Rosyjska dziennikarka Ekaterina Barabash pojawiła się w Paryżu po dramatycznej ucieczce z Moskwy, gdzie groziła jej dziesięcioletnia kara więzienia za krytykę inwazji na Ukrainę. Uciekła w zeszłym miesiącu, będąc pod aresztem domowym, skutecznie unikając elektronicznego nadzoru i monitorowania. Jej skomplikowaną ucieczkę wsparła organizacja Reporterzy bez Granic (RSF), a Barabash dotarła do Paryża w poniedziałek.
- Ekaterina Barabash, rosyjska dziennikarka, uciekła z Moskwy do Paryża, unikając aresztu domowego i elektronicznego nadzoru.
- Jej ucieczkę wsparła organizacja Reporterzy bez Granic (RSF), która określiła ją jako jedną z najtrudniejszych operacji od 2022 roku.
- Barabash potępiła brak wolności w Rosji, stwierdzając, że "nie ma rosyjskich dziennikarzy" w warunkach totalitaryzmu.
- Władze rosyjskie aresztowały ją po powrocie z festiwalu Berlinale, oskarżając o szerzenie "fałszywych informacji".
- Dyrektor RSF, Thibaut Bruttin, wyraził obawę o życie Barabash podczas jej dramatycznej ucieczki.
Niebezpieczna ucieczka
Barabash, 63-letnia przeciwniczka wojny, opisała swoją ucieczkę jako jedną z najtrudniejszych operacji, w które zaangażowała się RSF od czasu wprowadzenia drakońskich przepisów w Rosji w marcu 2022 roku. Dyrektor generalny RSF, Thibaut Bruttin, podczas konferencji prasowej z Barabash w siedzibie organizacji w Paryżu stwierdził: „W pewnym momencie myśleliśmy, że mogła nie żyć.”
Brutalna rzeczywistość w Rosji
Podczas konferencji Barabash zdecydowanie potępiła brak wolności w Rosji, mówiąc: „Nie ma kultury w Rosji… nie ma polityki… Jest tylko wojna.” Dodała, że ci, którzy nie chcą podporządkować się cenzurze państwowej, muszą żyć na uchodźstwie lub trafiają do więzienia. Barabash podkreśliła, że pojęcie „rosyjskiego dziennikarza” przestało mieć sens, mówiąc: „Nie ma rosyjskich dziennikarzy. Dziennikarstwo nie może istnieć w totalitaryzmie.”
Przeszłość i aresztowanie
Władze rosyjskie aresztowały Barabash, doświadczoną dziennikarkę i krytyczkę filmową, po jej powrocie z festiwalu filmowego Berlinale w lutym. Oskarżono ją o szerzenie „fałszywych informacji” na temat armii rosyjskiej i oznaczono jako „zagranicznego agenta”. Po aresztowaniu została umieszczona w areszcie domowym. 21 kwietnia zniknęła.
Trudna podróż do wolności
Barabash opisała, jak przekroczyła wiele granic, korzystając z tajnych kanałów koordynowanych przez RSF. Spędziła dwa tygodnie w ukryciu, a do Francji dotarła 26 kwietnia, w dniu swoich urodzin. Najtrudniejszym elementem jej ucieczki była niemożność kontaktu z jej 96-letnią matką, którą musiała zostawić. „Po prostu zrozumiałam, że nigdy jej nie zobaczę,” powiedziała, dodając, że obie zdecydowały, iż lepiej nie widzieć się, będąc wolnym, niż trafić do rosyjskiego więzienia.
Nowa rzeczywistość w Paryżu
Barabash ma nadzieję na ubieganie się o azyl i wznowienie pracy w rosyjskojęzycznych mediach na uchodźstwie. Nie ma jeszcze francuskiego pozwolenia na pracę, ale RSF informuje, że posiada sześciomiesięczną wizę i jest w trakcie regularyzacji swojego statusu. „Teraz jestem tutaj i myślę, że nie będzie łatwo rozpocząć nowe życie. Nie jestem już bardzo młoda,” powiedziała w sposób autoironiczny.
Walka o wolność słowa
Barabash dołącza do rosnącej fali rosyjskich dziennikarzy na uchodźstwie — od początku wojny ponad 90 redakcji opuściło Unię Europejską i sąsiednie kraje. RSF ocenia, że Rosja zajmuje 171. miejsce na 180 krajów w swoim Indeksie Wolności Prasy na 2025 rok. Po konferencji prasowej Barabash powiedziała dla Associated Press, że dla niej rosyjskie więzienie było „gorsze niż śmierć”. „Jeśli chcesz być dziennikarzem, musisz żyć na uchodźstwie,” stwierdziła. „Jeśli chcesz zostać w Rosji jako dziennikarz, nie jesteś dziennikarzem. To bardzo proste.”
Przyszłość dziennikarstwa w Rosji
Obecnie co najmniej 38 dziennikarzy pozostaje w więzieniu w Rosji, a niezależne dziennikarstwo jest praktycznie nieobecne w kraju. Mimo to Bruttin z RSF zapewnił: „Wolne głosy, które odważają się mówić prawdę o wojnie na Ukrainie, nie mogą być uciszane.”