Nowe badania wskazują, że znacząca część źródeł cyny, wykorzystywanej w epoce brązu, pochodziła z Kornwalii i Devonu w południowo-zachodniej Anglii. Prace prowadzone przez zespół archeometalurgów z Uniwersytetu w Durham, w tym Alana Williamsa, sugerują, że społeczności rolnicze rozpoczęły wydobycie cyny tam około 4200 lat temu. Wyniki badań opublikowano 6 maja 2025 roku w czasopiśmie „Antiquity”.
- Znacząca część cyny w epoce brązu pochodziła z Kornwalii i Devonu w Anglii.
- Wydobycie cyny w tych regionach rozpoczęło się około 4200 lat temu przez społeczności rolnicze.
- Cyna z Kornwalii i Devonu miała kluczowe znaczenie dla handlu w epoce brązu w Europie.
- Badania wykazały, że handel brytyjską cyną przewyższał handel cyną z Azji Centralnej.
- Analizy izotopów ołowiu i cyny potwierdzają pochodzenie cyny z tych regionów.
Źródła cyny w Kornwalii i Devonie
Badania wykazały, że wydobycie cyny w Kornwalii i Devonie miało kluczowe znaczenie dla handlu w epoce brązu. Alan Williams i jego współpracownicy stwierdzili, że cyna z tych regionów była szeroko wykorzystywana w handlu, co pozwoliło na zaopatrzenie społeczeństw w północnej i centralnej Europie około 3800 lat temu oraz cywilizacji wschodniośródziemnomorskich około 3400 lat temu.
Handel cyny z Wielkiej Brytanii
Benjamin Roberts, archeometalurg z Uniwersytetu w Durham i współautor badań, podkreśla, że „czynnikiem handlowym była cyna z południowo-zachodniej Brytanii, która umożliwiła pełne przejście cywilizacji wschodniośródziemnomorskich z użycia miedzi na brąz”. Badania wskazują, że handel brytyjską cyną przewyższał handel cyną z Azji Centralnej w miarę rozwoju epoki brązu.
Dowody na pochodzenie cyny
Badania opierają się na analizach izotopów ołowiu i cyny w próbkach rudy cyny z Kornwalii i Devonu. Chemiczne sygnatury cyny z tych regionów pojawiają się w formowanych kawałkach cyny, zwanych ingotami, które zostały wcześniej wydobyte z wraków statków sprzed około 3000 lat w pobliżu południowo-zachodniej Anglii oraz dwóch wraków sprzed 3300 lat u wybrzeży Izraela.
Sprzeczne teorie
Wayne Powell, geoarcheolog z Brooklyn College, który prowadził wcześniejsze badania, wskazuje, że teksty starożytne oraz analizy chemiczne przedmiotów brązowych nadal sugerują, iż Azja Centralna była głównym źródłem cyny w epoce brązu. Zaznacza, że cyna z tego regionu była transportowana wzdłuż szlaków handlowych do współczesnego Iraku, a następnie na zachód do Turcji, gdzie była dystrybuowana do społeczeństw wschodniośródziemnomorskich.
Niepewność w badaniach
Pomimo różnic w opiniach, badacze zgadzają się, że wiele pozostaje nieznane na temat sieci handlowych epoki brązu, które transportowały cynę i inne dobra. „Każde dostępne źródło cyny było wykorzystywane, aby zaspokoić zapotrzebowanie na cynę przez wielkie ośrodki ludnościowe starożytnego świata” – podsumowuje Powell.