1 Belgijska Brygada, znana również jako Brygada Pirona, to belgijska formacja wojskowa, która walczyła w sojuszu z aliantami zachodnimi w czasie II wojny światowej.
Geneza
Po inwazji Niemiec na Belgię 10 maja 1940 roku, władze belgijskie 22 maja wysłały do Londynu misję wojskową pod dowództwem gen. Victora van Strydonck de Burkela. W wyniku tych rozmów w Penally w Walii utworzono oboz dla oficerów i żołnierzy, którzy zdołali uciec do Wielkiej Brytanii. Po kapitulacji Belgów 28 maja, gen. V. van Strydonck de Burkel został komendantem obozu, a w czerwcu 1940 roku został dowódcą Belgijskich Sił Zbrojnych w Wielkiej Brytanii. W sierpniu z około 700 belgijskich żołnierzy w obozie w Penally sformowano Oddział Bojowy oraz Oddział Saperski, które następnie połączono w 1 Kompanię Strzelecką. Wkrótce powstały również 2 i 3 Kompanie Strzeleckie. 8 listopada utworzono Kompanię Sztabową. Pod koniec grudnia te oddziały zostały połączone w 1 Batalion Strzelecki, liczący 825 żołnierzy. Z powodu napływu nowych ochotników 3 stycznia 1941 roku powstała Bateria Artylerii, a na początku lutego utworzono Szwadron Samochodów Pancernych. 15 lutego Belgowie uczestniczyli w uroczystej paradzie przed premierem belgijskiego rządu na uchodźstwie, Hubertem Pierlotem. W końcu czerwca do jednostki włączono kompanię złożoną z Belgów mieszkających w Kanadzie. Żołnierze belgijscy intensywnie szkolili się, otrzymując regularnie nowy sprzęt wojskowy. Pod koniec kwietnia 1942 roku otrzymali swoje pierwsze zadanie bojowe – Szwadron Samochodów Pancernych miał patrolować walijskie wybrzeże w rejonie Pembrey i Kidwelly. W tym czasie mjr Jean-Baptiste Piron został najwyższym oficerem odpowiedzialnym za organizację i szkolenie 1 Batalionu Strzeleckiego. W sierpniu ochotnicy z jednostki odeszli do samodzielnych oddziałów Commando, tworzonych przez Brytyjczyków z Belgów, Holendrów, Norwegów, Francuzów i Polaków. 23 września mjr J.B. Piron objął dowództwo 1 Batalionu Strzeleckiego.
Powstanie Brygady
Na przełomie grudnia 1942 i stycznia 1943 roku Belgijskie Siły Zbrojne w Wielkiej Brytanii zostały zreorganizowane, co doprowadziło do przemianowania 1 Batalionu Strzeleckiego na 1 Belgijską Brygadę. Ta nowa formacja składała się z trzech zmotoryzowanych oddziałów (każdy wzmocniony kompanią), z około 300 żołnierzami w każdym. Pod koniec marca w ramach baterii artylerii sformowano pododdział luksemburski liczący 70 żołnierzy, byłych członków armii Luksemburga. Latem dowództwo alianckie postanowiło zaangażować Brygadę w walki z Niemcami na kontynencie. Od stycznia 1944 roku Belgowie ćwiczyli operacje desantowe w okolicach Ramsgate, otrzymując nowe uzbrojenie przeznaczone do walk frontowych. 29 lipca Brygada otrzymała rozkaz przemaszerowania do Tilbury w celu przygotowania się do zaokrętowania.
Walki z Niemcami
Kampania we Francji
1 Belgijska Brygada wylądowała na francuskiej Normandii 7 i 8 sierpnia 1944 roku, w Arromanches (pojazdy) i Courseulles (żołnierze). Została przydzielona do brytyjskiej 6 Dywizji Spadochronowej dowodzonej przez gen. mjr. Roya Gale’a, wchodzącej w skład 1 Armii Kanadyjskiej gen. Harry’ego Crerara. Pierwszym zadaniem Belgów, będących rezerwą brytyjskich spadochroniarzy, było patrolowanie lewego brzegu rzeki Orne. Od 13 sierpnia byli w regularnym kontakcie z wojskami niemieckimi. 17 sierpnia Brygada rozpoczęła ofensywne działania, zajmując w ciężkich walkach miejscowości takie jak Franceville, Cabourg, Auberville, Villers-sur-Mer, Deauville, Touques i Honfleur. Ciężkie walki w Normandii trwały do początku września, kiedy to Brygada przeszła do Arras.
Wyzwolenie Belgii
Następnym miejscem walki była Belgia, której granicę przekroczono 3 września w miejscowości Rongy. Następnego dnia wydzielone pododdziały Brygady, liczące około 200 ludzi, dotarły w towarzystwie wojsk brytyjskich do przedmieść Brukseli, witane przez tłumy mieszkańców. Wkrótce cała stolica Belgii została opanowana. 8 września wyzwolono Liège, a potem Tienen, Roosbeek i Sint-Truiden. Mjr J.B. Piron, dowódca Brygady, otrzymał wizytę od marszałka Bernarda Law Montgomery’ego w Brukseli, który gratulował sukcesów odniesionych w Normandii i Belgii. Od 11 września Belgowie przeszli pod dowództwo brytyjskiej 8 Brygady Pancernej w składzie XXX Korpusu. Następnego dnia zdobyli oboz jeniecki w Leopoldsburgu, uwalniając ponad 900 jeńców.
Kampania w Holandii
22 września Brygada zmieniła podległość na VIII Korpus i weszła na teren Holandii w rejonie Maaseyk. Następnie znalazła się pod rozkazami kanadyjskiego II Korpusu, otrzymując wsparcie w postaci czołgów i niszczycieli czołgów. 5 października oddział odwiedził niespodziewanie belgijski książę-regent. W tym czasie Brygada prowadziła intensywne walki nad kanałem Wessem, ponosząc znaczne straty. 31 października przeszła pod dowództwo brytyjskiej 53 Dywizji Piechoty i została przeniesiona do rejonu miejscowości Hussel i Elf.
Reorganizacja
17 listopada Belgowie zostali wycofani na odpoczynek w okolicach Leuven. 20 listopada wrócili do Belgii, do rejonu Sint-Niklaas – Hamme – Temse, gdzie przeprowadzono reorganizację Brygady według wzorców brytyjskich. Szwadron Samochodów Pancernych oraz Bateria Artylerii zostały rozbudowane do wielkości pułku, a Kompania Saperska przekształciła się w 1 Batalion Saperów. Trzy dotychczasowe oddziały zmotoryzowane zostały przekształcone w bataliony piechoty zmotoryzowanej. Nowa struktura organizacyjna Brygady, liczącej około 2,5 tys. ludzi, wyglądała następująco:
dowództwo i sztab
kompania sztabowa
trzy bataliony piechoty zmotoryzowanej, każdy z kompanią sztabową, czterema kompaniami fizylierów, grupą moździerzową (6 moździerzy), grupą ppanc. (6 działek ppanc.), grupą saperów oraz grupą zmechanizowaną (13 transporterów Bren-Carrier)
samodzielna kompania karabinów maszynowych (12 ckm i 6 moździerzy)
kompania transportowo-zaopatrzeniowa
kompania remontowa
szpital polowy
kompania żandarmerii wojskowej
grupa brytyjskich oficerów łącznikowych
Dalszy ciąg kampanii w Holandii
Pod koniec marca 1945 roku Brygada wznowiła działania wojenne na obszarze Holandii w rejonie Lommel. Wydzielono z niej 2 batalion, który działał samodzielnie i dołączył do reszty jednostki po zakończeniu wojny. Od 3 kwietnia Brygada podlegała kanadyjskiej 5 Dywizji Pancernej w składzie I Korpusu kanadyjskiego, walcząc nad rzeką Waal. 21 kwietnia odwiedził ją belgijski minister obrony narodowej Léon Mundeleer. 23 kwietnia miało miejsce ostatnie natarcie Niemców na pozycje Brygady zajmowane nad Mozą. 5 maja o północy zaczęło obowiązywać zawieszenie broni, które trwało aż do kapitulacji wojsk niemieckich 8 maja. Belgowie znajdowali się wówczas w rejonie miejscowości Culemborg.
Epilog
W połowie maja Brygada przeszła na teren Niemiec, rozpoczynając ich okupację (okolice Lüdenscheid koło Münster). 15 grudnia została rozwiązana.
Formacja ta została odznaczona belgijskim i francuskim krzyżami wojennymi.
Bibliografia
History of the Piron Brigade 1940 – 1945. [dostęp 2015-12-31]. (ang.).