1 Kompania Ukraińskich Legionistów (chorw. 1ša satnija Ukrajinska Legionara) to ochotnicza jednostka wojskowa, składająca się z Ukraińców, która działała w chorwackich siłach zbrojnych podczas II wojny światowej.
Historia
Latem 1941 roku, duchowny prawosławny Wasilij Strilczyk wysłał pismo do generała Edmunda Glaise von Horstenaua, niemieckiego przedstawiciela w Niepodległym Państwie Chorwackim, w którym sugerował utworzenie legionu narodowego z ukraińskiej młodzieży lokalnej. Legion miał zostać wysłany na front wschodni, aby stawić czoła Armii Czerwonej. Propozycja ta spotkała się z oporem ukraińskich działaczy z Zagrzebia. Przedstawiciel OUN-M, Wasyl Wojtanowskij, który był na czele Ukraińskiego Przedstawicielstwa przy władzach NDH, zwrócił się do dowództwa Chorwackiej Domobrany z prośbą o sformowanie takiej jednostki. Wkrótce marszałek Slavko Kvaternik, głównodowodzący chorwackimi siłami zbrojnymi oraz minister wojny, wyraził zgodę na utworzenie Legionu Ukraińskiego.
Na jesieni w Varaždinie rozpoczęły się działania rekrutacyjne. Zgłosiło się około 1,5 tysiąca Ukraińców i Rusinów, z których część była członkami Ukraińskiej Partii Faszystowskiej. Oficerami, którzy dowodzili jednostką, zostali Chorwaci. Szkolenie przeprowadzali nie tylko oficerowie Chorwackiej Domobrany, ale także byli oficerowie Armii Czynnej Ukraińskiej Republiki Ludowej, którzy przed wojną przebywali w Jugosławii. Wiosną 1942 roku jednostka otrzymała oficjalną nazwę 1 Kompania Ukraińskich Legionistów. Dowództwo objął nieznany były oficer Armii Czynnej URL. Legioniści nosili mundury chorwackie, uzupełnione tarczką z tryzubem na ramieniu. Latem jednostka została wysłana do walki przeciwko serbskim czetnikom, które miały miejsce w Bośni, w rejonie Prnjavor-Derventa-Kozara. Ukraińcy byli jednak rozczarowani, że wbrew pierwotnym planom nie zostali wysłani na front wschodni. Dodatkowo, kompania została przekazana z Domobrany do Sił Zbrojnych Ustaszy, co doprowadziło do masowych dezercji. W ciągu roku liczba żołnierzy jednostki spadła do zaledwie około 150. Legioniści nie byli tak żądni krwi jak ustasze, a do wiosny 1943 roku udawało im się unikać większych strat, przebywając głównie w rezerwie. Wówczas doszło do ciężkich walk w okolicach Bihacia. Nowym dowódcą został Władymyr Pankiw, który wcześniej pełnił funkcję oficera propagandowego. Pod koniec 1943 roku jednostka liczyła jedynie około 50 ludzi. Chorwaci ogłosili nową rekrutację wśród ludności ukraińskiej, jednak nie przyniosła ona większych efektów, głównie z powodu blokady punktów rekrutacyjnych przez partyzanckie oddziały czetników.
Wiosną 1945 roku, resztki kompanii, wraz z chorwackimi siłami, wycofywały się na teren Austrii. Na obszarze Słowenii zostały jednak zaatakowane przez siły jugosłowiańskie pod dowództwem Josipa Broza Tity. Dalsze losy Ukraińców pozostają nieznane. Wiadomo jedynie, że W. Pankiw popełnił samobójstwo, a prawdopodobnie ocaleli legioniści zostali rozstrzelani przez komunistów.
Bibliografia
Ołeksandr Kuczeruk, Рико Ярий – загадка ОУН, 2005
A. J. Timofiejew, Русский фактор. Вторая мировая война в Югославии 1941 – 1945, 2010
Linki zewnętrzne
Historia chorwackich sił zbrojnych, w tym 1 Kompanii Ukraińskich Legionistów (ros.)
Historia 1 Kompanii Ukraińskich Legionistów. axis.ssgalicia.info. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-01)]. (ang.)