1 Oddział Rozpoznawczy im. księcia Józefa Poniatowskiego (OR-1)
OR-1 to jednostka rozpoznawcza Wojska Polskiego, która działała we Francji, będąc częścią 1 Dywizji Grenadierów.
Formowanie
Jednostka została sformowana na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza z dnia 1 czerwca 1940 roku, jednak prace organizacyjne rozpoczęto już w grudniu 1939 roku. Rotmistrz Eryk Matuszek utworzył 1 szwadron kawalerii w Paimpont, znajdującym się w Bretanii.
Generał brygady Stefan Dembiński oraz major Kornel Krzeczunowicz zrekrutowali żołnierzy z byłego 8 Pułku Ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego oraz innych oddziałów Krakowskiej BK, którzy zostali przydzieleni do tego szwadronu, a następnie włączeni do OR-1.
Organizacja i obsada personalna
Dowództwo
- dowódca – pułkownik dyplomowany Włodzimierz Kasperski
- zastępca dowódcy – rotmistrz Zygmunt Urbanowicz
- szef sztabu – rotmistrz dyplomowany Feliks Bolechowski
- adiutant – rotmistrz Alfred Strzygowski
1 szwadron (4 plutony na samochodach)
- dowódca – rotmistrz Roman Pohorecki
- zastępca dowódcy – porucznik Tadeusz Kopeć
2 szwadron (4 plutony motocyklistów + pluton ckm)
- dowódca – rotmistrz Eryk Matuszek
- zastępca dowódcy – rotmistrz Adam Dąbrowski
szwadron ckm i broni towarzyszącej (4 plutony ckm + pluton przeciwpancerny)
- dowódca – rotmistrz Zygmunt Urbanowicz
- zastępca dowódcy – porucznik Marian Drożyński
szwadron gospodarczy
- dowódca – rotmistrz Mieczysław Puzdrakiewicz
- zastępca dowódcy – porucznik Stanisław Ziółkowski
pluton zwiadu
- dowódca – porucznik Jerzy Markiewicz
pluton łączności
- dowódca – porucznik Stanisław Dworecki
- zastępca dowódcy – aspirant Piotr Myszkorowski
pluton warsztatowy
- dowódca – podporucznik Kazimierz Lukas
Dywizjon liczył 31 oficerów oraz 713 szeregowych. Był wyposażony w 94 pojazdy (osobowe, półciężarowe i ciężarowe, głównie francuskie marki „Citroen” i „Renault”) oraz 128 motocykli.
Uzbrojenie pułku obejmowało: 4 armaty przeciwpancerne 25 mm „Hotchkiss” wz. 1934, holowane przez ciągniki opancerzone „Renault UE”, 2 moździerze 81 mm, 13 ckm „Hotchkiss” wz. 1914, 27 rkm „Chatellerault” wz. 1924/29 oraz 28 granatników.
Działania zbrojne
Na początku czerwca 1940 roku OR-1, razem z macierzystą jednostką, został przydzielony do francuskiego XX Korpusu. W nocy z 4 na 5 czerwca dywizjon przemieszczał się do rejonu Kirviller – Hinsingen w Alzacji, gdzie miał za zadanie obsadzenie drugiej linii obrony na rzece Albe. 6 czerwca ułani zostali przydzieleni do grupy fortecznej Sarre. 14 czerwca nawiązano kontakt ogniowy z wrogiem. Około południa 1 szwadron przeprowadził kontratak w szyku pieszym na las zajęty przez niemiecką piechotę. Po walce wręcz Niemcy zostali wyparci. W wyniku walki wzięto jeńców oraz zdobyto dwanaście cekaemów, dwa działa przeciwpancerne, kilka pistoletów maszynowych i dużą ilość polskich karabinków (zdobycz niemiecka z Kampanii Wrześniowej). Straty wyniosły sześciu poległych żołnierzy oraz kilkunastu rannych.
Tego samego dnia w działaniach brał także udział szwadron motocyklistów.
Po dwóch dniach walk oddziały 1 DGren, wspierane przez OR-1, przeszły na nową linię obrony. 17 czerwca o zmroku ułani księcia Józefa, wzmocnieni francuską kompanią czołgów, powstrzymywali atak niemieckich oddziałów w rejonie Vaucourt – Lagarde. Niestety, następnego dnia Niemcy złamali obronę dywizji. Do wieczora 20 czerwca dywizjon prowadził działania opóźniające, a straty w ludziach i sprzęcie przekroczyły 50%.
W godzinach porannych 21 czerwca dowódca dywizji wydał radiowy rozkaz, nakazujący zniszczenie ciężkiego sprzętu motorowego oraz broni, spalenie dokumentów, a następnie małymi grupami przedzieranie się na południe. OR-1 przestał istnieć.
Sztandar
Sztandar dla dywizjonu został ufundowany przez mieszkańców miasta Levin w departamencie Pas-de-Calais, z inicjatywy polskich górników. Jego wykonaniem zajęły się siostry nazaretanki z Paryża. Sztandar, nieukończony, został przetransportowany do Londynu.
Przypisy
Bibliografia
- Bohdan Królikowski: Kres ułańskiej epopei. Szkice do dziejów kawalerii rozpoznawczej i pancernej Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1947. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, 2007. ISBN 83-7306-332-3. Brak numerów stron w książce.
- Jerzy Murgrabia: Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Wydawnictwo Bellona, 1990. ISBN 83-11-07825-4.
- Witold Biegański: Wojsko Polskie we Francji 1939–1940. Warszawa 1967.
- Zygmunt Kosior: Bitwa pod Lagarde. Studium, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1965, wyd. I, s. 139–140.
- Jerzy Murgrabia, Symbole wojskowe Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie 1939–1946, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1990, ISBN 83-11-07825-4.