1 Praski Pułk Piechoty

1 Praski pułk piechoty

1 Praski pułk piechoty (1 pp) to oddział piechoty ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie

Pułk został sformowany 14 maja 1943 roku w obozie sieleckim, w ramach 1 Dywizji Piechoty im. Tadeusza Kościuszki, na podstawie etatu Nr 04/501 radzieckiego pułku strzeleckiego gwardii.

Struktura organizacyjna (1944)

dowództwo i sztab
3 bataliony piechoty
kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii

Razem:

żołnierzy: 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów – 872, szeregowców – 1765).

Sprzęt:

162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm

Marsze i działania bojowe

Podczas całego okresu wojny pułk brał udział w walkach w składzie 1 Dywizji Piechoty. W dniach 12–13 października 1943 roku walczył pod Lenino, gdzie zaatakował w pierwszym rzucie na lewym skrzydle dywizji, nacierając w kierunku wsi Trygubowo. Na przełomie lipca i sierpnia 1944 roku pułk toczył walki o przyczółki na Wiśle pod Dęblinem. W dniach 10–15 września 1944 roku wyzwalał Pragę, prowadząc działania w rejonie Jabłonna – Legionowo. Wiosną 1945 roku brał udział w walkach na Wale Pomorskim, pod Mirosławcem, nad Zalewem Szczecińskim, forsował Odrę i Starą Odrę, a w ostatnich dniach wojny uczestniczył w zdobyciu Berlina. W stolicy III Rzeszy współdziałał z 19 i 35 Brygadą Zmechanizowaną 1 Korpusu Zmechanizowanego gen. Kriwoszeina, atakując pomiędzy ulicami Bismarck Strasse, Schiller Strasse, Goethe Strasse i Neue Kant Strasse w kierunku stadionu sportowego w Tiergarten.

Pułk w okresie pokoju

Na przełomie maja i czerwca 1945 roku oddział został dyslokowany do Białegostoku, a następnie przeniesiony do Warszawy, gdzie zajął koszary na Pradze przy ul. 11 Listopada.

W lipcu 1945 roku dwie kompanie pułku uczestniczyły w tzw. „obławie augustowskiej”.

W październiku 1945 roku pułk otrzymał etat pokojowy nr 2/21, mającą 1875 żołnierzy, a w lutym 1947 roku etat nr 2/31 z 1586 żołnierzami. We wrześniu 1948 roku jednostka przeszła na etat nr 2/82, mając 1683 żołnierzy. W następnym roku dokonano reorganizacji, przenosząc pułk na etat nr 2/95, co nieznacznie zmniejszyło ogólną liczbę żołnierzy. W marcu 1951 roku jednostka została przeformowana na etat nr 2/140, licząc 1994 żołnierzy. Wysokie stany osobowe pułku (dwa razy większe niż w innych pułkach piechoty) były efektem jego statusu jako jednostki stołecznej, zabezpieczającej różne przedsięwzięcia na terenie Warszawy.

We wrześniu 1955 roku jednostka została przekształcona w 1 Pułk Zmechanizowany i przeniesiona do Legionowa. W 1957 roku oddział znowu został przeniesiony do Warszawy, gdzie zajął koszary w Wesołej.

Żołnierze pułku

Dowódcy pułku:

ppłk Władysław Kozino (01.06.1943 – 28.08.1943)
mjr/ppłk Franciszek Derks (28.08. – 15.10.1943)
mjr Leonard Borkowicz (15.10.1943 – 17.10.1944)
ppłk Leon Skokowski (17.10. – 29.05.1944)
płk Bazyli Maksimczuk (29.05.1944 do końca wojny)
ppłk Marian Kisielewski (05.1945 – 11.1945)
ppłk Józef Bielecki (11.1945 – 06.1946)
ppłk Kazimierz Baranowski (06.1946 – 04.1947)
ppłk Narcyz Rudziński (04.1947 – 09.1947)
ppłk Wacław Zalewski (09.1947 – 04.1948)
ppłk Lucjan Baral (04.1948 – 10.1950)
płk Bazyli Maksimczuk (10.1950 – 08.1951)
mjr Mieczysław Mazur (08.1951 – 08.1952)
mjr Józef Dziadura (08.1952 – 10.1952)
mjr Michał Krzaczkowski (10.1952 – 02.1953)
mjr Władysław Łamasz (02.1953 – 11.1953)
ppłk Leon Lasowicz (11.1953 – 04.1954)
ppłk Julian Węgrzyn (04.1954 – 09.1955)

Szefowie sztabu:

kpt Borys Masalski
mjr Zygmunt Wilkin

Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari

Upamiętnienie

Imię pułku noszą dwie ulice w Warszawie: jedna w dzielnicy Wesoła, a druga na Pradze-Południe.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

Kazimierz Kaczmarek: Oni szturmowali Berlin. Warszawa: Książka i Wiedza, 1980.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Andrzej Krajewski: Pierwszy Praski. Z dziejów 1 Praskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1976.
Jerzy Rydłowski: Żołnierze lat wojny i okupacji. Warszawa: 1971.