1 Pułk Białoruski (biał. Першы беларускі полк) – jednostka wojskowa armii litewskiej, składająca się z Białorusinów, działająca w latach 1918–1919.
Historia
21 listopada 1918 roku miało miejsce porozumienie między Wileńską Radą Białoruską a Radą Obony Państwowej Republiki Litewskiej. Jednym z jego postanowień było utworzenie białoruskich formacji wojskowych w ramach powstającej armii litewskiej. Początkowo Litwini planowali sformować brygadę białoruską liczącą od 8 do 10 tysięcy żołnierzy. Ostatecznie 21 grudnia 1918 roku, pod Wilnem, rozpoczęto tworzenie 1 Pułku Białoruskiego. Na czoło jednostki stanął pułkownik M. Ławrientiew, a funkcję szefa sztabu objął pułkownik P. Rawicz-Szczerba, którego później zastąpił kapitan Mikołaj Demidow. Dowództwo nad batalionami przejęli pułkownik Leniwow (zwolniony po kilku dniach) oraz pułkownik A. Uspienski, a szwadronem konnym dowodził rotmistrz M. Gliński. Pododdziałem gospodarczym kierował pułkownik U. Juszkiewicz. Formowanie pułku miało miejsce w trudnych warunkach, z niedoborem broni, sprzętu wojskowego oraz mundurów. Dowództwo pułku mieszkało w hotelu, podczas gdy oficerowie rozlokowani byli w prywatnych mieszkaniach. Wiosną 1919 roku liczba żołnierzy pułku wzrosła do 1057. W jego skład wchodziły: 600-osobowy batalion strzelecki, 200-osobowy batalion ochrony komendantury, 150-osobowy szwadron konny, pluton karabinów maszynowych oraz pluton grenadierski. W jednostce służyli przede wszystkim Białorusini, Polacy oraz Litwini. Na wniosek pułkownika Kastusia Jezawitaua, który od kwietnia 1919 roku dowodził pułkiem, rozpoczęto również formowanie kompanii żydowskiej. Po wycofaniu się wojsk niemieckich z Grodna 19 kwietnia tego samego roku, pułk wszedł do miasta, zajmując więzienie, dworzec kolejowy oraz elektrownię. Zorganizowano regularne patrole wojskowe. 27 kwietnia, bez walki, kluczowe obiekty w Grodnie zostały przejęte przez oddziały Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), które również rozbroiły szwadron konny 1 Pułku Białoruskiego. 29 kwietnia pułk został podporządkowany Polakom, a część pododdziałów zdołała przejść na terytorium Litwy, gdzie dołączyły do pozostałych białoruskich sił zbrojnych armii litewskiej. 12 czerwca pułk został rozwiązany przez Polaków. Niektórzy oficerowie i żołnierze założyli Towarzystwo Białoruskich Wojskowych w Grodnie, które później weszło w skład Białoruskiej Organizacji Wojskowej w Wilnie.
Bibliografia
Oleg Łatyszonek, Białoruskie formacje wojskowe, 1917-1923. Białystok 1995
Linki zewnętrzne
Historia 1 Pułku Białoruskiego (biał.)