1 Armia Pancerna
1 Armia Pancerna (niem. 1. Panzerarmee, później znana jako 1 Grupa Pancerna, Panzergruppe 1) była niemiecką armią pancerną, która została utworzona jako XXII Korpus. Armia ta, znana również pod nazwą Grupa von Kleista, brała udział w inwazji na Polskę, Francję oraz Bałkany, a także w ataku na Związek Radziecki.
Formowana 26 sierpnia 1939 roku w Lüneburgu, armia ta rozpoczęła swoje działania we wrześniu tego samego roku, uczestnicząc w agresji na Polskę, gdzie zaatakowała oddziały Armii Kraków. W 1940 roku podczas inwazji na Francję występowała pod nazwą Grupa von Kleista. Od 16 listopada 1940 roku nosiła miano 1 Grupy Pancernej. Podczas bitwy o Dunkierkę, dowodzona przez generała Kleista, miała możliwość zniszczenia Brytyjskiego Korpusu Ekspedycyjnego, jednak na rozkaz Hitlera nie przeprowadziła decydującego ataku.
W kwietniu 1941 roku, w kooperacji z 2 Armią gen. Maximiliana von Weichsa oraz 12 Armią feldmarszałka Wilhelma Lista, przeprowadziła inwazję na Jugosławię.
W 1941 roku 1 Grupa Pancerna była zaangażowana w atak na Związek Radziecki, prowadząc walki z Armią Czerwoną na terytorium ZSRR aż do 1944 roku. W dniu ataku, który miał miejsce 22 czerwca 1941, jednostka dysponowała 586 czołgami, 54 samochodami pancernymi, 18 niszczycielami czołgów oraz 36 działami pancernymi. Działania bojowe rozpoczęła na terytorium okupowanej Polski, kierując się w stronę Kijowa, a do końca 1941 roku dotarła do Rostowa nad Donem. 25 października 1941 roku armia ta otrzymała nazwę 1 Armia Pancerna. Wiosną 1944 roku w jej skład wchodziło 10 dywizji pancernych, 1 dywizja zmotoryzowana, 11 dywizji piechoty oraz 1 dywizja artylerii.
Dowódcy armii
- gen. płk Ewald von Kleist (od 5 października 1941 do 21 listopada 1942)
- gen. płk Eberhard von Mackensen (do października 1943)
- gen. płk Hans-Valentin Hube (od 23 października 1943 do 21 kwietnia 1944)
- gen. Kurt von der Chevallerie (1944)
- gen. płk Gotthard Heinrici (do marca 1945)
- gen. Walther Nehring (do kwietnia 1945)
- gen. Wilhelm Hasse (do zakończenia wojny)
Struktura organizacyjna
W skład jednostek armijnych wchodziły: 311 Wyższe Dowództwo Artylerii, 1 Dowództwo Wojsk Zaopatrzenia Armii Pancernej oraz 1 pułk łączności armii pancernej.
Skład 3 września 1939 roku:
- 2 Dywizja Pancerna
- 4 Dywizja Lekka
- 3 Dywizja Górska
Skład w marcu 1941 roku:
- XXX Korpus Armijny
- XXXX Korpus Armijny
- XVIII Korpus Armijny
Skład w dniu 22 czerwca 1941 roku:
- 13 Dywizja Pancerna
- 16 Dywizja Zmotoryzowana
- 25 Dywizja Zmotoryzowana
- DZmot. SS LSSAH oraz Włoski Korpus Ekspedycyjny w Rosji (od 14 sierpnia 1941)
Skład w marcu 1944 roku:
- LIX Korpus Armijny
- XXIV Korpus Armijny
- XXXXVI Korpus Armijny
- III Korpus Armijny
- 1 Dywizja Pancerna
- 17 Dywizja Pancerna
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
- Chris Bishop: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11391-6.
- Carlos Caballero Jurado: Dywizje pancerne Hitlera. Siły uderzeniowe Wehrmachtu. Warszawa: 2016. ISBN 978-83-11-14190-2.
- Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
- Victor Kamenir: Krwawy trójkąt. Zagłada Armii Czerwonej na Ukrainie 1941. Warszawa: 2010. ISBN 978-83-11-11871-3.
- Tadeusz Konecki: Labirynt dezinformacji w drugiej wojnie światowej. Warszawa: 2007. ISBN 978-83-05-13506-1.
- Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939-1945. Wojska pancerne. Warszawa: 2010. ISBN 978-8311-11725-9.
- Kiriłł Moskalenko: Uderzenie za uderzeniem 1943-1945. Warszawa: 1974.
- Rolf-Dieter Müller: Wspólnicy Hitlera. Formacje sojusznicze Wehrmachtu na froncie wschodnim. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-11-13245-0.
- Władysław Steblik: Armia Kraków 1939. Warszawa: 1989. ISBN 83-11-07434-8.