1/III Batalion Wartowniczy – jednostka Wojska Polskiego, która zajmowała się ochroną granicy w okresie II Rzeczypospolitej.
Formowanie i zmiany organizacyjne
1/III batalion wartowniczy został utworzony w 1919 roku i funkcjonował w ramach Okręgu Generalnego Kielce. W jego skład wchodziło dowództwo oraz cztery kompanie, z których każda składała się z trzech plutonów. W dowództwie batalionu, oprócz dowódcy, pracowali oficerowie: sztabowy, adiutant, prowiantowy oraz kasowy. Wśród podoficerów znajdowali się mundurowy, prowiantowy, rusznikowy, sanitarny oraz sześciu ordynansów.
14 lipca 1920 batalion został przeniesiony do Hrubieszowa i podporządkowany Dowództwu Okręgu Generalnego „Lublin”.
14 września 1920 jednostka zmieniła nazwę na V Kielecki batalion etapowy.
W październiku 1920 batalion znajdował się w Sosnowcu. 30 października dowódca Okręgu Generalnego Kielce zatwierdził skład Komisji Gospodarczej Baonu Wartowniczego Nr 1/III w Sosnowcu, w składzie: ppor. Władysław Izdebski (członek 1) oraz ppor. Mirosław Zaleski (członek 2).
Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921, na bazie 1/III batalionu wartowniczego utworzono 4 batalion celny.
Dowódcy batalionu
kpt. piech. Zygmunt Berling
mjr Stefan Szumański (do 27 X 1920 → dyspozycja Dowództwa 4 DP)
płk ochot. Władysław Artur Paweł Morawski (od 27 X 1920)
Przypisy
Bibliografia
Rozkazy Dowództwa Okręgu Generalnego „Kielce”. [dostęp 2018-05-08].
Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
Artur Ochał: Na litewskiej rubieży Brygada KOP Grodno (1929-1939). Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej, 2017. ISBN 978-83-8098-148-5.
Jerzy Prochwicz, Zbigniew Kępa. ABC formacji granicznych II Rzeczypospolitej. „Problemy Ochrony Granic”. 24, 2003. Kętrzyn: Centrum Szkolenia Straży Granicznej. ISSN 1505-1757.
Teresa T. Prengel-Boczkowska: Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Wartownicze”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.