1 Pułk Artylerii Przeciwpancernej (1 pappanc) – jednostka artylerii przeciwpancernej Polskich Sił Zbrojnych.
Historia, formowanie i zmiany organizacyjne
13 września 1942 roku 10 Szwadron Przeciwpancerny został przekształcony w 1 Pułk Artylerii Przeciwpancernej, jednak jego organizacja trwała do jesieni 1942 roku. Oficjalne funkcjonowanie pułku rozpoczęło się 12 listopada 1942 roku. Tego dnia dowódca pułku, podpułkownik Jerzy Deskur, podpisał rozkaz dzienny nr 1, w którym zaznaczył: „pułk zostaje sformowany z pozostałej kadry Dywizjonu Przeciwpancernego 10 Brygady Kawalerii (10 Szwadron Przeciwpancerny) oraz żołnierzy, którzy niedawno dołączyli do Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii z Rosji, Francji, Afryki, Argentyny i Kanady. Obowiązkiem Pułku jest kontynuować tradycje i historię Dywizjonu Przeciwpancernego 10 Brygady Kawalerii, które zostały zapisane krwią jego żołnierzy w walkach o Wolność, Niepodległość i Honor Ojczyzny w Polsce i Francji, oraz być gotowym do wywalczenia WIELKIEJ, WOLNEJ I NIEPODLEGŁEJ POLSKI poprzez chwalebną służbę żołnierską”. Pułk należał do Grupy Wojsk Wspierających 1 Dywizji Pancernej, dowodzonej przez generała brygady Stanisława Maczka, i kultywował tradycje kawaleryjskie, z większością kadry składającą się z oficerów kawalerii. Żołnierze posiadali stopnie wachmistrzów, starszych ułanów oraz ułanów. Na podstawie rozkazu L.dz. 181/G.M./43 Naczelnego Wodza z 26 stycznia 1943 roku, jednostka została przemianowana na 1 Pułk Przeciwpancerny. Zmiana nazwy została ogłoszona w rozkazie dziennym pułku z 2 lutego 1943 roku, co sankcjonowało kawaleryjski charakter jednostki. W 1944 roku jednostka wróciła do nazwy 1 Pułk Artylerii Przeciwpancernej. Święto pułku obchodzono 2 września, w rocznicę bitwy pod Wysoką z 1939 roku. Pułk był organizowany na podstawie brytyjskiego etatu wojennego (ang. War Establishments) Nr I/34/1, przewidującego stan 421 żołnierzy. Kolejny etat zakładał trzy dywizjony czterobateryjne z liczbą: 44 oficerów, 210 podoficerów i 288 szeregowych, a także 111 pojazdów mechanicznych, w tym 54 motocykle, 48 ciągników artyleryjskich oraz samochody ciężarowe, półciężarowe i osobowe. 7 stycznia 1943 roku dowódca pułku nakazał zorganizowanie Czołówki Naprawczej typ „B” (L.A.D.) pod dowództwem porucznika Bogdana Grzelachowskiego, która była podporządkowana oficerowi technicznemu pułku i przydzielona do Oddziału Sztabowego. 24 marca 1943 roku dowódca pułku „uregulował kompetencje techniczne” czołówki. 14 lutego 1943 roku do pułku zaprzysiężono 132 żołnierzy. Z dniem 30 marca 1943 roku do Pułku przydzielono Pluton Łączności z 2 Szwadronu Łączności, który składał się z jednego oficera, sześciu podoficerów i 16 szeregowców. Dowódcy plutonu, podporucznikowi Tadeuszowi Delimata, powierzono obowiązki oficera łączności pułku. 4 czerwca 1943 roku żołnierze plutonu zostali przeniesieni z 2 Szwadronu Łączności do Pułku i przydzieleni do Oddziału Sztabowego. 14 kwietnia 1943 roku Pułk otrzymał 62 podoficerów i szeregowców z 1 Samodzielnej Brygady Strzelców jako uzupełnienie. 28 kwietnia 1943 roku ogłoszono „Stałe zarządzenia marszowe”, które wprowadzono do użytku wewnętrznego w 1 Dywizji Pancernej rozkazem L.dz. 2608/III Reg.43 z 9 kwietnia 1943 roku. W dniach 19-24 roku na poligonie Barry Links k. Monifieth Pułk przeprowadził strzelania z armat przeciwpancernych. 27 maja 1943 roku oddział kwaterunkowy przeniósł się do hrabstwa Suffolk. W dniach 7-10 czerwca 1943 roku Pułk przemaszerował do nowego miejsca postoju w Mildenhall, a Oddział Sztabowy zajął kwatery w Worlington. Zmiana postoju była związana z przegrupowaniem całej dywizji ze Szkocji do wschodniej Anglii na koncentrację letnią. 23 czerwca 1943 roku dowódca Pułku nakazał zakończyć malowanie znaków rozpoznawczych dywizji pancernej na pojazdach do 1 lipca. 10 lipca 1943 roku dowódca Pułku delegował porucznika Leszka Zakrzewskiego oraz podporucznika Józefa Mroza do składu warty honorowej przy zwłokach Naczelnego Wodza, generała broni Władysława Sikorskiego. Uroczystości pogrzebowe były obecne przez delegację oficerów pułku, na czele z podpułkownikiem Deskurem, oraz pluton składający się z jednego podoficera i 14 szeregowców. We wrześniu pułk został przeniesiony do garnizonu North Berwick w Szkocji. 6 października 1943 roku dowódca pułku pełnił służbę jako oficer inspekcyjny garnizonu. Prezydent RP mianował porucznika Witolda Sulimirskiego na stopień kapitana w korpusie oficerów broni pancernych, czterech podporuczników na stopień porucznika oraz dziewięciu podoficerów na stopień podporucznika z dniem 10 października 1943 roku. 30 października 1943 roku dowódca pułku nakazał sformowanie IV dywizjonu, który składał się z trzech plutonów i plutonu dowodzenia. Na pełniącego obowiązki dowódcy wyznaczono porucznika Bronisława Ostrowskiego z III dywizjonu. IV dywizjon został utworzony poprzez wydzielenie jednego plutonu z każdego dywizjonu z pełnym uzbrojeniem i wyposażeniem, z wyjątkiem sprzętu kwaterunkowego. Każdy z plutonów zabrał ze sobą jedną armatę 17-funtową i cztery armaty 6-funtowe. 24 listopada 1943 roku pułk marszem kołowym przeszedł do nowego miejsca postoju w Lanark, gdzie Posterunek Żandarmerii w Glasgow pełnił służbę bezpieczeństwa. Od 9 grudnia 1943 roku Posterunek Żandarmerii przy Zgrupowaniu Artylerii w Polkommet odpowiedzialny był za bezpieczeństwo 1 ppanc. Z dniem 26 listopada 1943 roku dowódca 1 DPanc przydzielił do pułku 2 Szwadron Łączności w charakterze wsparcia gospodarczo-logistycznego.
Szkolenie pułku
1 grudnia 1942 roku dowódca pułku uruchomił szkołę podoficerską przy I dywizjonie, a na jej komendanta powołał rotmistrza Wiesława Leliwa-Kiersza. Do szkoły przydzielono 42 ułanów (po 14 z każdego dywizjonu). „Kurs pułkowej Szkoły Podoficerskiej dla działonowych i celowniczych przy I dyonie” zakończono 6 marca 1943 roku. 25 stycznia 1943 roku dowódca pułku zainicjował kurs nauczania na poziomie czteroklasowej szkoły powszechnej, kierownikiem kursu został podporucznik Antoni Oleksin. Przymusowemu nauczaniu podlegało 64 ułanów. 1 marca 1943 roku porucznik Leszek Władysław Zakrzewski wziął udział w egzaminie wstępnym do Wyższej Szkoły Wojennej w Eddleston. Tego samego dnia dowódca pułku uruchomił dwutygodniowy kurs kierowców transporterów opancerzonych „Carrier”, którego komendantem został major Jerzy Florkowski. 17 i 18 marca 1943 roku, kombinowany dywizjon przeciwpancerny pod dowództwem porucznika Antoniego Bobera, uczestniczył w ćwiczeniu 10 Brygady Kawalerii Pancernej pod kryptonimem „Kruk”. 25 marca 1943 roku dowódca 1 Dywizji Pancernej wysłał dowódcę pułku oraz 9 oficerów na trzytygodniowy kurs przeciwpancerny w 125 O.C.T.U. w Ilkley (ang. 125 Officer Cadet Training Unit RA). 17 kwietnia kolejny kurs rozpoczęli zastępca dowódcy pułku i 8 oficerów. 29 czerwca 1943 roku major Jerzy Florkowski oraz czterech oficerów zostali skierowani do Ilkley na kurs przeciwpancerny dotyczący użycia i eksploatacji brytyjskich 17-funtowych armat przeciwpancernych. 2 lipca 1943 roku dowódca Pułku wyznaczył skład drużyny piłki nożnej. W dniach 22-23 sierpnia 1943 roku II i III dywizjony uczestniczyły w ćwiczeniu 16 BPanc pod kryptonimem „Gdańsk”, natomiast I dywizjon w dniu 23-24 sierpnia 1943 roku w ćwiczeniu 10 BKPanc pod kryptonimem „Królik”. Z powodu ćwiczeń dywizyjnych w dniach 1-2 września 1943 roku obchody święta pułku przeniesiono na 6 września. 15 października 1943 roku rozpoczął się Kurs Kierowców i Mechaników „Działa 17 pdr. na podwoziu «Sherman»”, którego kierownikiem został podporucznik Ryszard Geissel z 14 Pułku Ułanów Jazłowieckich. Kierowcy mieli się szkolić przez 6 tygodni, natomiast mechanicy przez 4 tygodnie. 8 listopada 1943 roku słuchacze kursu rozpoczęli naukę jazdy. Od 20 marca 1944 roku pułk przywrócił nazwę „1 Pułk Artylerii Przeciwpancernej”, a ostateczna struktura organizacyjna jednostki składała się z czterech dywizjonów: I i II samobieżnego, każdy z trzema bateriami, oraz III i IV dywizjonów ciągnionych, z dwoma bateriami armat 17-funtowych i jednej 6-funtowej.
Walki pułku w kampanii 1944-1945
Bitwa o Normandię
Po wylądowaniu we Francji w pierwszych dniach sierpnia i zgrupowaniu w rejonie Meuvaines, 7 i 8 sierpnia pułk przemaszerował w kierunku frontu w szykach 10 Brygady Kawalerii Pancernej oraz 3 Brygady Strzelców. I dywizjon został przydzielony do 10 pułku strzelców konnych, II dywizjon do 10 BKPanc., a reszta pułku do 3 BS. W trakcie natarcia 10 BKPanc. 8 sierpnia po południu dywizjony samobieżne prowadziły natarcie w II rzucie brygady. Po niepowodzeniu natarcia przez czołowe pułki pancerne; 2 i 24 ułanów, oba dywizjony stoczyły walkę z kontratakującymi niemieckimi czołgami oraz działami samobieżnymi. 9 sierpnia IV dywizjon wspierał obronę 9 batalionu strzelców w rejonie Cauvicourt. 10 sierpnia bateria I dywizjonu wspierała 3 szwadron 10 psk podczas walk w rejonie Soignolles, a następnie cały I dywizjon prowadził walki obronne wraz ze strzelcami konnymi w tym miejscu. II dywizjon współdziałał z 10 BKPanc. Tego samego dnia IV dywizjon wspierając 9 batalion opanował rejon Soignolles i zdobył wzgórze 111. Następnie 11 sierpnia, wspólnie z 9 bs oraz 10 pułkiem dragonów, odparł niemieckie kontrataki na wzgórze 111 oraz miejscowości Estrees-la-Campagne i Le Croiox la Val. 12 sierpnia II dywizjon samobieżny wspierał 10 psk, który prowadził rozpoznanie le Bu-sur Rouvres na rzece Laison w poszukiwaniu przepraw. Od początku walki, jednostka była ciągle pod intensywnym ogniem artylerii przeciwnika. W trakcie walk w dniach 8-12 sierpnia pułk stracił 5 dział samobieżnych (w tym 1, 17-funtowe). Tuż przed kolejnym etapem bitwy, dywizjony zostały przydzielone do zgrupowań pułkowych i batalionowych 10 BKPanc. oraz 3 BS; I dywizjon do 1 pułku pancernego, II dywizjon do 10 psk, III dywizjon do 10 p drag., a IV dywizjon do 8 i 9 bs. W dniu 14 sierpnia, przygotowując się do natarcia, oddziały zostały zbombardowane przez własne lotnictwo bombowe, co spowodowało, że I dywizjon stracił 4 zabitych, 3 rannych oraz 1 działo samobieżne, a 3 zostały uszkodzone. 15 sierpnia 1944 roku, jako pierwszy, natarcie podjęli 10 psk wzmocniony II dywizjonem samobieżnym w kierunku rzeki Dives. Podczas walk o Jort II dywizjon z 2 szwadronem 10 psk odparł pancerne kontrnatarcie nieprzyjaciela. 16 sierpnia 1944 roku dywizjony pułku otrzymały przydziały do grup bojowych: III dywizjon do zgrupowania „Kański/Zgorzelski”, IV dywizjon do zgrupowania „Koszutski”, II dywizjon do 10 psk, a I dywizjon do bspodh. Dywizjony prowadziły dalsze działania bojowe w składzie grup bojowych do 18 sierpnia. Od nocy 17/18 sierpnia I dywizjon dołączył do taktycznej grupy bojowej ppłk Koszutskiego. W godzinach wieczornych 18 sierpnia dywizjony II i III połączyły się z 10 psk, a wraz z nim zajęły rejon obrony na wzgórzu 113. IV dywizjon współdziałał z 9 bs, natomiast I dywizjon samobieżny, jak wcześniej, ze zgrupowaniem „Koszutski”. Następnie I dywizjon dołączył do dowódcy swojego pułku. I dywizjon samobieżny ochraniał stanowisko dowodzenia Artylerii Dywizyjnej oraz 10 BKPanc. Dywizjony brały udział w walkach w tych grupach do końca bitwy o Falaise. 23 sierpnia pułk przeszedł na odpoczynek do zaplecza frontu.
Pościg we Francji i Belgii
Wieczorem 29 sierpnia 1944 roku 1 Dywizja Pancerna podjęła marsz i pościg za nieprzyjacielem. Na czele dywizji prowadziła marsz i pościg grupa bojowa „Zgorzelski”, w skład której wchodziły 10 pułk dragonów, 1 pułk pancerny, I dywizjon samobieżny 1 pappanc oraz dywizjon samobieżny z 1 pamot. Od 31 sierpnia II dywizjon samobieżny wszedł w skład grupy bojowej „Wasilewski”, obejmującej 10 psk oraz 3 szwadron dragonów. Grupa ta miała za zadanie prowadzić pościg i rozpoznanie przed siłami głównymi dywizji. Pozostałe siły pułku wspierały 3 Brygadę Strzelców. 3 września II dywizjon, współpracując z grupą bojową „Wasilewski”, przeprawił się na południe od Abbeville przez kanadyjski most, a następnie, prowadząc natarcie na wsie Boisle i Hesdin, stoczył walkę z niemieckimi wojskami, niszcząc czołg Pz Kpfw IV. W dniach 4-8 września I i II dywizjony samobieżne współdziałały z 10 psk, 10 pdrag. oraz 24 puł., w tym w walkach o St. Omer, Thielt i Roulers. Od 15 września III dywizjon wspierał grupę płk Deca w walkach o Gandawę, osłaniając miasto od północy.
Walki na pograniczu belgijsko-holenderskim
Od 16 września IV dywizjon wspierał 9 bs w natarciu w kierunku Axel. W dniach 17-19 września III i IV dywizjon wspierały 3 BS w walce o przyczółek na kanale Axel-Hulst. Celem następnych działań było zdobycie miasta Axel oraz przyległego terenu. W tym samym okresie I i II dywizjony współdziałały z 10 psk, także podporządkowanym 3 BS, walcząc o te same obiekty terenu. Od 20 września prowadzono natarcie w kierunku morza i ujścia Skaldy, wspierając I dywizjonem zgrupowanie 8 batalionu strzelców, II dywizjonem zgrupowanie batalionu strzelców podhalańskich, a III i IV dywizjonem oraz dowództwem 1 pappanc zgrupowanie 9 batalionu strzelców. W okresie 21-28 września pułk odpoczywał i oczyszczał teren zajęty w poprzednich walkach. Od 29 września do 5 października II dywizjon współdziałał z 10 psk, uczestnicząc we wszystkich jego walkach. I dywizjon walczył w składzie 10 BKPanc w dniach 1-6 października. Dywizjony III i IV współpracowały z 3 BS od 29 września do 6 października. W dniach 6-26 października cały pułk, częściowo spieszony, pełnił służbę na placówkach jako piechota. 27 października 1944 roku o godz. 8.00, 1 pappanc. (bez dywizjonu) w ugrupowaniu 10 BKPanc. rozpoczął natarcie. I dywizjon wspierający 10 psk zdobył miejscowość Vijfhuizen, a następnie w godzinach południowych Gilze. Po przegrupowaniu dywizji poszczególne dywizjony wspierały: III dywizjon 3 BS, IV dywizjon 10 pułk dragonów, II dywizjon 10 psk, a I dywizjon 10 BKPanc. IV dywizjon, maszerując w kierunku miejscowości Dorst, wpadł w nieopanowane miasto w zasadzkę. Następnie pułk brał udział w walkach o Bredę. Nocą z 31 października na 1 listopada bateria samobieżna została przeprawiona na przyczółek na rzece Mark jako wsparcie 8 bs. W dniach 1-2 listopada, w związku z ewakuacją przyczółka, działa baterii samobieżnej uległy zniszczeniu. 3 listopada I dywizjon wspierał 9 bs, a IV dywizjon bspodh. podczas zdobywania przyczółków i ich poszerzania w kolejnych dniach.
Obrona i dozorowanie odcinka frontu nad Mozą
1 pułk artylerii przeciwpancernej w okresie od 8 listopada 1944 roku do 7 kwietnia 1945 roku dozorował i bronił rotacyjnie powierzonych odcinków, częściowo w charakterze piechoty, uzupełniając straty w sprzęcie i wyposażeniu. Ponadto przyjmował uzupełnienia i prowadził ich szkolenie. Od 21 grudnia 1944 roku stanowił wraz z 10 psk odwód dowódcy dywizji.
Walki we wschodniej Holandii i w Niemczech
W trakcie przemarszu 1 DPanc. z rejonu Bredy w kierunku frontu, w dniach 7-9 kwietnia 1945 roku, III dywizjon wszedł w skład OW nr 1 ppłk Zgorzelskiego, maszerującego na czele 10 BKPanc. i dywizji. Od 10 kwietnia dalsze działania dragonów wspierał III dywizjon, a 9 bs IV dywizjon. 19 kwietnia I dywizjon zluzował oddziały kanadyjskie nad Küsten Kanal na odcinku 8 km, gdzie demonstrował działania zaczepne. II i III dywizjon wspierały oddział mjr Zbroskiego, natomiast IV dywizjon kontynuował współpracę z 9 bs. Od 30 kwietnia IV dywizjon współdziałał z 10 pdrag. w prowadzonym przez niego natarciu, a I i II dywizjony wspierały 10 psk. 5 maja o godz. 8.00 działania bojowe pułku zostały wstrzymane z powodu kapitulacji nieprzyjaciela.
Kawalerzyści artylerii przeciwpancernej po wojnie
5 maja 1945 roku 1 pułk artylerii przeciwpancernej objął funkcję garnizonu okupacyjnego w składzie grup bojowych: gb „Eysymont” 1 pappanc. (bez IV dywizjonu) z kompanią strzelców podhalańskich w Wiesedertfehn. W Hohenkirchen gb „Stefanowicz” 1 pułk pancerny z IV dywizjonem artylerii ppanc. 1 pappanc. oraz 10 kompanią sanitarną. Do zadań należało oczyszczanie terenu z niedobitków, rozbrajanie osób i terenów z bronią oraz amunicją, a także wyłapywanie przebranych żołnierzy i funkcjonariuszy hitlerowskich oraz egzekwowanie zarządzeń i warunków kapitulacji, w tym ustalonej godziny policyjnej. W trakcie walk we Francji, Belgii, Holandii i Niemczech z szeregów pułku poległo 66 żołnierzy, a 214 zostało rannych. Utracono 14 dział samobieżnych, 9 transporterów gąsienicowych Carrier oraz 13 ciągników. Wzięto do niewoli 400 jeńców. Otrzymano polskie odznaczenia: 20 Krzyży VM Vkl, 250 KW, 79 KZ z M, a także zagraniczne: 2 MC, 1 MM, 2 Croix de Guerre i inne.
Żołnierze
Dowódcy dppanc, 10 szw ppanc i 1 pappanc:
ppłk dypl. kaw. Franciszek Stachowicz (4 X 1937 – VI 1939 → szef sztabu WBPM)
ppłk kaw. Zygmunt Moszczeński (VI – 15 IX 1939, ranny)
mjr Stanisław Roman Maniak (13 IX 1939 – 17 VI 1940)
kpt. dypl. Ludwik Antoni Stankiewicz (VIII 1940 – XII 1941)
rtm. Wiesław Leliwa–Kiersz (XII 1941 – 13 IX 1942 → dowódca I/1 pappanc)
—
ppłk kaw. Jerzy Deskur (13 IX 1942 – 13 XI 1943 → dyspozycja dowódcy 1 DPanc)
mjr Romuald Dowbór (13 XI 1943 – 25 VIII 1944 → dowódca 24 puł)
mjr Otton Zygmunt Eysymont (25 VIII 1944 – 4 IX 1945)
mjr Jan Kanty Zbroski (4 IX 1945 – 10 VI 1947)
I zastępcy dowódcy pułku:
mjr Mieczysław Skrzyński (13 IX 1942 – 12 XI 1943 → dyspozycja dowódcy 1 DPanc)
rtm./mjr Jerzy Kern (od 12 XI 1943)
II zastępcy dowódcy pułku:
por. Paweł Forster (p.o. 13 IX – 2 X 1942 → adiutant pułku)
ppor. kaw. Piotr Styczeń (p.o. 2 – 27 X 1942)
rtm. Jerzy Liehr, odkomenderowany z KG 10 BKPanc (p.o. od 27 X 1942)
Dowódcy I dywizjonu:
dowódca – rtm. Wiesław Leliwa–Kiersz (od 13 IX 1942)
zastępca dowódcy – kpt. Józef Jaroński
1 bateria – por. Antoni Bober
2 bateria – por. Józef Orpiszewski
3 bateria – ppor. Roman Paulisz
Dowódcy II dywizjonu:
mjr Jerzy Florkowski (do 12 XI 1943 → dyspozycja dowódcy 1 DPanc)
dowódca dywizjonu – kpt. Ludwik Makiełło (od 12 XI 1943)
zastępca dowódcy dywizjonu – por. Stanisław Ruciński
4 bateria – por. Stefan Czarnota
5 bateria – ppor. Mikołaj Antonowicz
6 bateria – ppor. Konrad Raczyński
Dowódcy III dywizjonu:
rtm. Zygmunt Szpotański (do 25 IX 1942 → zastępca dowódcy 16 bdragon)
por. Kazimierz Kozłowski (od 3 XI 1942)
rtm. Antoni Skiba (p.o. od 10 III 1943, odkomenderowany z 10 bdrag.)
dowódca dywizjonu – rtm. Julian Marian Paszki
zastępca dowódcy dywizjonu – por. Józef Mróz
7 bateria – por. Jan Psarski
8 bateria – ppor. Marian Turzański-Grzymała
9 bateria – ppor. Stanisław Starczyk
Dowódcy IV dywizjonu:
por. Bronisław Ostrowski (p.o. 30 X – 15 XI 1943)
dowódca dywizjonu – rtm. / mjr kaw. Andrzej Zawisza z 10 psk (15 XI 1943 – 26 II 1945 → p.o. zastępcy dowódcy 3 puł)
zastępca dowódcy dywizjonu – por. Bronisław Ostrowski
10 bateria – por. Zdzisław Biały
11 bateria – ppor. Franciszek Baumgart
12 bateria – ppor. Janusz Tarnowski
Dowódcy Oddziału Sztabowego: (w sierpniu 1944 i później nie występował w strukturze pułku)
por. Stefan Józef Wróbel z b. 10 Szw. Ppanc (13 IX – 13 X 1942)
por. Stanisław Rozmuszcz (od 13 X 1942)
Oficerowie pułku:
rtm. Jerzy Kern (do 10 VI 1943 → KG BWsp)
rtm. Hugo Jerzy Kornberger (do 21 II 1943 → Oddział I Sztabu 1 BS)
kpt. piech. Witold Kajetan Kucharski z CWPiech. (od 6 III 1943), adiutant pułku (od 30 VI 1943)
rtm. Franciszek Woliński z Oddziału Łączności przy 309 Dywizjonie – adiutant pułku (6 III – 15 V 1943 → Oddział Łącznikowy Lotnictwa przy 318 Dywizjonie)
por. kaw. Stefan Michał Czarnota z 16 bdrag.
por. lek. dr Ignacy Holzberger z 1 Dywizjonu Pociągów Pancernych – lekarz pułku (1 V – 22 XII 1943)
ppor. lek. Chaskiel Kleiman (od 22 XII 1943)
por. piech. Eustachy Zygmunt Klos (do 18 VIII 1943 → 10 bdrag.)
por. piech. Tadeusz Józef Ochman z Pociągu Pancernego „H” (od 14 I 1943)
por. / kpt. br. panc. Wojciech Sulimirski z b. 10 Szw. Ppanc – oficer techniczny pułku
por. kaw. Piotr Styczeń z b. 10 Szw. Ppanc – oficer zaopatrzenia pułku
por. kaw. Leszek Władysław Zakrzewski
por. piech. Henryk Milli z Batalionu Strzelców Podhalańskich – oficer broni (od 8 IX 1943)
ppor. piech. Włodzimierz Swiech – odkomenderowany na stanowisko oficera gospodarczego
ppor. rez. uzbr. Edmund Grzeszkowiak z 16 kzaop – oficer broni (31 III – 8 IX 1943 → WIT)
ppor. piech. Adam Ludwik Górski z 1 Dywizjonu Pociągów Pancernych (od 25 I 1943)
ppor. / por. piech. Stanisław Jankowski z Pociągu Pancernego „H” (od 14 I 1943)
ppor. / por. kaw. Józef Mróz
ppor. / por. art. Jan Nepomucen Psarski (od 13 VIII 1943)
ppor. / por. łącz. Tadeusz Franciszek Delimata
st. wachm. pchor. piech. Franciszek Waluś
wachm. pchor. art. Stanisław Edward Suniewski
plut. pchor. kaw. Franciszek Baumgart
Podoficerowie
st. wachm. Antoni Patryarcha – szef Oddziału Sztabowego
wachm. Aleksander Szpejnowski – szef I Dywizjonu
plut. Ryszard Krajewski – szef II Dywizjonu
wachm. Franciszek Pekacz – szef III Dywizjonu
wachm. Zygmunt Gradowski z III Dywizjonu (do 15 VI 1943 → 1 Samodzielna Kompania Commando)
wachm. Stefan Trzepałka (do 14 I 1943 → 2 Pluton Żandarmerii)
wachm. Antoni Byk (do 16 VIII 1944)
plut. Stanisław Józef Markiewicz
Od 6 listopada 1941 roku w 10 Szwadronie Przeciwpancernym, a później w Pułku, służbę pełniły obywatelki Wielkiej Brytanii: Sheena Lyle i Barbara Jons. Obie panie stanowiły obsługę sanitarki GG V–339. Pani Barbara Jons została skreślona z listy żołnierzy pułku z dniem 6 czerwca 1943 roku.
Świetliczarką pułku była p. Stefania Gorczyńska, która 27 lutego 1943 roku została powołana na II Kurs podstawowego wyszkolenia wojskowego PWSK. Z dniem 1 czerwca 1943 roku, p. Stefania Gorczyńska została powołana do PWSK i mianowana na czas pełnienia funkcji przodowniczką.
Organizacja i uzbrojenie pułku
Organizacja i uzbrojenie pułku w latach 1942-1944
Dowództwo pułku
Oddział Sztabowy
I Dywizjon (1-4 bateria)
II Dywizjon (5-8 bateria)
III Dywizjon (9-12 bateria)
IV Dywizjon (od 30 października 1943)
Czołówka Naprawcza „B” (od 7 stycznia 1943)
Pluton Łączności (30 marca 1943 przydzielony z 2 Szwadronu Łączności)
14 października 1942 roku dowódca Pułku przydzielił działka przeciwpancerne i lekkie karabiny maszynowe Bren do poszczególnych dywizjonów. Każdy dywizjon otrzymał cztery działka przeciwpancerne.
28 października 1942 roku dowódca Pułku przydzielił podległym pododdziałom samochody ciężarowe Morris, samochody 1,5 i 0,75 Ford, motocykle BSA i Indian, a także samochód cysterna wody Bedford. Ponadto do Oddziału Sztabowego przydzielono trzy czołgi Mk I Matilda o numerach: 1290286, 1290292 i 1290293.
6 listopada 1942 roku pułk otrzymał czternaście brytyjskich 57 mm armat przeciwpancernych. Tydzień później przeprowadzono „pokaz instrukcyjny” armaty dla wszystkich oficerów Pułku. 24 listopada 1942 roku na poligonie Lammermuir przeprowadzono instruktorskie strzelanie z 6-funtowej armaty pod kierownictwem rotmistrza Wiesława Leliwa-Kiersza.
15 grudnia 1942 roku pułk otrzymał 30 armat przeciwpancernych (po 10 na dywizjon) oraz 11 karabinów przeciwpancernych. 29 grudnia 1942 roku dowódca pułku przydzielił kolejne trzy armaty, po jednej na dywizjon. Do pełnego etatu brakowało jednej armaty w III dywizjonie. Dodatkowo, dowódca pułku przydzielił 37 lornetek pryzmatycznych Nr 2.
20 stycznia 1943 roku dowódca pułku przydzielił do każdego dywizjonu po jednym transporterze opancerzonym Universal Carrier, które zostały odebrane z 10 Pułku Strzelców Konnych (numery rejestracyjne: 1290268, 1292993 i 1292994). 4 lutego 1943 roku z 1 Pułku Artylerii Motorowej odebrano kolejny transporter o nr rej. 1292892. 24 lutego 1943 roku odebrano z 1 i 2 Pułku Pancernego następnych sześć transporterów o numerach: 1293106, 1293110, 1293111, 1293113, 1293114 i 1293115, które zostały przydzielone do II Dywizjonu. 20 marca dowódca pułku przesunął transportery numer: 1293111 do I dywizjonu, a 1293110 do III dywizjonu, natomiast odebrane dwa dni wcześniej z 2 ppanc transportery przydzielił do: 129310? do I dywizjonu i 1293109 do III dywizjonu. 8 września 1943 roku pułk otrzymał kolejnych 15 transporterów Carrier Mark III.
20 stycznia 1943 roku dowódca pułku ustalił numery dywizjonów, baterii i działonów. W każdej baterii działony miały te same numery od 1 do 4.
3 marca 1943 roku przyjęto 16 samochodów Fordson 30 cwt Morris Anti Tank Portee, 5 samochodów Ford 15 cwt oraz 24 motocykle solo Royal Enfield.
11 marca 1943 roku dowódca pułku zarządził, aby odebrane z C.Z.M. w Musselburgh samochody Fordson 30 cwt wykorzystywać jako ciągniki 6-funtowych armat przeciwpancernych. 21 kwietnia 1943 roku przyjęto kolejne cztery ciągniki Fordson 30 cwt.
27 sierpnia 1943 roku dowódca pułku przydzielił dywizjonom 17-funtowe armaty przeciwpancerne numer: 596, 642, 678, 1828, 18801 oraz 18771.
21 października 1943 roku pułk odebrał pierwsze cztery „podwozia czołgowe z działem 3″” o numerach: S-1357851, S-1357852, S-1357853 oraz S-1367854.
27 listopada 1943 roku dowódca pułku przydzielił do III i IV dywizjonu 36 transporterów Carrier Tracked Towing Mk. II 6 pdr.
Do 6 grudnia 1943 roku dokonano przesunięć armat przeciwpancernych pomiędzy poszczególnymi dywizjonami:
- z I do IV dywizjonu cztery armaty 17-funtowe i dwie armaty 6-funtowe,
- z II do IV dywizjonu jedną armatę 17-funtową,
- z II do III dywizjonu trzy armaty 17-funtowe i cztery armaty 6-funtowe.
Odebrane w dniach 30 listopada-2 grudnia 1943 roku 3″ działa ppanc na podwoziu Sherman zostały przydzielone do:
- I dywizjonu o numerach: S-216182, S-216215, S-216225, S-216233, S-216235, S-216236, S-230771, S-230772, S-230825, S-230834,
- II dywizjonu o numerach: S-216181, S-216184, S-216185, S-216186, S-216203, S-216208, S-216214, S-216230, S-216231, S-230770.
Organizacja i uzbrojenie puł