1 Pułk Aeronautyczny
1 Pułk Aeronautyczny był jednostką Wojsk Aeronautycznych II Rzeczypospolitej, utworzoną i wykorzystaną w trakcie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 roku.
W obliczu manewrowego charakteru bitew na froncie polsko-bolszewickim, 1 pułk aeronautyczny został użyty jako formacja piechoty, nie korzystając z wyspecjalizowanego sprzętu.
Formowanie i skład
Koncentracja pułku miała miejsce w Siedlcach.
Organizacja nie przebiegała zgodnie z planem z powodu różnych lokalizacji batalionów (I na froncie, II w Brześciu Litewskim, III i IV w Poznaniu).
Bataliony zostały rozmieszczone około 10 km na południe od Siedlec, w miejscowościach: Wiśniew, Kaczory i Gostchorz, gdzie 28 lipca 1920 roku połączono je w pułk.
W ciągu kilku dni przeprowadzono ćwiczenia z musztry piechoty i taktyki walki, ponieważ połowa pułku składała się z rekrutów, którzy przeszli jedynie dwutygodniowe przeszkolenie.
Stan pułku w momencie koncentracji wynosił 23 oficerów, około 1200 szeregowych, 240 koni oraz 10 karabinów maszynowych.
Utworzono kolumnę z samochodów ciężarowych do wsparcia tyłów frontu. Brakowało bagnetów do około 1000 karabinów oraz sprzętu saperskiego.
Pułk składał się z 4 batalionów, każdy z 2 kompaniami oraz 1 Ruchomym Parkiem Aeronautycznym:
- I batalion aeronautyczny – dowódca kpt. Jan Wolszlegier;
- II batalion aeronautyczny – dowódca por. Sławomir Bilek;
- III batalion aeronautyczny – dowódca kpt. Hilary Grabowski;
- IV batalion aeronautyczny – dowódca por. Ryszard Łaciński.
Łącznie jednostka liczyła 8 kompanii, 4 polowe wytwórnie wodoru, tabor samochodowy i konny oraz specjalistyczny sprzęt techniczny.
Do pułku dołączono także cały personel (z wyjątkiem 1 oficera i 1 urzędnika wojskowego) Sekcji Aeronautyki Departamentu III Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych oraz Sekcji Aeronautyki Szefostwa Lotnictwa Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego.
Sprzęt i personel Ruchomych Parków Aeronautycznych zostały zgromadzone na tyłach frontu. Struktura batalionów została utrzymana zgodnie z zatwierdzonymi etatami, aby mogły one wrócić do służby po rozformowaniu pułku.
Dowództwo pułku podlegało dowódcy frontu, a kwestie zaopatrzenia były kierowane do Centralnych Zakładów Aerostatycznych.
Walki na froncie polsko-bolszewickim
1 pułk aeronautyczny działał pod dowództwem Frontu Północno-Wschodniego w składzie 4 Armii.
Uczestniczył aktywnie w walkach obronnych oraz natarciach w rejonie Siedlce – Sokołów – Sarnaki – Ostromęczyn – Platerów w okresie od 24 lipca do 15 sierpnia 1920 roku. Za wybitne osiągnięcia bojowe jego żołnierze otrzymali 3 ordery Virtuti Militari oraz 66 Krzyży Walecznych. W trakcie walk zginęło 19 oficerów i żołnierzy.
Z powodu działań piechotnych, pułk aeronautyczny uzyskał przydomek „pułk aeropiechurów”.
Rozformowanie
W związku z ustabilizowaniem linii frontu wzdłuż Wisły i Wieprza, możliwy stał się powrót oddziałów pułku do pierwotnych zadań. Bataliony mogły wrócić do służby specjalnej w ciągu tygodnia, co było czasem potrzebnym na sprowadzenie sprzętu z Poznania i Jabłonny. Dowództwo 4 Armii zwróciło się do Naczelnego Dowództwa WP z wnioskiem o rozwiązanie pułku jako jednostki taktyczno-bojowej. 1 pułk aeronautyczny został rozformowany we wrześniu 1920 roku.
Po rozwiązaniu pułku, bataliony aeronautyczne skierowano do Poznania, Jabłonny i Torunia, podczas gdy IV batalion został rozformowany.
Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari
- płk pil. ster. Aleksander Wańkowicz – dowódca 1 pułku aeronautycznego
- ppor. obs. bal. Bronisław Lubański (pośmiertnie) – dowódca II batalionu
- ppor. obs. bal. Jan Rybka – dowódca II batalionu
Zginęli
- ppor. obs. bal. Bronisław Lubański
- ppor. obs. bal. inż. Edward Sachs
- pchor. Stanisław Nossek
- pchor. Zygmunt Pągowski
- kpr. Jerzy Jackowski
- st. szer. Franciszek Adamski
- st. szer. Wacław Antkowiak
- szer. Stanisław Błaszczyk
- szer. Sylwester Dróbka
- szer. Szymon Feingenblat
- szer. Jan Kostoj
- szer. Józef Krzyżanowski
- szer. Stanisław Majewski
- szer. Gustaw Miller
- szer. Józef Robak
- szer. Józef Szafrański
- szer. Ignacy Tomaszewski
- szer. Tadeusz Wojciechowski
- szer. Władysław Żaba
- szer. Tomasz Żarski
Zobacz też
Ordre de Bataille Wojska Polskiego II RP w okresie pokoju
Przypisy
Bibliografia
Jacek J. Szczepański, Wojska balonowe. Legionowo 1897-1939, Pruszków: „Ajaks”, 2004, ISBN 83-88773-72-0, OCLC 831155634. Brak numerów stron w książce.