1 pułk dragonów
1 pułk dragonów był oddziałem jazdy dywizyjnej Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej, działającym w czasie wojny polsko-bolszewickiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
Na mocy rozkazu Ministerstwa Spraw Wojskowych z dnia 17 czerwca 1919 roku, z luźnych szwadronów przydzielonych do jednostek piechoty jako kawaleria dywizyjna, powstały cztery pułki dragonów: 1. w Lublinie, 2. w Pińczowie, 3. w Tarnowie oraz 4. pułk dragonów kresowych.
Pułki różniły się liczbą dywizjonów i szwadronów; 1 pułk początkowo składał się z czterech szwadronów.
Etat dla szwadronu polowego pułku dragonów wynosił: 5 oficerów, 1 podchorąży, 23 podoficerów oraz 140 szeregowych. W skład etatu wchodziły również 146 koni wierzchowych, 14 taborowych, jedna kuchnia polowa oraz 6 wozów.
Pułk nie miał osobnej komisji gospodarczej, a jego dowództwo obsługiwane było przez komisję gospodarczą dowództwa frontu, w ramach którego działały dywizjony pułku.
W skład pułku wchodził także szwadron zapasowy, który dzielił się na dwa oddziały: sztabowy oraz rekrutów. Etat szwadronu zapasowego obejmował 8 oficerów (w tym dowódcę, adiutanta, 2 ujeżdżaczy koni, dowódcę oddziału rekrutów, oficera kasowego, lekarza i weterynarza), 15 podoficerów, 100 szeregowych, 93 konie wierzchowe oraz 10 taborowych.
Do 1 pułku dragonów, z miejscem postoju szwadronu zapasowego w Lublinie, zaliczono szwadrony 1 i 3 DP Leg., a także 8 i 9 Dywizji Piechoty.
Na jesieni 1919 roku przeprowadzono reorganizację jazdy dywizyjnej. W miejsce istniejących pułków dragonów sformowano cztery pułki strzelców konnych. Dowództwa tych pułków pełniły jedynie funkcje inspekcyjne, nie dowódcze. 1 pułk strzelców konnych pod dowództwem płk. Tadeusza Sulimirskiego miał przekazać I dywizjon do 1 Dywizji Piechoty Legionów, II dywizjon do 3 Dywizji Piechoty Legionów, III dywizjon do 8 Dywizji Piechoty, a IV dywizjon do 9 Dywizji Piechoty.
Pomimo zmiany nazwy, nie wprowadzono żadnych istotnych zmian w strukturze wewnętrznej pułków. Byli dragoni przestali jednak nosić zielone patki na kołnierzach.
W międzyczasie pułki rozrosły się do czterech dywizjonów, z nominalnym składem po 8 szwadronów oraz szwadron zapasowy.
W drugiej połowie 1920 roku wprowadzono nowe etaty wojenne dla pułków strzelców konnych.
Na podstawie tych etatów, pułk składał się z trzech dywizjonów, oznaczonych numerami I–III, oraz szwadronu zapasowego. Dywizjon zawierał dowództwo, pluton ckm na taczankach oraz dwa szwadrony, które miały wewnętrzną numerację pułkową od 1 do 6.
Szwadron zapasowy dzielił się na dowództwo z sztabem i sekcją łączności, a także na oddziały: rekrutów, ozdrowieńców, ujeżdżania koni oraz karabinów maszynowych.
Do pułku wcielono także 1 szwadron kujawski Brzowskiego oraz szwadron Lubomelski z 1 pułku szwoleżerów.
Po zakończeniu działań wojennych nastąpiły zmiany w numeracji i podległości szwadronów. W wyniku tych zmian, 28 października 1920 roku, „wojenny” 1 pułk strzelców konnych został przemianowany na „pokojowy” 4 pułk strzelców konnych, a w jego skład weszły I i III dywizjon „wojennego” 2 pułku strzelców konnych, 2 szwadron 2 psk, który rozwinął się w IV dywizjon, oraz V dywizjon „wojennego” 4 pułku strzelców konnych.
Struktura organizacyjna
Pierwszy skład:
- dowództwo pułku w Lublinie
- 4 pułk szwoleżerów „Błękitnej Armii”
- szwadron 9 pułku ułanów
- 5 szwadron (instrukcyjny) „Błękitnej Armii”
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Jerzy Grobicki. Zarys historyczny organizacji kawalerii dywizyjnej w latach 1918–1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 6 (16), listopad–grudzień 1926. Warszawa: Departament II Kawalerii MSWojsk.
Jerzy Grobicki. Organizacja kawalerii polskiej w latach 1918 – 1921. „Przegląd Kawaleryjski”. 9 (2), s. 97-120, 1932. Warszawa: Departament Kawalerii M.S.Wojsk.
Szymon Kucharski, Juliusz Tym: 4 pułk strzelców konnych. T. 9. Warszawa: Edipresse Polska S.A., 2019, seria: Wielka Księga Kawalerii Polskiej 1918–1939. Odznaki kawalerii. ISBN 978-83-8164-151-7.
Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.