Izraelska kampania militarna w Gazie, która przynosi katastrofalne skutki, uwalnia także cichą groźbę: azbest.
Azbest – cichy zabójca w Gazie
Azbest, dawniej powszechnie wykorzystywany w materiałach budowlanych, jest teraz źródłem poważnego zagrożenia zdrowotnego. Gdy jego włókna dostają się do powietrza, mogą osiadać w płucach, prowadząc do nowotworów w ciągu wielu lat. Choć w większości krajów azbest jest zakazany, w wielu starszych budynkach wciąż jest obecny.
Obecność azbestu w Gazie
W Gazie azbest jest głównie obecny w pokryciach dachowych, które znajdują się w ośmiu miejskich obozach dla uchodźców. Obozy te zostały założone dla Palestyńczyków, którzy uciekli lub zostali wypędzeni z domów podczas wojny arabsko-izraelskiej w latach 1948-49. Zgodnie z szacunkami Programu Środowiskowego ONZ (UNEP), do października 2024 roku nawet 2,3 miliona ton gruzu w Gazie mogło być skażonych azbestem.
Skutki uboczne
Profesor Bill Cookson, dyrektor Krajowego Centrum Badań nad Mezoteliomem w Londynie, ostrzega, że „gruz w Gazie to bardzo, bardzo toksyczne środowisko”. Osoby narażone na działanie azbestu będą cierpieć nie tylko teraz, ale także w dłuższej perspektywie czasowej. „Życia stracone teraz nie zakończą się tutaj. Dziedzictwo tego problemu będzie trwać” – dodaje Liz Darlison, dyrektor Mezoteliomy UK.
Jak azbest zagraża zdrowiu?
Włókna azbestu są tak małe, że niewidoczne gołym okiem, a ich wdychanie może prowadzić do poważnych schorzeń, takich jak azbestoza czy mezotelioma – agresywna forma raka płuc. „Mezotelioma to straszna, nieuleczalna choroba” – mówi prof. Cookson. Co więcej, nawet niewielkie wdychanie azbestu może prowadzić do późniejszego rozwoju tej choroby, która zazwyczaj diagnozowana jest w późnym stadium.
Trudności w unikaniu zagrożeń
Dr Ryan Hoy, którego badania dotyczące wdychania pyłów zostały przytoczone przez UNEP, podkreśla, że unikanie wdychania włókien azbestu jest niezwykle trudne, zwłaszcza w tak gęsto zaludnionym miejscu jak Gaza, gdzie mieszka około 2,1 miliona ludzi na obszarze 365 km². Mieszkańcy Gazzy są tak skoncentrowani na codziennych zagrożeniach, że ryzyko związane z azbestem jest im obce.
Brak świadomości o zagrożeniach
Chiara Lodi, koordynator medyczny w Gazie dla organizacji pozarządowej Medical Aid for Palestinians, zauważa, że w obecnej sytuacji „wdychanie kurzu nie jest postrzegane jako coś niebezpiecznego”. Mieszkańcy zmagają się z podstawowymi potrzebami, takimi jak jedzenie, a strach przed bombami przysłania im inne zagrożenia zdrowotne.
Wielkie wyzwanie w odbudowie
Po wcześniejszym konflikcie w Gazie w 2009 roku przeprowadzono badania, które wykazały obecność azbestu w gruzach z starszych budynków. Mimo że na całym świecie około 68 krajów zakazało użycia azbestu, w Izraelu zakaz ten wszedł w życie dopiero w 2011 roku. W trakcie odbudowy Gazy, ONZ ostrzega przed koniecznością ostrożnego zarządzania procesem usuwania gruzu, aby uniknąć dalszego uwalniania niebezpiecznych włókien azbestu do powietrza.
W kontekście aktualnego konfliktu, Izraelskie Siły Zbrojne rozpoczęły ofensywę w odpowiedzi na atak Hamasu w październiku 2023 roku, który zabił około 1,200 osób, głównie cywilów. W wyniku izraelskiej ofensywy zginęło ponad 53,000 Palestyńczyków, w większości kobiet i dzieci. Oczekiwane jest, że proces odbudowy Gazy potrwa wiele lat i będzie kosztować do 1,2 miliarda dolarów.