1 Brygada Jazdy
1 Brygada Jazdy (1 BJ) była znaczącą jednostką jazdy Wojska Polskiego w okresie II Rzeczypospolitej.
Formowanie i walki
W lutym 1919 roku Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego zdecydowało o utworzeniu związków taktycznych kawalerii. Jako pierwsza, w ramach grupy „Bug” pod dowództwem generała Jana Romera, powstała 1 Brygada Jazdy, którą dowodził ppłk Belina-Prażmowski.
W maju 1919 roku Ministerstwo Spraw Wojskowych, w porozumieniu z Naczelnym Dowództwem, zaplanowało sformowanie pięciu brygad jazdy o jednorodnej strukturze, w tym 1 Brygady Jazdy, która składała się z 1 pułku szwoleżerów, 7. i 11. pułku ułanów oraz 1 dywizjonu artylerii konnej.
Początkowo jednostka walczyła w składzie: 1 pułku (później 1 pszw.), 3 pułku (później 7 pułku) oraz 4 pułku (później 11 pułku). Jej pułki miały swoje korzenie w 1 pułku ułanów Legionów Polskich, a w jej szeregach walczyły także 17 i 6 pułk.
W obliczu zagrożenia ze strony konnicy Budionnego na froncie ukraińskim, 2 lipca 1920 roku powstała dwudywizyjna Grupa Operacyjna Jazdy, którą dowodził gen. Jan Sawicki. W jej skład wchodziła między innymi 2 Dywizja Jazdy pod dowództwem płk Władysława Okrzy-Orzechowskiego, obejmująca 1. i 7. Brygadę Jazdy.
W okolicach Zamościa formowane były nowe jednostki, a nową 1 Brygadą Jazdy miał dowodzić płk Janusz Głuchowski. Grupa Operacyjna została rozwiązana na mocy rozkazu dowództwa Frontu Południowo-Wschodniego nr 9 z dnia 4 sierpnia 1920 roku.
W związku z tym, że Grupa powstawała w zapleczu, na froncie pozostawały osłabione brygady jazdy podporządkowane 2 Armii, które zostały tymczasowo przekształcone w grupy jazdy. Dawna 1 Brygada Jazdy, składająca się z 1 pułku szwoleżerów i 7 pułku ułanów (w sumie 8 szwadronów liniowych, 32 oficerów, 660 szabel, 17 km i 12 dział), przekształciła się w grupę rtm. Jana Głogowskiego.
Brygada początkowo działała w składzie mieszanej grupy operacyjnej, a następnie weszła w skład 2 Dywizji Jazdy, a od 14 sierpnia 1920 roku wchodziła w skład 1 Dywizji Jazdy.
Od 22 sierpnia 1920 roku funkcjonowała samodzielnie wspierając 6 Armię. W październiku 1920 roku obsadziła linię demarkacyjną od Wołoczysk do granicy z Rumunią.
W maju 1921 roku, na bazie wojennej 1 Brygady Jazdy w DOK VI, utworzono VI Brygadę Jazdy, której dowództwo miało siedzibę we Lwowie.
Mapy walk brygady
Skład 1 Brygady Jazdy
Kadra
Dowódcy brygady:
- ppłk Władysław Belina-Prażmowski (II 1919-)
- płk Janusz Głuchowski (VIII i IX 1920)
- szef sztabu – rtm. Roland Bogusz (od 15 IX 1919)
Przypisy
Bibliografia
„Księga jazdy polskiej”, pod protektoratem marsz. Edwarda Śmigłego–Rydza. Warszawa 1936. Reprint, Bellona Warszawa 1993
Mirosław M. Giętkowski, Artyleria konna Wojska Polskiego 1918-1939, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2001, ISBN 83-7174-823-X, OCLC 69505837 . Brak numerów stron w książce
Włodzimierz Nowak: Samhorodek – Komarów 1920. Walki jazdy polskiej z konnicą Budionnego, maj – wrzesień 1920. Warszawa: Bellona SA, 2010. ISBN 978-83-11-11897-3.
Tadeusz Nowiński: Zarys historji wojennej 5-go pułku ułanów zasławskich. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Józef Soniński: Zarys historii wojennej 11-go pułku Ułanów Legionowych. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
Studia taktyczne z historii wojen polskich 1918–1921. T. VI; Bój pod Zasławiem – 23 września 1920. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo–Wydawniczy, 1925.
Marek Tarczyński (red.): Bitwa lwowska 1920. Dokumenty operacyjne. T. 1. Oficyna Wydawnicza „Rytm”, 2002. ISBN 83-7399-012-7.
Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
Henryk Wielecki: Wojsko Polskie 1921-1939. Warszawa: Wydawnictwo Crear, 1992. ISBN 83-900345-0-7.
Lech Wyszczelski: Wojsko Polskie w latach 1918–1921. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2006. ISBN 83-89729-56-3.
Dowódcy dywizji i brygad jazdy/kawalerii…