1 korona (cz. i słow. 1 koruna) to czechosłowacka moneta obiegowa o nominale 1 korony, która została wyemitowana w 1922 roku i ostatecznie wycofana w 1953 roku. W tym okresie produkowano ją w trzech wersjach – dwóch różnych stopach metalu oraz w dwóch rozmiarach. Obydwie strony monety zaprojektował Otakar Španiel.
Wzór
Na awersie, w centralnej części, znajduje się godło państwowe Czechosłowacji, przedstawiające heraldycznego lwa w koronie z podwójnym ogonem. Na piersi lwa umieszczono herb Słowacji z podwójnym krzyżem na trójwzgórzu. Poniżej znajduje się rok bicia monety zapisany zewnętrznie, a wzdłuż otoku widnieje inskrypcja „REPUBLIKA ČESKOSLOVENSKÁ” (zapisana wewnętrznie). Oba elementy legendy oddzielają dwie sześcioramienne gwiazdy.
Rewers monety przedstawia żniwiarkę w trakcie pracy – jedną ręką ociera pot z czoła, a w drugiej trzyma sierp, przytrzymując snopek zboża. Po lewej stronie umieszczono nominał zapisany cyfrą arabską, a poniżej znajduje się gałązka lipy. Na dole monety widnieje oznaczenie projektanta („O • ŠPANIEL”).
Nakład
Pierwsze monety jednokoronowe zostały wybite na mocy ustawy z 1 marca 1921 roku dotyczącej emisji drobnych monet. Początkowo produkowane były z miedzioniklu (MN20, 80% miedzi, 20% niklu) w postaci krążków o masie 6,67 g (zgodnie z ustawą, z jednego kilograma surowca miało powstać 150 monet). Rozporządzenie rządu z 26 maja 1922 roku przewidywało wprowadzenie do obiegu maksymalnie 100 milionów koron w formie monet o nominale 1 Kč. Wzór monet oraz ich średnicę (25 mm) ustalono tym samym zarządzeniem Urzędu Bankowego przy Ministerstwie Finansów. Monety te były w obiegu także po likwidacji państwa czechosłowackiego w 1939 roku. W Republice Słowackiej wycofano je z obiegu 28 lutego 1941 roku, a w Protektoracie Czech i Moraw uległy demonetyzacji 31 lipca 1941 roku, chociaż przez następne cztery miesiące możliwa była ich wymiana w placówkach pocztowych i bankowych.
Monety miedzioniklowe o nominale 1 Kč bito w latach 1922–1925, 1929–1930 oraz 1937–1938, produkując łącznie ponad 115 milionów sztuk. Po upadku Czechosłowacji, w 1939 roku, mennica w Kremnicy, korzystając ze starych stempli, wyemitowała dodatkowe dwa miliony monet dla Protektoratu Czech i Moraw.
Po zakończeniu II wojny światowej monety te ponownie wprowadzono do obrotu na mocy zarządzenia Ministra Finansów z 4 lipca 1945 roku. Od 1946 roku w Kremnicy zaczęto produkcję monet o tym samym wzorze i stopie, ale z mniejszych krążków metalu – o średnicy 21 mm i masie 4,5 g. Wzór oraz rozpoczęcie emisji zatwierdzono zarządzeniem Ministra Finansów z 17 kwietnia 1946 roku. Te monety były bite przez zaledwie dwa lata, do 1947 roku, a w pierwszym roku wyprodukowano 88 milionów sztuk. Z końcem maja 1947 roku przedwojenne monety przestały być uznawane za oficjalny środek płatniczy. W 1950 roku rozpoczęto produkcję nowych monet o nominale jednej korony, zachowując wzór Španiela oraz dotychczasowy rozmiar (średnica 21 mm), jednak z zastosowaniem stopu aluminium: glinu z dwuprocentową domieszką magnezu, co spowodowało, że krążek ważył jedynie 1,33 g. Powojenne monety ze żniwiarką na rewersie zostały oficjalnie wycofane z obiegu po wejściu w życie ustawy o reformie walutowej z 30 maja 1953 roku.
Łącznie wyemitowano blisko 519 milionów tych monet, w tym ponad 119 milionów pierwszego typu, przeszło 100 milionów drugiego oraz niemal 300 milionów trzeciego typu.
Wersje próbne
W 1947 roku wybito pewną liczbę monet aluminiowych o nominale 1 korony, których wzór oraz ząbkowanie rantu były identyczne z monetami z miedzioniklu produkowanymi w tym czasie. Jednak aluminiowe monety z lat 1950–1953, mimo że również miały ząbkowany rant, charakteryzowały się grubszym ząbkowaniem i mniejszą liczbą ząbków. Dokładna liczba wyemitowanych aluminiowych monet z 1947 roku nie jest znana.
Zobacz też
- czechosłowackie monety obiegowe
- 1 korona wzoru z 1957, 1961 i 1991
- 1 korona Protektoratu Czech i Moraw wzoru z 1941
Uwagi
Przypisy