1 Komenda Odcinka Szklarska Poręba – to zreorganizowany, niezależny pododdział Wojsk Ochrony Pogranicza, który pełnił funkcję ochrony na granicy polsko-czechosłowackiej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
1 Komenda Odcinka została utworzona w 1945 roku w ramach struktury 1 Oddziału Ochrony Pogranicza. Przejęła odpowiedzialność za ochronę granicy państwowej na odcinku od Stoku Izerskiego do Przesieki. W tym czasie, pododdział podlegał 3. batalionowi 33 Pułku Piechoty 7 Dywizji Piechoty, dowodzonemu przez por. Bogdana Mariana Gintera, a służbę na granicy pełnił od 30 maja do 16 października 1945 roku. Dowództwo oraz pododdziały batalionu były zakwaterowane w Szklarskiej Porębie, w budynku przy ul. Franiszkańskiej. Ten budynek, jak również sąsiednie, przed II wojną światową należały do zakonu. Po przybyciu wojsk polskich, w obiektach tych zorganizowano kwatermistrzostwo, sztab oddziału oraz areszt, a w pozostałych budynkach utworzono koszary wojskowe.
We wrześniu 1946 roku, odcinek stał się częścią Łużyckiego Oddziału WOP nr 1.
W latach 1947–1948 komenda zmieniła swoją lokalizację, przenosząc się do byłego szpitala psychiatrycznego przy ul. 1-go Maja.
Na podstawie 1 Komendy Odcinka, w dniu 24 kwietnia 1948 roku, sformowano samodzielny batalion Ochrony Pogranicza nr 12.
Struktura organizacyjna
Dyslokacja 1 Komendy Odcinka w 1946 roku przedstawiała się następująco:
- komendantura odcinka i pododdziały sztabowe – Szklarska Poręba
- 1 strażnica – Karpacz (Wilcza Poręba)
- 2 strażnica – Hinter Zaalberg (Matejkowice)
- 3 strażnica – Bande (Kamieńczyk)
- 4 strażnica – Karlsthal/Jacobsthal (Jakuszyce)
- 5 strażnica – Karlsthal (Orle)
Komendanci odcinka
- mjr Antoni Dorożyński (od 16.10.1945)
- mjr Borys Stelmach (w październiku 1946)
Upamiętnienie
W dniach 29–30 maja 2015 roku odbyły się uroczystości rocznicowe związane z objęciem ochrony granicy przez Wojsko Polskie oraz z utworzeniem garnizonu WOP w Szklarskiej Porębie. Celem tych wydarzeń było przypomnienie istotnych dla kraju oraz regionu wydarzeń, ich upamiętnienie poprzez ustawienie obelisku, a także rozpowszechnienie wiedzy, szczególnie wśród młodszego pokolenia oraz wyrażenie wdzięczności ludziom, którzy dbali o bezpieczeństwo w tamtych czasach.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Henryk H. Dominiczak, Zarys historii Wojsk Ochrony Pogranicza 1945–1985, Warszawa: Wojskowa drukarnia w Łodzi, 1985.
Zenon Jackiewicz, Wojska Ochrony Pogranicza: (1945–1991): krótki informator historyczny, Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej, 1998. ISBN 83-909304-3-9.
Jerzy J. Prochwicz, Wojska Ochrony Pogranicza 1945–1965, Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, 2011. ISBN 978-83-7726-027-2.
Jan Ławski, Ochrona granic Polski Ludowej 1945–1948, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.
Zygmunt Pieter, Szkic historyczny. W: Leszek Kosiorowski (informacje zebrał), Tam za górą jest granica… 70 lat WOP, Wspomnienia o Wojskach Ochrony Pogranicza z okazji 70-lecia powstania, Szklarska Poręba: Wydawnictwo AD REM, ul. Okrzei 12, 58-500 Jelenia Góra, 2015, s. 123–125. ISBN 978-83-64313-90-5.
Archiwum Straży Granicznej, zespół arch. ŁB WOP, sygn. 3035/20. Historia Łużyckiej Brygady WOP 1945–1991.
Archiwum Straży Granicznej, DWOP, sygn. 217/143 k. 120–121. Wykazy dyslokacyjne WOP 1946 r.
Archiwum Straży Granicznej. Rozkazy personalne dowódcy Wojsk Ochrony Pogranicza.