1 Brzeski Pułk Saperów im. Tadeusza Kościuszki (1 psap, 1 PSap) to współczesna jednostka wojsk inżynieryjnych wchodząca w skład Wojska Polskiego.
Historia
Formowanie 1 Inżynieryjnej Brygady Saperów rozpoczęło się 1 kwietnia 1944 roku w Lebiedino, niedaleko Sum, na terenie byłego ZSRR.
Prawdziwy chrzest bojowy brygada miała 2 sierpnia 1944 roku, kiedy to w rejonie Puław przystąpiła do realizacji swojego pierwszego zadania bojowego, zabezpieczając forsowanie rzeki Wisły przez 1 i 2 Dywizję Piechoty.
Dzień ten został ustanowiony jako Święto Jednostki, które jest obchodzone uroczyście od 1994 roku. Na podstawie rozkazu Naczelnego Dowódcy Armii Czerwonej Nr 11 z 19 lutego 1945 roku oraz dowódcy 1 AWP Nr 060, z dniem 26 lutego 1945 roku, za zasługi w wyzwoleniu i rozminowywaniu Warszawy, brygada otrzymała tytuł „Warszawskiej”, a jej nazwa zmieniła się na 1 Warszawska Brygada Inżynieryjno-Saperska.
Brygada zabezpieczała walki o Kołobrzeg, budując w tym rejonie cztery mosty. W operacjach brały udział 8 i 9 batalion, które 18 marca 1945 roku otrzymały tytuł „Kołobrzeskich” za swój udział w tych działaniach. Następnego dnia, 19 marca 1945 roku, żołnierze brygady uczestniczyli w „zaślubinach z morzem”.
W kwietniu 1945 roku brygada przeniosła się do Gryfic, a następnie, przez Nowogard i Stargard, dotarła nad Odrę.
Od 12 do 14 kwietnia 1945 roku pododdziały brygady prowadziły rozpoznanie rzeki Odry w rejonie Siekierek, przeprowadzając przy tym rozminowanie zaplanowanych do forsowania odcinków rzeki i brzegu.
Dzień 16 kwietnia uznano za „Święto Wojsk Inżynieryjnych” na cześć polskich saperów i do dziś obchodzony jest jako „Dzień Sapera”.
22 czerwca 1945 roku brygada rozpoczęła rozminowywanie Pomorza i Prus Zachodnich, a prace te trwały do połowy września 1945 roku. Następnie brygada została skierowana do rozminowywania Górnego Śląska.
W dniach 15-20 listopada brygada dotarła do Lublińca. Na podstawie Rozkazu specjalnego Nr 24 z dnia 24 grudnia 1945 roku, w okresie 16-19 stycznia 1946 roku, brygada przegrupowała się do Brzegu. 2 lutego 1946 roku, w rocznicę wyzwolenia miasta, miało miejsce uroczyste przywitanie żołnierzy brygady przez władze i społeczność Brzegu, zakończone defiladą na rynku. 15 lutego 1946 roku brygada została przeformowana w 1 Warszawski Pułk Saperów, składający się z trzech batalionów saperów.
7 września 1958 roku, na rynku w Brzegu, brygada otrzymała nowy sztandar wojskowy. Stary sztandar z czasów wojny został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie, gdzie jest eksponowany do dziś. Nowy sztandar, zgodny z wzorem określonym w ustawie, brygada otrzymała 20 sierpnia 1994 roku z okazji 50-lecia swojego istnienia.
Od tego momentu jednostka nosi imię Tadeusza Kościuszki oraz miano „BRZESKA”, co podkreśla jej związek z Ziemią Brzeską, który trwa od 1946 roku.
W październiku 2001 roku brygada, po ponad pięćdziesięcioletniej służbie w Śląskim Okręgu Wojskowym, została podporządkowana Dowódcy 2 Korpusu Zmechanizowanego, a wiosną 2004 roku przeszła w bezpośrednie podporządkowanie Dowódcy Wojsk Lądowych.
W ciągu swojej ponad 60-letniej historii brygada realizowała wiele zadań na rzecz gospodarki narodowej. W pierwszym powojennym okresie wzięła udział w odbudowie i zagospodarowywaniu kraju, wykonując liczne prace na Ziemiach Odzyskanych.
Pomagała również w likwidacji skutków klęsk żywiołowych, budując dziesiątki mostów i kładek oraz uczestnicząc w akcjach przeciwlodowych i przeciwpowodziowych, w tym w akcji podczas powodzi tysiąclecia w 1997 roku.
Tradycje jednostki
1 Brzeski Pułk Saperów im. Tadeusza Kościuszki kontynuuje tradycje następujących jednostek inżynieryjnych:
- 1 Pułk Inżynieryjny I Korpusu Polskiego (Rosja 1917 –1918)
- 1 Pułk Inżynieryjny Warszawa (1918 –1919)
- 1 pułk saperów Warszawa – Modlin (1921 –1929)
- 1 pułk saperów Modlin (1929 –1939)
- 1 batalion saperów 1 Dywizji Grenadierów (Francja 1939 –1940)
Wszystkie te jednostki nosiły imię Tadeusza Kościuszki.
Zmiany w nazwie i organizacji jednostki
W ciągu swojej ponad 60-letniej historii brygada wielokrotnie zmieniała nazwę oraz wewnętrzną strukturę:
- 1944–1945 – 1 Inżynieryjna Brygada Saperów
- 1945–1946 – 1 Warszawska Brygada Saperów
- 1946–1949 – 1 Warszawski Pułk Pontonowy
- 1949–1967 – 1 Warszawski Zmotoryzowany Pułk Pontonowy
- 1967–1971 – 1 Warszawski Pułk Pontonowy
- 1971–1992 – 1 Warszawska Brygada Saperów
- 1992–1994 – 1 Brygada Saperów
- 1994-2011 – 1 Brzeska Brygada Saperów im. Tadeusza Kościuszki
- Od 1 lipca 2011 – 1 Brzeski Pułk Saperów
Dowódcy jednostki
płk Bronisław Lubański (03.05.1944 – 19.03.1947)
płk Edmund Żarczyński (19.03.1947 – 05.10.1951)
ppłk Mikołaj Majorow (05.10.1951 – 20.10.1953)
płk Stanisław Maleńczak (20.10.1953 – 26.02.1957)
płk dypl. Stanisław Padewski (26.02.1957 – 05.10.1957)
płk Mikołaj Klecor (05.10.1957 – 30.06.1961)
płk Aleksander Kabara (30.06.1961 – 29.09.1969)
płk Jan Tomaszewski (29.09.1969 – 16.09.1970)
płk Franciszek Gach (6.09.1970 – 21.10.1972)
płk dypl. Edmund Kubiak (21.10.1972 – 28.11.1973)
płk Tadeusz Swaryczewski (28.11.1973 – 29.09.1976)
płk Emil Kamyczek (29.09.1976 – 17.10.1978)
płk dypl. mgr inż. Jan Polakowski (7.10.1978 – 28.08.1980)
płk dypl. Wiesław Gwiazdowski (28.08.1980 – 07.07.1986)
gen. bryg. Józef Rzemień (07.07.1986 – 10.10.1990)
płk Mieczysław Buczak (10.10.1990 – 24.08.1996)
gen. bryg. Ryszard Gruszka (24.08.1996 – 30.06.2004)
płk dypl. Zbigniew Wójt (30.06.2004 – 30.06.2007)
gen. bryg. Bogusław Bębenek (1.07.2007 – 5.11.2007)
płk dypl. Daniel Król (6 listopada 2007 – 2011)
płk dypl. Jan Pajestka (2011 – 08.10.2015)
płk dypl. Marek Golan (14.10.2015 – 12.2020)
płk Grzegorz Oskroba (03.2021 – 07.06.2024)
płk Krzysztof Jaroszek (07.06.2024- nadal)
Zobacz też
- Wiesław Kuciński
- wojska inżynieryjne
- jednostki inżynieryjno-saperskie Wojska Polskiego
Przypisy
Linki zewnętrzne
Strona internetowa pułku