1 Gwardyjska Brygada Pancerna (ros. 1-я гвардейская танковая бригада) to jednostka pancerna Armii Czerwonej, która brała udział w II wojnie światowej, walcząc przeciwko niemieckim najeźdźcom, w tym na terenach Polski.
Jednostka znana jako 1 Gwardyjska Brygada Pancerna (1 BPancGw) została powołana do życia dekretem z 11 listopada 1941 roku, kiedy to przekształcono 4 Brygadę Pancerna w jednostkę gwardyjską. Jej działania bojowe w obliczu niemieckiej agresji prowadziły z rejonu Pokrowskoje przez Wołokołamsk, Woroneż, Charków, Kijów, Zbaraż, Obertyn, Jarosław, Sandomierz, Puławy, Łódź, Konin, Poznań, Świebodzin, Wejherowo, Rumię, aż do Sulęcina, kończąc w rejonie Fürstenwalde.
Podczas ofensywy styczniowej brygada, dowodzona przez pułkownika Abrama Tiemnika, wczesnym rankiem 18 stycznia 1945 roku, z marszu zajęła Aleksandrów Łódzki. Nie czekając na przybycie głównych sił, kontynuowała natarcie, co skutkowało ponownym zajęciem miasta przez Niemców. W tym okresie 1 BPancGw była częścią 8 Gwardyjskiego Korpusu Zmechanizowanego.
W czasie walk o Białogard poległa A. Samysenko, Ukrainka pełniąca rolę zastępcy dowódcy 1 batalionu w 1 Gwardyjskiej Brygadzie Pancernej. Była weteranką walk w obronie Republiki Hiszpańskiej. Jej dowódca w 2 batalionie, kapitan Władimir Boczkowski, został uhonorowany tytułem honorowego obywatela Białogardu przez władze miasta w 1970 roku za swój udział w bitwie o to miasto.
== Dowództwo brygady ==
Dowódcy:
- pułkownik Michaił Katukow (11.11.1941 – 02.04.1942)
- pułkownik Nikołaj Czuchin (02.04.1942 – 18.09.1942)
- pułkownik Władimir Gorełow (18.09.1942 – 05.07.1944)
- podpułkownik Władimir Mindlin (05.07.1944 – 24.08.1944)
- pułkownik Aleksandr Borodin (24.08.1944 – 25.09.1944)
- pułkownik Abram Tiemnik (25.09.1944 – 27.04.1945)
- pułkownik Wasilij Ziemliakow (02.05.1945 – 10.06.1945)
Szefowie sztabu:
- podpułkownik Paweł Kulbiński (01.11.1941 – 31.03.1942)
- pułkownik Nikołaj Byliński (01.03.1942 – 31.07.1942)
- podpułkownik Nison Rabinowicz (01.07.1942 – 31.12.1942)
- podpułkownik Michaił Sołowiew (01.12.1942 – 31.08.1944)
- pułkownik Jewdokim Kaszyrski (01.08.1944 – 10.06.1945)
== Struktura organizacyjna ==
- 1 batalion czołgów,
- 2 batalion czołgów,
- 3 batalion czołgów,
- batalion piechoty zmotoryzowanej (Моторизованный батальон автоматчиков) i inne.
== Przypisy ==
== Bibliografia ==
Bolesław Dolata, Tadeusz Jurga: Walki zbrojne na ziemiach polskich 1939-1945. Warszawa: 1977.