1 Batalion Sanitarny im. generała lekarza Karola Kaczkowskiego
1 Batalion Sanitarny im. generała lekarza Karola Kaczkowskiego (1 bsan) był pododdziałem służby zdrowia Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.
Historia Batalionu
1 Batalion Sanitarny został utworzony w 1922 roku w garnizonie Warszawa, w koszarach na Powązkach, na podstawie zlikwidowanej Kadry Kompanii Zapasowej Sanitarnej Nr I.
Pododdział ten pełnił rolę okręgowej instytucji służby zdrowia, podległej bezpośrednio szefowi sanitarnemu Dowództwa Okręgu Korpusu Nr I. Był również jednostką ewidencyjną dla wszystkich oficerów i szeregowych pracujących w Departamencie VIII Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wojskowych, a także w Wojskowym Instytucie Sanitarnym, Wojskowej Szkole Sanitarnej, Wojskowym Instytucie Przyrodoleczniczym im. Józefa Piłsudskiego, Wojskowym Zakładzie Leczniczym dla Chorych Gruźlicznych w Małkini oraz Centralnej Składnicy Sanitarnej w Warszawie, jak również w formacjach sanitarnych i liniowych OK I, w tym w 1 Szpitalu Okręgowym w Warszawie oraz w szpitalach rejonowych w Białymstoku, Dęblinie i Modlinie. Dodatkowo, batalion miał na celu także szkolenia oraz mobilizację.
Na mocy rozkazu ministerstwa spraw wojskowych z dnia 10 lipca 1923 roku ustanowiono dzień 14 listopada jako doroczne święto Wojskowej Szkoły Sanitarnej oraz Centralnej Szkoły Podoficerów Zawodowych Sanitarnych, które jednocześnie stało się dniem święta dla batalionów sanitarnych nr 1–10.
31 marca 1927 roku Minister Spraw Wojskowych, marszałek Polski Józef Piłsudski, nadał jednostce nazwę „1 batalion sanitarny im. generała lekarza Karola Kaczkowskiego”, a 19 maja tego samego roku ustalił, że 25 lutego będzie obchodzone jako święto batalionu. Dzień ten upamiętniał bitwę o Olszynkę Grochowską z 1831 roku, podczas której po raz pierwszy działały polskie jednostki sanitarne pod dowództwem generała sztabslekarza Karola Kaczkowskiego. Obchody pierwszego święta miały miejsce 25 lutego 1927 roku, rozpoczynając się od nabożeństwa żałobnego w Kościele garnizonowym, odprawionego przez biskupa polowego Stanisława Galla za „dusze poległych i zmarłych żołnierzy służby zdrowia oraz lekarzy, którzy zginęli w różnych walkach o niepodległość”. Po skromnym obiedzie w koszarach, zastępca szefa Departamentu Sanitarnego, pułkownik lekarz Gorczycki, ogłosił, że od 24 lutego jednostka nosi imię generała Kaczkowskiego. Po obiedzie oficerowie udali się do świetlicy na „czarną kawę”, a wieczorem odbyła się kolacja w 1 Szpitalu Okręgowym.
W 1928 roku w 1 bsan służbę pełniło trzech lekarzy, aptekarz oraz jedenastu oficerów administracyjnych, w tym dziesięciu z działu sanitarnego i jeden z działu gospodarczego (płatnik).
30 maja 1931 roku wprowadzono nową organizację pokojową służby zdrowia. W jej ramach bataliony sanitarne zostały włączone w struktury szpitali okręgowych jako kadry zapasowe. 1 lipca 1931 roku na bazie zlikwidowanego baonu utworzono Kadrę Zapasową 1 Szpitala Okręgowego (KZ 1 Szpit. Okr.).
W piątek 23 października 1931 roku odbyło się uroczyste pożegnanie podoficerów zawodowych, którzy w wyniku reorganizacji zostali przeniesieni do Lublina i Łodzi.
Dowódcy batalionu
- ppłk lek. Kazimierz Szalla (1923)
- płk lek. Mikołaj Kwaśniewski (I 1924 – IX 1926 → szef Wydziału II Departamentu VIII Sanitarnego MSWojsk.)
- ppłk lek. Kazimierz II Miszewski (IX 1926 – 1928)
- ppłk lek. Kazimierz I Baranowski (do 23 X 1931 → kierownik referatu w Oddziale IV SG)
Odznaka pamiątkowa
9 stycznia 1931 roku Minister Spraw Wojskowych zatwierdził wzór oraz regulamin odznaki pamiątkowej 1 bsan. Odznaka, o wymiarach 40×40 mm, ma kształt kwadratu ustawionego na jednym z wierzchołków i obwiedzionego granatową obwódką. Na niej umieszczono równoramienny krzyż, którego ramiona składają się z srebrzystych zdwojonych proporczyków z granatowymi żyłkami. W centrum krzyża znajduje się granatowa tarcza z inicjałami patrona „KK”, a między proporczykami widnieje numer „1 BS” oraz daty: „25 II”, „1831” i „1931”. Odznaka jest jednoczęściowa, wykonana w tombaku srebrzonym i oksydowanym.
Przypisy
Bibliografia
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2018-03-22].
- Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24. T. 2. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
- Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.