1 Armia Polska w ZSRR – operacyjny związek Wojska Polskiego, który został utworzony w ZSRR w 1944 roku.
W dniu 16 marca 1944 roku, władze radzieckie zgodziły się na przekształcenie 1 Korpusu w 1 Armię Polską. Na dowódcę armii został mianowany gen. dyw. Zygmunt Berling. Ośrodkiem formowania armii od marca do lipca 1944 roku był obszar Sum w pobliżu Charkowa, a następnie, od lipca do września, rejon Żytomierza.
Skład armii czynnej
Dowództwo 1 Armii Polskiej w ZSRR
- 1 Polska Dywizja Piechoty im. Tadeusza Kościuszki
- 2 Polska Dywizja Piechoty im. Henryka Dąbrowskiego
- 3 Polska Dywizja Piechoty im. Romualda Traugutta
- 4 Polska Dywizja Piechoty im. Jana Kilińskiego
- 1 Polska Dywizja Artylerii Przeciwlotniczej
- 1 Polska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte
- 1 Polska Brygada Artylerii Ciężkiej im. Józefa Bema
- 2 Polska Brygada Artylerii Haubic
- 3 Polska Brygada Artylerii Haubic
Walki oddziałów 1 Armii Polskiej
W dniu 7 kwietnia na stacji kolejowej Darnica, położonej niedaleko Kijowa, 1 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej przeprowadził nocną akcję przeciwko wrogim samolotom atakującym stację pełną transportów wojskowych. Z około 50 atakujących samolotów Ju-88 udało się strącić 5.
W okresie od 18 do 21 lipca, zgrupowanie artylerii polskiej, w skład którego wchodziły 1 i 5 Brygada Artylerii Ciężkiej, 1, 2 i 3 pułk artylerii lekkiej, 8 pułk artylerii haubic, 1 pułk moździerzy, 4 pułk artylerii przeciwpancernej oraz 5 dywizjon pomiarów artyleryjskich, liczące łącznie 21 dywizjonów, wsparło działania wojsk sowieckiej 69 Armii w czasie walk nad rzekami Turią i Bugiem w rejonie Dolska i Dorohuska. W dniu 23 lipca 69 Armia kontynuowała pościg za wrogiem, a zgrupowanie polskiej artylerii pod Husynnem dołączyło do oddziałów 1 AP, które przeprawiały się przez Bug.
Przeformowanie
Dnia 21 lipca Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, działając w imieniu Krajowej Rady Narodowej, wydał dekret scalający Armię Polską w ZSRR z Armią Ludową oraz przekształcający ją w Wojsko Polskie. Dnia 22 lipca powołano Naczelne Dowództwo Wojska Polskiego.
Naczelnym Dowódcą WP został gen. Michał Żymierski, który w rozkazie z dnia 29 lipca wprowadził obowiązek stosowania terminu „Wojsko Polskie” w odniesieniu do podległych mu wojsk.
Dnia 8 sierpnia 1944 Naczelne Dowództwo WP ogłosiło rozkaz nr 003, na mocy którego rozwiązano Radę Wojenną Armii Polskiej w ZSRR, co ostatecznie zakończyło działalność AP w ZSRR.
Zobacz też
- 1 Armia Wojska Polskiego
- Polskie Siły Zbrojne w ZSRR (1943–1944)
Przypisy
Bibliografia
Józef Margules (red.): Z zagadnień rozwoju ludowego Wojska Polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1964. Brak numerów stron w książce.
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1965.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975. Brak numerów stron w książce.
Organizacja i działania bojowe Ludowego Wojska Polskiego w latach 1943-1945. Wybór materiałów źródłowych, tom I, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1958.
Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej, tom III Ludowe Wojsko Polskie 1943-1945, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1973, wyd. I.