1 Armia Francuska „Ren i Dunaj”
1 Armia Francuska „Ren i Dunaj” (fr. 1re Armée Française „Rhin et Danube”) stanowiła związek operacyjny Francuskiej Armii Wyzwolenia w trakcie II wojny światowej, w skład którego wchodziły 19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej.
Nazwy jednostki
2 Armia (2e Armée): 26 grudnia 1943 – 23 stycznia 1944
Armia B (Armée B): 23 stycznia 1944 – 23 września 1944
1 Armia Francuska (1re Armée Française): 23 września 1944 – maj 1945
1 Armia Francuska „Ren i Dunaj” (1re Armée Française „Rhin et Danube”): maj – 1 sierpnia 1945
Sformowanie
31 lipca 1943 roku miało miejsce zjednoczenie Sił Wolnych Francuzów (FFL), które podlegały Komitetowi Wolnej Francji pod przewodnictwem generała Charles’a de Gaulle’a, oraz Armii Afryki, która po rozwiązaniu Armii Rozejmowej wsparła generała Henriego Girauda przeciwko reżimowi Vichy. W ten sposób powstała Francuska Armia Wyzwolenia – siły zbrojne Francuskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego i Rządu Tymczasowego.
W grudniu 1943 roku w ramach Francuskiej Armii Wyzwolenia utworzono 2 Armię, którą od stycznia 1944 zaczęto nazywać Armią B. Jej dowódcą został generał Jean de Lattre de Tassigny, wcześniej oficer Armii Rozejmowej, który z powodu rozkazu walki z hitlerowcami w listopadzie 1942 roku został uwięziony przez reżim Vichy.
Struktura organizacyjna
Dowódca:
generał Jean de Lattre de Tassigny
1 Korpus Armijny (dowódca: generał Henry Martin, później generał Antoine Béthouart):
- 2 Marokańska Dywizja Piechoty
- 4 Marokańska Dywizja Górska
- 9 Kolonialna Dywizja Piechoty
- 14 Dywizja Piechoty
- 1 Dywizja Pancerna
2 Korpus Armijny (dowódca: generał Henry Martin, później generał Joseph de Goislard de Monsabert):
- 1 Marszowa Dywizja Piechoty (w marcu 1945 roku wyłączona ze składu armii i podporządkowana Armii Alpejskiej)
- 1 Dywizja Piechoty
- 3 Algierska Dywizja Piechoty
- 2 Dywizja Pancerna (w składzie armii między 5 grudnia 1944 a 10 lutego 1945 roku)
- 5 Dywizja Pancerna
Pozostałe jednostki 1 Armii Francuskiej:
- 10 Dywizja Piechoty
- 27 Dywizja Piechoty Górskiej (w marcu 1945 roku wyłączona ze składu armii i podporządkowana Armii Alpejskiej)
- Batalion de Choc
- Zgrupowanie Komandosów Afryka
- Zgrupowanie Komandosów Francja
- cztery Zgrupowania Taborów Marokańskich
- szesnaście zgrupowań artylerii
- sześć pułków niszczycieli czołgów
- dwa rozpoznawcze pułki pancerne
- cztery pułki inżynieryjnie
- trzy pułki pionierów
- dwanaście zgrupowań artylerii przeciwlotniczej
- jednostki transportowe, medyczne, kwatermistrzowskie
Szlak bojowy
Armia B rozpoczęła swoje działania bojowe 15 sierpnia 1944 roku, lądując w Prowansji. W lipcu do armii dołączono wycofany z Włoch Francuski Korpus Ekspedycyjny. W późnym lecie wyzwolono m.in. Marsylię, Tulon i Lyon. 12 września 1944 roku miało miejsce spotkanie z 2 Dywizją Pancerną. W tym samym okresie zmieniono nazwę związku taktycznego na 1 Armię Francuską. Do armii dołączyła także część bojowników z Francuskich Sił Wewnętrznych (FFI) z Ruchu Oporu.
W październiku armia uczestniczyła w bitwie o Wogezy, a zimą 1944/1945 w wyzwoleniu Alzacji, w tym w ciężkich walkach pod Colmarem. W marcu 1 Armia Francuska przekroczyła Ren, wkraczając na teren Niemiec i tocząc walki na Linii Zygfryda. W kwietniu i maju armia brała udział w starciach w Badenii, Wirtembergii, Schwarzwaldzie oraz Vorarlbergu. Szlak bojowy zakończyła w południowo-zachodnich Niemczech oraz w zachodniej Austrii.
Po wojnie żołnierze 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” pełnili służbę okupacyjną w Niemczech i Austrii.
Stan liczebny
Po wyzwoleniu Francji około 114 tysięcy byłych bojowników Ruchu Oporu (ponad 30% stanu FFI) dołączyło do Francuskiej Armii Wyzwolenia. Część z nich została włączona do istniejących jednostek 1 Armii Francuskiej, a pozostałe siły sformowały 1 Dywizję Piechoty, 10 Dywizję Piechoty, 14 Dywizję Piechoty oraz 27 Dywizję Piechoty Górskiej.
Straty armii w okresie od sierpnia 1944 do maja 1945 roku wyniosły 13 874 zabitych oraz 42 256 rannych.
Znak wyróżniający, sprzęt i mundury
Znak wyróżniający 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” był inspirowany herbem Colmar, miasta w departamencie Górny Ren, o który armia toczyła zacięte boje w zimie 1944/1945. Został on wprowadzony w czerwcu 1945 roku.
1 Armia Francuska korzystała ze sprzętu amerykańskiego i brytyjskiego, a także, w niektórych przypadkach, z przedwojennego francuskiego (w tym karabinów MAS 36 i pistoletów maszynowych MAS 38). W odniesieniu do mundurów stosowano zarówno umundurowanie francuskie wz. 35 i wz. 41, jak i amerykańskie oraz brytyjskie.
Uwagi
Przypisy
Bibliografia
Jean de Lattre de Tassigny, Histoire de la première armée française, Plon, 1949.
Ouvrage collectif, Histoire générale illustrée de la Deuxième Guerre mondiale, Quillet, 1948.
Jean-Christophe Notin, La Campagne d’Italie 1943-1945 : Les victoires oubliées de la France, Perrin, 2002.
Jean-Christophe Notin, Les Vaincus seront les vainqueurs: Les Français en Allemagne (1945), Seuil, 2004.
François de Lannoy, „La 1re armée et la libération de la France”, La Nouvelle Revue d’histoire, n. 74, septembre-octobre 2014, p. 39-43.