1 Pułk Piechoty Obrony Pragi (1 pp „Obrony Pragi”) – jednostka piechoty Wojska Polskiego, utworzona w czasie kampanii wrześniowej. Nie istniał w okresie pokoju.
Pułk został sformowany w Ośrodku Zapasowym 28 Dywizji Piechoty w Warszawie z nadwyżek mobilizacyjnych 36 pułku piechoty Legii Akademickiej oraz innych jednostek przydzielonych do nowo tworzonego pułku. Podlegał Dowództwu Obrony Warszawy i został skierowany na odcinek Warszawa „Wschód” (Praga).
Formowanie pułku
1 pułk piechoty Obrony Pragi został utworzony w okresie od 3 do 5 września 1939 roku pod komendą ppłk. Stanisława Miliana. W skład pułku weszły:
I batalion piechoty, który powstał z batalionu marszowego 36 pp LA,
II/94 pp rez. jako II batalion pułku,
III batalion piechoty, sformowany z nadwyżek OZ 28 DP (uzupełniony po 12 IX żołnierzami 36 pp LA, którzy dotarli do Warszawy z okolic Brwinowa).
Początkowo bataliony I i III nie dysponowały pełnym wyposażeniem, w tym bronią ciężką przewidzianą dla etatowego batalionu piechoty. Pododdziały pułku były niekompletne, z brakami w sprzęcie łączności, kwatermistrzowskim oraz pionierskim.
Działania bojowe 1 pp Obrony Pragi
Od 7 września pułk przejął północny pododcinek na przedmościu praskim. W okresie od 7 do 13 września ppłk S. Milian dowodził pododcinkiem „Praga–Północ”. Pułk, używając swoich batalionów, bronił takich miejsc jak Bródno, Golędzinów oraz Zacisze. Po 14 września 1 pułk Obrony Pragi zabezpieczał dzielnice w II linii obrony, obejmując rejon ulic Stalowej, 11-go Listopada, Śliwic oraz Dworców Wileńskiego i Wschodniego. Pułk pełnił również funkcję wsparcia dla 20 Dywizji Piechoty, zabezpieczając patrolowanie i wartownictwo na terenie Pragi. Podlegał dowódcy zgrupowania 20 DP płk dypl. Wilhelmowi Lawiczowi. Wybrane pododdziały przeprowadzały ataki na pozycje wroga, na przykład 18 września zlikwidowano niemiecką placówkę na wale wiślanym koło Żerania. Na dzień 19 września pułk liczył 150 oficerów oraz 4253 podoficerów i żołnierzy. Działania bojowe zakończył 28 września 1939 roku po kapitulacji stolicy.
Obsada dowódcza 1 Pułku Piechoty Obrony Pragi
dowódca pułku – ppłk Stanisław Milian
I adiutant pułku – kpt. Eustachiusz König
II adiutant pułku – por. rez. Jerzy Fickowski
oficer informacyjny – ppor. piech. rez. Wiktor Ludwik Pogorzelski
dowódca kompanii zwiadu – por. Piotr Ludomir Wasilewski
dowódca plutonu pionierów – ppor. rez. Teodozy Chełmicki
dowódca plutonu pgaz. – ppor. rez. Samuel Przedborski
dowódca plutonu artylerii piechoty 3 batalionu strzelców – por. Henryk Szefer
dowódca I batalionu – mjr Franciszek Julian Znamirowski
dowódca 1 kompanii strzeleckiej – por. rez. Władysław Kwiatkowski
dowódca 2 kompanii strzeleckiej – por. rez. Józef Wojas
dowódca 3 kompanii strzeleckiej – kpt. Leon Alfred Karczewski
dowódca 1 kompanii ckm –
dowódca II batalionu (II/94 pp rez.) – mjr Kazimierz II Mazurkiewicz (szczegóły w artykule o 94 pp rez.)
dowódca III batalionu (batalion marszowy 36 pp LA) – mjr dypl. Czesław Szymkiewicz
dowódca 7 kompanii strzeleckiej – por. rez. Stefan Askanas
dowódca 8 kompanii strzeleckiej – por. Marian Wacław Grieenfield (b. dca k sztab. 28 DP)
dowódca 9 kompanii strzeleckiej – ppor. rez. Stanisław Leśniewski
dowódca 3 kompanii ckm – ppor. rez. Józef Śmigielski
Przypisy
Bibliografia
Ludwik Głowacki: Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939. Wyd. 5. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-07109-8.
Eugeniusz Walczak: 36 Pułk Piechoty Legii Akademickiej. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 31. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1994. ISBN 83-85621-32-6. OCLC 40104230.
Andrzej Wesołowski (red.): Praga 1939 w dokumentach i wspomnieniach cz. 1 Grochów – Saska Kępa(1-16 września). Warszawa: Wydawnictwo Tetragon, 2015. ISBN 978-83-64475-28-3.