1 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej

To związek taktyczny piechoty ludowego Wojska Polskiego.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Jednostka została sformowana w Berdyczowie, a następnie w Sawinie, w pobliżu Chełma, na podstawie rozkazu dowódcy 1 Armii Polskiej nr 00127/Spec. z dnia 4 lipca 1944 roku. Sztandar, który ufundowało społeczeństwo Sosnowca, został wręczony 22 lipca 1945 roku.

Zaprzysiężenie miało miejsce w październiku 1944 roku w Berdyczowie.

5 października 1945 roku rozformowano dowództwo korpusu oraz część oddziałów. Pozostałe oddziały zostały przekazane do różnych okręgów wojskowych: Śląskiemu — 3 BPanc, 25 i 27 pas, 2 bmot; Pomorskiemu — 24 pas; Poznańskiemu — 2 BPanc; Krakowskiemu — 4 BPanc; Łódzkiemu — 1 BPZmot. Dodatkowo, do dyspozycji szefa Departamentu Artylerii WP przekazano 1 dar.

Jednostka została rozformowana w 1946 roku.

Żołnierze brygady

Dowódcy brygady:

płk Gwidon Czerwiński (od 6 lipca 1944 do 2 stycznia 1945)
ppłk Mikołaj Lachocki p.o. (od 2 do 16 stycznia 1945)
płk Jan Iwanczura (od 16 stycznia 1945 do końca wojny)

Oficerowie:

Wacław Jagas

Szeregowcy:

Jan Puławski

Struktura brygady

W skład brygady wchodziły:

dowództwo i sztab
3 bataliony piechoty zmotoryzowanej
batalion moździerzy
dywizjon artylerii
kompanie: przeciwpancerna, fizylierów, rozpoznawcza, sztabowa, zaopatrzenia, techniczna, inżynieryjno-minerska

Działania bojowe

Brygada brała udział w walkach w ramach 1 Drezdeńskiego Korpusu Pancernego, przydzielonego do 2 Armii WP.

Najcięższe starcia miały miejsce w rejonie Wehrkirch, gdzie walczono o przyczółek na rzece Weißer Schöps, w obronie miejscowości Oedernitz i Wilhelminenthal.

22 kwietnia 1945 roku brygada dotarła do Großröhrsdorf i Wachau w okolicach Drezna, jednak została zawrócona i walczyła w rejonie Budziszyna i Königswartha.

W trakcie operacji praskiej jednostka ścigała nieprzyjaciela na terenie Sudetów. Szlak bojowy zakończyła w Mělniku.

Po wojnie wróciła do kraju, gdzie stacjonowała w rejonie Kalisza i Szczypiorna.

Sztandar brygady

Sztandar, ufundowany przez społeczeństwo Sosnowca, został wręczony 22 lipca 1945 roku w Sosnowcu.

Opis sztandaru:

Płat o wymiarach 97 x 97 cm, obszyty z trzech stron złotą frędzlą, przymocowany do drzewca za pomocą jedenastu stalowych kółek oraz pręta. Drzewce wykonane z ciemnego, politurowanego drewna, składające się z dwóch części połączonych stalowymi okućmi. Na drzewcu znajduje się sześćdziesiąt cztery gwoździe pamiątkowe. Głowica ma kształt orła wspartego na płaskim cokole z cyfrą „1”.

Strona główna:

Czerwony krzyż kawalerski, pola pomiędzy ramionami krzyża są białe. W centralnej części haftowany srebrną nicią orzeł w otoku wieńca laurowego, który jest haftowany zielono-złotą nicią. Na górnym oraz dolnym brzegu płatu, na czerwonym tle, widnieje haftowany srebrną nicią napis: „DAR PRACUJĄCYCH MIASTA SOSNOWCA 1-SZEJ BRYGADZIE ZMOTORYZOWANEJ PIECHOTY”. Pozostałe brzegi płatu obramowane srebrno-czerwoną taśmą ułożoną w wężyk.

Strona odwrotna:

Rysunek jak na stronie głównej. W centralnej części haftowany żółto-złotą nicią napis: „HONOR I OJCZYZNA” umieszczony w otoku wieńca. Na białych polach w tym otoku znajdują się złote cyfry „1”.

Przypisy

Bibliografia

Wanda Bigoszewska, Henryk Wiewióra: Sztandary ludowego Wojska Polskiego 1943 – 1974. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1974.

Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945-1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.

Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.