy
pięć plutonów samochodów pancernych
pluton łączności
czołówka naprawcza
Odznaka pamiątkowa
Odznaka została zatwierdzona rozkazem Naczelnego Wodza oraz Ministra Spraw Wojskowych, Dz. Rozk. nr 1 z dnia 20 stycznia 1942 roku. Jej wymiary to 32,8×32,5 mm; jest dwuczęściowa i mocowana na śrubce. Na metalowym, równoramiennym krzyżu pokrytym żółtą emalią umieszczono szyszak husarski, wykonany z białego, oksydowanego metalu.
Inne wersje odznaki różnią się kolorem emalii. Istnieje także wersja tombak srebrzony, bez emalii, łączona jednym nitem, z bordową podkładką. Kolejna wersja to krzyż wykonany ręcznie z brązu, bez emalii, z nałożonym szyszakiem, również łączona jednym nitem.
Kadra pułku
Dowódcy pułku:
ppłk Emil Gruszecki (1 X 1940 – 30 VI 1941)
ppłk dypl. Antoni Grudziński (30 VI 1941 – 13 VII 1942)
mjr dypl. Zbigniew Dudziński (13 VII 1942 – 5 III 1943)
mjr Andrzej Szajowski (5 – 20 III 1944)
mjr Marian Kochanowski (5 IV 1944 – 1 VII 1946)
rtm. Jerzy Nowakowski (1 VII 1946 – 10 IV 1947)
Inni:
rtm. Narcyz Łopianowski
plut. Kazimierz Kubicz
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Józef Dembiniok, Bernard Szczech, Andrzej Urbański: Oznaki i odznaki Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Część I. Wojsko Polskie we Francji; I Korpus Polski w Wielkiej Brytanii. Katowice: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00719-X.
Zbigniew Lalak: Broń pancerna w PSZ 1939–1945. Warszawa: Pegaz–Bis : O.K. Media, 2004. ISBN 83-922002-0-9. Brak numerów stron w książce.
Juliusz Tym: 1 Dywizja Pancerna. Organizacja i wyszkolenie. Warszawa: ZP Grupa sp.z.o.o., 2009. ISBN 978-83-61529-27-9.
Zbigniew Wawer: Organizacja polskich wojsk lądowych w Wielkiej Brytanii 1940–1945. Warszawa: Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk : Bellona, 1992. ISBN 83-11-08218-9. Brak numerów stron w książce.
Tadeusz Antoni Wysocki: 1 Polska Dywizja Pancerna 1939–1947 : geneza i dzieje. Warszawa: Bellona, 1994. ISBN 83-11-08219-7. Brak numerów stron w książce.
Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918–1945. Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918–1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.